W Polsce rośnie ok. 5 tys. gatunków grzybów, w tym wiele jadalnych. Najbezpieczniej przed grzybobraniem zdecydować się na jedną lub dwie odmiany grzybów, które będziemy zbierać i zapoznać się dokładnie z ich miejscem występowania (niektóre grzyby rosną np. tylko pod konkretnymi gatunkami drzew czy na określonej glebie), wyglądem oraz podobnymi grzybami trującymi (większość grzybów jadalnych ma swoje sobowtóry, niekiedy bardzo trujące).
- Gadżety dla grzybiarza
- Rodzaje grzybów jadalnych w Polsce
- Gdzie występują grzyby jadalne w Polsce?
- Gdzie w Polsce występują grzyby jadalne gąbczaste?
- Gdzie w Polsce występują grzyby jadalne blaszkowe?
- Właściwości grzybów jadalnych
- Zatrucie grzybami jadalnymi
- Co zrobić z grzybów jadalnych?
Gadżety dla grzybiarza
Wybierając się na grzyby warto mieć ze sobą odpowiedni ekwipunek. Anna Nowak-Ibisz zaprezentowała najróżniejsze gadżety dla grzybiarzy.
Najlepsze gadżety dla grzybiarzy to:
- Nóż do grzybów
- Ochraniacze na buty
- Latarka
- Kosz wiklinowy
- Kompas
- Termos
- Kapelusz
- Torba Termiczna
- Manierka
- Szczoteczka do grzybów
- Odzież przeciwdeszczowa
- Kubek termiczny
- Torba do zbierania grzybów
Rodzaje grzybów jadalnych w Polsce
Najbardziej znany podział grzybów to podział na grzyby gąbczaste i blaszkowe, czyli z rurkami pod kapeluszem. Wśród obu tych grup występują grzyby jadalne i niejadalne, a także trujące. Śmiertelnie trujące grzyby w Polsce są jednak tylko blaszkowe. Stąd przekonanie, że lepiej nie zbierać grzybów blaszkowych, jeśli się na grzybach nie znamy. W najgorszym przypadku zerwiemy gąbczastego grzyba niejadalnego, który wywoła zatrucie pokarmowe lub będzie niesmaczny, nie ryzykujemy życiem lub wątrobą.
Zobacz też: Jak odróżnić kanię od muchomora?
Gdzie występują grzyby jadalne w Polsce?
Grzyby jadalne w Polsce w przeważającej większość pochodzą z lasów, gdzie rosną w stanie dzikim. Uprawa grzybów okazuje się być bardzo trudna, ale nie niemożliwa – uprawia się np. boczniaki i pieczarki.
W zależności od odmiany, grzyby tworzą mikoryzę z konkretnymi gatunkami drzew (czasem z tylko jednym!), preferują różne odmiany gleby i rodzaj lasu. Jeśli w jednym roku znaleźliśmy gdzieś grzyby, warto wrócić tam przy następnym grzybobraniu. Grzybnia wydaje owocniki wielokrotnie, choć nie da się przewidzieć, czy w danym roku się to stanie – to zależy od wielu czynników, m.in. wilgotności i temperatury.
Na grzybobranie warto wybrać się jesienią po deszczu – nie od razu, lepiej odczekać jeden dzień.
Gdzie w Polsce występują grzyby jadalne gąbczaste?
Gdzie na grzyby? To zależy od poszukiwanego gatunku grzybów jadalnych.
Grzyby jadalne gąbczaste:
· borowik – rośnie najczęściej pod świerkami, ale nie tylko, najwięcej borowików można znaleźć w lasach iglastych, ale może też występować w lasach liściastych i mieszanych, często obok siebie rośnie kilku „braciszków” oraz muchomory czerwonawe i twardawe;
· podgrzybek zajączek – rośnie w lasach liściastych i iglastych, a także w parkach, najczęściej pod limbami, świerkami i dębami szkarłatnymi;
· koźlarz babka – rośnie tylko pod brzozami, w lasach liściastych, mieszanych i poza lasem;
· maślak – rośnie pod sosnami, w lasach iglastych.
Zobacz też: Muchomor sromotnikowy
Gdzie w Polsce występują grzyby jadalne blaszkowe?
Grzyby jadalne blaszkowe:
- rydze – rosną w lasach iglastych, na piaszczystej ziemi, pod sosnami;
- kurki (pieprzniki jadalne) – rosną zarówno w lasach iglastych, jak i liściastych, na kwaśnych, piaszczystych glebach, pod świerkami;
- gąski zielonki – rosną w lasach sosnowych, na piaskach;
- czubajki kanie – rosną na obrzeżach lasów liściastych i iglastych, na polanach, w parkach, preferują gliniaste gleby.
Zobacz też: Borowik ceglastopory
Właściwości grzybów jadalnych
Jadalne grzyby w Polsce uchodzą za smaczny dodatek do różnego rodzaju dań, szczególnie tych tradycyjnych, takich jak bigos, pierogi z grzybami czy wigilijna kapusta. Równocześnie powszechny jest mit, że grzyby nie mają żadnych wartości odżywczych, co jest nie do końca prawdą.
Grzyby są bogate w składniki odżywcze i białko. Niektóre składniki, szczególnie minerały są obecne w grzybach w wyjątkowo dużych ilościach, porównywalnych z najcenniejszymi ich źródłami w pokarmie.
Składniki odżywcze borowika szlachetnego:
- ok. 80-90 proc. borowika to woda;
- ok. 5 proc. borowika to białko;
- ok. 4-14 proc. to węglowodany;
- ok. 1 proc. to składniki mineralne, w tym fosfor, witamina B2, B3, żelazo, magnez i witamina C.
Problem w tym, że ściany komórek grzybów składają się z chityny. Jest to rodzaj węglowodanu którego człowiek nie jest w stanie strawić. Dopiero po obróbce termicznej, rozdrobnieniu i przetworzeniu składniki odżywcze grzybów stają się bardziej przyswajalne.
Zatrucie grzybami jadalnymi
Grzyby kumulują w sobie pierwiastki promieniotwórcze, w zależności od gatunku będą one inne. W borowiku szlachetnym koncentruje się najwięcej polonu, w innych gatunkach grzybów – cezu. Jednak aby doszło do szkodliwej dawki promieniowania trzeba byłoby zjeść kilka kilogramów grzybów.
Zatrucie grzybami jadalnymi jest możliwe, jeśli nieprawidłowo je przyrządzimy (np. poddamy zbyt krótkiej obróbce termicznej) lub po prostu zjemy ich za dużo. Są ciężkostrawne, a w dodatku często lądują w tłustych, zawiesistych daniach.
Zobacz też:
Co zrobić z grzybów jadalnych?
W Polsce tradycyjnie zbiera się grzyby i poddaje różnego rodzaju obróbce, np.:
- suszenie: koźlarz babka, borowik szlachetny;
- marynowanie: borowik szlachetny, maślak, młody podgrzybek, rydz;
- gotowanie: borowik szlachetny, podgrzybek;
- smażenie: borowik szlachetny, maślak, kapelusze kani, rydz, kurka;
- duszenie: borowik szlachetny, maślak, kurka.
Suszone grzyby można wykorzystać później do różnego rodzaju farszów do pierogów czy krokietów. Grzyby można także mrozić. Ważne, by prawidłowo je przechowywać, gdyż szybko się psują.
Zobacz też: Grzyby blaszkowe
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN