Wybierając się na grzyby, warto zawczasu poczytać co nieco o rodzajach grzybów. W ten sposób łatwo uniknąć włożenia do koszyka okazów, które są niejadalne lub trujące. Jednym z rodzajów grzybów, który budzi wiele wątpliwości, jest borowik ponury.
Jak rozpoznać borowika ponurego?
Borowik ponury to grzyb występujący w lasach liściastych i mieszanych. To zdecydowanie nietypowa odmiana tego gatunku. Często wyrasta pod dębami i lipami, w niskich trawach, więc można go spotkać nawet w parkach. Grzyb ten upodobał sobie podłoże wapienne. Można go spotkać w okresie od czerwca do października. Jeśli chodzi o wygląd, to trzon tego grzyba osiąga wysokość nawet do 15 cm, a jego średnica w przekroju może wynieść od 2 do 5 cm. Kształtem przypomina beczkę lub walec, a jego kolor jest pomarańczowo-czerwony z charakterystyczną siateczką.
Owocnik borowika ponurego ma aksamitnie gładką powierzchnię przypominającą w dotyku zamsz, która z czasem staje się lekko połyskliwa. Może on mieć kształt księżycowaty, zwłaszcza w przypadku młodych okazów. Starsze mają owocnik niemal płaski, poduszkowaty. „Kapelusz” grzyba może mieć średnicę nawet do 20 cm. Jego kolor jest żółto-kremowy, czasem lekko oliwkowy i zmienia zabarwienie pod wpływem dotyku. Co ciekawe, w miejscu żerowania ślimaków może on przybierać lekko czerwonawą barwę, przez co wiele osób myli go z borowikiem ceglastoporym.
Miąższ u borowika ponurego zaś jest żółty i po rozcięciu czy ułamaniu natychmiast przybiera barwę atramentową. Do tego jest silnie zrośnięty ze skórką i trudno go od niej oddzielić. Rurki u tego grzyba są oliwkowe z czerwonymi porami i po uszkodzeniu zaczynają szybko sinieć.
Borowik ponury a ceglastopory – różnice i podobieństwa
Główna różnica pomiędzy tymi rodzajami grzybów polega na tym, że borowik ceglastopory jest jadalny, jeśli poddamy go wcześniej obróbce termicznej. Ponadto można go spotkać także w lasach iglastych. Jeśli chodzi o wygląd, choć na pierwszy rzut oka oba borowiki są bardzo podobne, to ceglastopory u podstawy trzonu nie ma siateczki.
Jego struktura jest bardziej porowata, przypomina nieregularne strzępki. Do tego trzon jest maczugowaty i pokryty czerwonymi łuskami, które nadają mu charakterystyczny ceglasty wygląd. Stąd też w niektórych rejonach mówi się na niego „gniewus” lub ”czerwonóżka”. Jeśli chodzi o kolor borowika ponurego, to warto wspomnieć, że jeśli jest uszkodzony, zaczyna sinieć, stąd też niektórzy nazywają go „grzybem siniakiem”. Kolor w miejscu potarcia lub nacięcia jest niebieskawy.
Borowik ceglastopory zachowuje się bardzo podobnie, jednak jego barwa jest jeszcze ciemniejsza, bardziej wpadająca w kolor brunatny. Kształt kapelusza oba egzemplarze mają bardzo zbliżony. „Gniewus” jednak ma owocnik w kolorze ciemnobrązowym lub oliwkowobrązowym. Podobnie jak w przypadku borowika ponurego, bardzo trudno oddzielić w nim skórkę od miąższu. Rurki są ceglastoczerwone lub pomarańczowe.
Czy borowik ponury jest jadalny?
Ilu grzybiarzy, tyle opinii. Niezaprzeczalnym faktem jest natomiast, że w postaci surowej, borowik ponury jest trujący i może powodować poważne konsekwencje ze strony przewodu pokarmowego. Objawami zatrucia mogą być w tym przypadku nudności, wymioty, bóle brzucha. Dzieje się tak dlatego, że grzyb ten ma w swoim składzie silne toksyny, jak np. betaina czy inwolutyna.
Istnieją więc teorie mówiące o tym, że borowik ponury nadaje się do spożycia, ale pod warunkiem wcześniejszej obróbki cieplnej - i nie chodzi tu o smażenie, a raczej o długotrwałe (nawet kilkakrotne) gotowanie i każdorazowe odlewanie wody. Dopiero po tym zabiegu można przystąpić do kolejnych etapów jego przygotowywania. Całkowicie zabronione jest jednak łączenie go z alkoholem. Rozsądek zatem nakazywałby w ogóle nie sięgać po ten rodzaj grzyba i na pewno pod żadnym pozorem nie podawać go dzieciom.
Ponoć traci on właściwości trujące podczas gotowania, jednak nadal uważany jest za niejadalny. Nie ma żadnych właściwości odżywczych, a brak wiedzy na jego temat może nas skutkować problemami ze zdrowiem, dlatego nie warto ryzykować.
Zobacz wideo: O czym należy pamiętać idąc na grzyby?
Zobacz także:
- Sezon na grzyby. Co warto wiedzieć przed wyprawą do lasu?
- 5 najdroższych grzybów świata. 2 z nich rosną w Polsce
- Jak zbierać grzyby? "W razie wątpliwości możemy wspomóc się atlasem lub udać do Inspekcji Sanitarnej"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Fot. tomasztc / Getty Images