Szczepienie na ospę nie jest w Polsce obowiązkowe, w związku z czym dostępne na rynku szczepionki nie są refundowane. Szczepionka na ospę wielokrotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia półpaśca oraz praktycznie eliminuje ryzyko wystąpienia ospy. U ponad 95% dzieci nie ma ryzyka pojawienia się ospy wietrznej, natomiast prawdopodobieństwo uniknięcia jej wersji ciężkiej lub umiarkowanej wynosi aż 98–100%.
Ospa wietrzna – szczepionka monowalentna i skojarzona
Najpopularniejsza w Polsce szczepionka na ospę nazywa się Varilrix (proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań). Zawiera żywe wirusy ospy, odpowiednio zmodyfikowane i osłabione. Dzięki temu nie wywołują one choroby, ale wzmacniają układ immunologiczny. Na rynku dostępna jest także szczepionka Varivax.
Oprócz szczepionek monowalentnych na rynku dostępna jest również szczepionka skojarzona przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej (Priorix-Tetra).
Dlaczego warto wykonać szczepienie na ospę?
Szczepionka na ospę pozwala uniknąć choroby, która może mieć u niektórych dzieci niespodziewany przebieg. Szczególnie niebezpieczna jest ona dla dorosłych, którzy w okresie dziecięcym ospy wietrznej nie przeszli. Przechodzenie jej w wieku dojrzałym jest o wiele bardziej bolesne, a dla kobiet w ciąży wyjątkowo niebezpieczne.
Trzeba też pamiętać, że wirus nigdy nie zostaje usunięty z organizmu, tylko pozostaje w zwojach nerwowych pnia mózgu i rdzenia kręgowego, a w okresie słabszej odporności może się aktywować w formie półpaśca, czyli zmian na skórze wzdłuż przebiegu nerwów z towarzyszącym silnym nerwobólem.
Zarówno ospa wietrzna, jak i półpasiec grożą wymienionymi poniżej powikłaniami:
- ropnym zakażeniem skóry,
- zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapaleniem móżdżku,
- zapaleniem płuc,
- zapaleniem wątroby,
- zapaleniem nerek,
- zapaleniem stawów,
- zapaleniem mięśnia sercowego,
- zapaleniem trzustki,
- zapaleniem najądrzy.
Wysypka po szczepieniu na ospę
Powikłania po szczepieniu na ospę pojawiają się rzadko i mają raczej łagodny przebieg. Najczęściej są to łagodne odczyny w miejscu podania szczepionki (zaczerwienienie, obrzęk, bolesność) lub lekka gorączka poszczepienna. Jedne i drugie objawy mijają dość szybko. U 3–5% szczepionych może wystąpić wysypka. Najczęściej jest to kilka czerwonawych grudek, które pojawiają się od 5 do 26 dni po podaniu szczepionki i samoistnie po krótkim czasie znikają.
Ryzyko zarażenia się wirusem ospy od szczepionego dziecka jest właściwie minimalne. Może wystąpić jedynie w przypadku pojawienia się wysypki, ale nawet wtedy rzadko się zdarza.
Kalendarz szczepienia na ospę
Szczepionkę na ospę podaje się w dwóch dawkach w odstępie minimum 6 tygodni. Jeśli już podano dziecku jedną dawkę szczepionki, koniecznie należy podać drugą, nawet po czasie dłuższym niż 6 tygodni.
Szczepionkę można podawać od 9. miesiąca życia, natomiast optymalny okres to czas między 12. a 18. miesiącem życia. Szczepionkę można podać dziecku razem z dawką szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce. Zarówno szczepionkę monowalentną, jak i poliwalentną aplikuje się podskórnie lub domięśniowo.
Dodatkowo szczepienie na ospę może być obowiązkowe. Jak podaje ministerstwo, dotyczy to dzieci do 12. roku życia, które mają upośledzony system odpornościowy i mają wysokie ryzyko przejścia tej choroby w sposób ciężki, a ponadto przed leczeniem chemioterapią, immunosupresyjnym. Także dla dzieci, które chorują na białaczkę limfoblastyczną, będące w remisji tej choroby oraz zakażone wirusem HIV, szczepienie przeciwko ospie jest obowiązkowe.
Szczepienie na ospę po kontakcie z chorym
Szczepienie na ospę może zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby bezpośrednio po kontakcie z osobą zakażoną. Nawet jeśli dziecko nie było szczepione ani nie chorowało wcześniej na ospę, to podając mu szczepionkę w ciągu 72 godzin od kontaktu z wirusem (żłobek, przedszkole, rodzeństwo), można zmniejszyć ryzyko zachorowania nawet o 90%. Jeśli nawet dziecko zachoruje na ospę, będzie ona przebiegała łagodniej. Ospa u dzieci szczepionych ma dużo łagodniejszy i krótszy przebieg niż u tych, które szczepieniu nie zostały poddane.
Dla kogo szczepienie na ospę jest obowiązkowe?
W programie szczepień ochronnych szczepienie na ospę jest uznawane za obowiązkowe dla:
- dzieci do 12. roku życia z upośledzeniem odporności i wysokim ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby; z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji; zakażonych HIV; przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią,
- dzieci do 12. roku życia z bliskiego otoczenia wyżej wymienionych dzieci, które nie chorowały na ospę wietrzną,
- dzieci do 12. roku życia narażonych na zakażenie ze względów środowiskowych; przebywających w domach opieki długoterminowej, domach dziecka, żłobkach i innych instytucjach opiekuńczych (nakaz szczepień nie obejmuje przedszkoli).
Ospa po szczepieniu przeciw ospie?
Szczepienie na ospę nie daje stuprocentowej ochrony przed wirusem, ale buduje bardzo wysoką odporność. Uznaje się, że dwie dawki chronią całkowicie w ok. 95% dzieci. Obniżona odporność na wirus występuje do 2–3 tygodni od podania pierwszej dawki, a także w przypadku, gdy dziecku została podana tylko jedna dawka. Odporność, jaką daje szczepionka przeciw ospie, trwa minimum 10 lat.
Zobacz wideo: Premier: Jak będzie to możliwe, dopuścimy szczepienie dzieci poniżej 12. roku życia
Zobacz także:
- 180 tysięcy zachorowań na ospę wietrzną w 2019 roku. Służby biją na alarm
- Obowiązkowe szczepienia przeciwko COVID-19 i ponowny lockdown? Głos zabrał minister zdrowia
- Szczepienia obowiązkowe w Polsce – na co trzeba zaszczepić dzieci?
Autor: Adrian Adamczyk