Złość jest jedną z reakcji emocjonalnych, którą odczuwamy na skutek działania jakiegoś bodźca. Agresja u dzieci może być spowodowana wieloma różnymi czynnikami. Najczęściej zaobserwować można ją u dwulatków oraz dzieci w wieku przedszkolnym. Jest to niepokojące zachowanie, które wymaga interwencji.
Agresja u dzieci może przybierać różne formy – od niszczenia przedmiotów, poprzez krzyki i tupanie nogami, aż po bicie rodziców i innych maluchów. Z reguły dziecko nie robi tego celowo, by wyrządzić komuś krzywdę, a jedynie, by rozładować kłębiące się w nim emocje. Warto wiedzieć, jak pomóc dziecku uporać się z nimi. Brak interwencji sprawi, że niebezpieczne zachowania zostaną utrwalone.
Dzieci
Przyczyny agresji u dzieci
Przyczyny agresji u dzieci to wiele czynników, które osobno lub wspólnie doprowadzają do wybuchów gniewu u malucha. Bardzo często poprzez agresję dziecko pozbywa się poczucia złości i frustracji z powodu braku sukcesu w danej dziedzinie. Może być również reakcją na zmuszanie malucha do wykonania pewnych czynności. Działa to też w drugą stronę – dziecko (zwłaszcza bardzo rozpieszczone) chcąc coś wymusić na rodzicach, reaguje agresywnie, by osiągnąć swój cel. Agresywne zachowania u dzieci mogą być też wyrazem niemożności poradzenia sobie w danej, trudnej dla dziecka sytuacji, np. pojawienie się nowego członka rodziny, rozwód rodziców czy rozpoczęcie edukacji w przedszkolu. Bardzo często dzieci z niską samooceną wykazują zachowania agresywne – przemoc stanowi sposób na podbudowanie własnego ego oraz obronę przed spodziewanymi zaczepkami innych. Psycholodzy uważają, że dzieci agresywne bardzo często mają braki emocjonalne – są przestraszone, zranione lub odosobnione. Może dotyczyć to zarówno stosunków rodzinnych, jak i koleżeńskich. Agresywnym zachowaniem chce wypełnić luki w innych sferach życia. Maluch wynosi z domu pewnego rodzaju wzorce – niektórzy rodzice krzyczą lub – co gorsza – biją swoje dzieci. Jest to dla niego swego rodzaju przyzwolenie na agresję względem słabszych od siebie (właśnie w ten sposób przez dzieci postrzegana jest agresja wobec nich przejawiana przez dorosłych). Za jedną z innych przyczyn agresji u dzieci uważany jest tzw. bunt dwulatka, kiedy to dziecko świadomie testuje, na ile może złamać zasady ustalone przez rodziców.
Jak zwalczyć agresywne zachowanie dziecka?
Praca z agresywnym dzieckiem jest bardzo żmudna, jednak dzięki regularności można pomóc mu uporać się z frustracją i agresją. Dla malucha bardzo ważne jest ustalenie zasad zachowania w różnych sytuacjach. Gdy na próbę wyegzekwowania ich zacznie się złościć, nie należy obawiać się oceny ze strony innych. Zachowanie rodzica w stosunku do dziecka powinno być asertywne, a nie agresywne, by nie wpajać mu tego typu zachowań. Istotna jest obserwacja malucha, by zauważyć, jakie sytuacje wywołują w nim tego typu reakcje – pozwoli ona na zrozumienie motywacji dziecka i powodów jego złości. Agresywnego dziecka nie należy karać za jego zachowanie – powinno ono wiedzieć, że ma prawo wyrażać emocje. Należy jednak pokazać mu, jak w zdrowy sposób można okazać złość i sobie z nią poradzić. Metodą na rozładowanie złości może być uderzanie poduszki czy gruszki do boksowania, podarcie przeznaczonej do tego gazety, a także aktywność fizyczna. Należy przeprosić dziecko, gdy na skutek zdenerwowania podniesiemy na nie głos i wyjaśnić, dlaczego tak się stało. Rozmowa jest bardzo istotnym aspektem radzenia sobie z agresywnymi zachowaniami dziecka. Gdy rodzice nie są w stanie samodzielnie poradzić sobie z agresywnym maluchem, powinni udać się z nim do psychologa, który pomoże rozwiązać problem.
Naucz agresywne dziecko rozpoznawać swoje uczucia
W rozwoju młodego człowieka bardzo ważna jest nauka stanów emocjonalnych – zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Bardzo często małe dzieci nie potrafią nazywać swoich emocji oraz zapanować nad nimi. Warto po ataku agresji wytłumaczyć dziecku, co się stało (jeżeli znamy przyczynę takiego zachowania), jak zareagowało, jakie emocje się pojawiły oraz jak można rozwiązać tę sytuację i zdrowo okazać emocje. Nie należy malucha uczyć tłumienia uczuć, ponieważ prędzej czy później wrócą one ze zdwojoną siłą poprzez nadmierne wybuchy agresji lub wywoła unikanie okazywania jakichkolwiek emocji – dziecko stanie się wycofane i oziębłe emocjonalnie.
Jak poprawnie reagować w przypadku napadu agresji u dziecka względem innych?
Bardzo często agresja dzieci skierowana jest przeciwko rówieśnikom lub rodzicom. Gdy maluch kogoś bije, nie należy obracać tej sytuacji w żart. Pierwszym krokiem jest zapewnienie bezpieczeństwa dziecku oraz atakowanej osobie. Dopiero gdy maluch się uspokoi, należy spokojnym tonem wytłumaczyć mu, dlaczego agresja jest zła. Nie można obwiniać i karać dziecka, a spróbować zrozumieć jego motywacje. Niepoprawną reakcją jest także zawstydzanie dziecka.
Zobacz także: Przemoc emocjonalna wśród dzieci. Jak reagować na konflikty w szkole? "Ważne jest akceptowanie przez grupę"
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN