Zaburzenia lękowe objawiają się najczęściej atakami paniki, którym towarzyszą objawy somatyczne, np. palpitacje serca, zawroty głowy czy płytki oddech. Zaburzenia lękowe należy leczyć. Stosuje się różne formy terapii odpowiednio dostosowane do określonego typu zaburzeń. Jeżeli jest to konieczne, wprowadza się również leczenie farmakologiczne neuroleptykami oraz benzodiazepinami.
Zaburzenia lękowe – objawy
Stany lękowe spowodowane są najczęściej długotrwałym stresem. Pojawiający się lęk sprawia, że czujemy się zagrożeni i niespokojni. Bardzo często stany lękowe dają objawy somatyczne , do których zalicza się m.in.:
- przyspieszony oddech,
- szybkie bicie serca,
- wzmożoną potliwość,
- nagłe zaczerwienienie skóry,
- wymioty,
- nudności,
- płytki oddech / problemy z oddychaniem,
- szumy w uszach,
- omdlenia.
Objawy stanów lękowych dotyczą również psychiki:
- poczucie ciągłego napięcia,
- nadpobudliwość,
- strach, którego nie można dokładnie sprecyzować.
Dodatkowo osoba cierpiąca na zaburzenia lękowe może mieć problemy z pamięcią i koncentracją.
Zaburzenia lękowe – przyczyny
Najczęściej zdarza się, że przyczyną stanów lękowych jest połączenie różnych czynników :
- stresujące wydarzenia – często zaburzenia lękowe spowodowane są trudnymi, traumatycznymi zdarzeniami, np. gwałtem, przemocą fizyczną lub psychiczną, śmiercią bliskiej osoby, poważnym wypadkiem, zmianą lub utratą pracy;
- kłopoty ze zdrowiem fizycznym – lęk często pojawia się u chorych na cukrzycę czy serce;
- zaburzenia psychiczne w rodzinie – zdarza się, że jeśli zaburzenia lękowe występowały w rodzinie, mogą one dotknąć również nas. Oczywiście nie jest to regułą, jednak istnieje pewien czynnik ryzyka;
- czynniki osobowości – coraz częściej można spotkać się z teoriami, że na zaburzenia lękowe często cierpią osoby o konkretnych cechach, np. jeżeli ktoś jest perfekcjonistą lub posiada niską samoocenę. Nie jest to jednak regułą!
- substancje psychoaktywne – stany lękowe bardzo często pojawiają się u osób przyjmujących substancje psychoaktywne – nie tylko alkohol, ale również narkotyki.
Rodzaje zaburzeń lękowych u dorosłych i dzieci
Rodzaje zaburzeń lękowych u dorosłych to:
- fobie społeczne – strach przed oceną innych i krytyką. Osoby cierpiące na fobie społeczne odczuwają szereg objawów fizjologicznych: pocenie się, kołatanie serca, szybki i płytki oddech;
- fobie specyficzne – jest to niewytłumaczalny lęk przed sytuacjami, zwierzętami lub wydarzeniami. Można wyróżnić fobie zwierzęce, związane ze środowiskiem naturalnym, sytuacyjne, strach przed bólem, Bogiem, tłokiem, zapachami;
- zespół lęku uogólnionego – chory wciąż zamartwia się tym, co może się wydarzyć. Myśli nad potencjalnymi zdarzeniami, np. wypadkiem w komunikacji miejskiej. Ten rodzaj zaburzeń lękowych charakteryzuje się napięciem mięśni, ogólnym poddenerwowaniem, problemami ze snem;
- lęk paniczny – charakteryzuje się nagłymi atakami paniki, którym mogą towarzyszyć objawy fizjologiczne, m.in. duszności, zawroty głowy, mdłości, drżenie ciała;
- zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – charakteryzują się przede wszystkim natrętnymi myślami, które często nie pozwalają na normalne funkcjonowanie. Mogą to być myśli np. o zarazkach, o zachowaniach seksualnych, o potrzebie porządku;
- zespół ostrego stresu pourazowego – występuje zazwyczaj u osób, które przeszły przez traumatyczne przeżycia. Charakteryzuje się izolacją od otoczenia, zaburzeniami pamięci, stanami odrętwienia.
Rodzaje zaburzeń lękowych u dzieci:
U dzieci, podobnie jak u dorosłych, występują fobie społeczne i fobie specyficzne, a ponadto:
- lęk separacyjny – jest zupełnie normalny u dzieci do 3–4 lat i charakteryzuje się lękiem przed rozłączeniem z najbliższymi. Ustępuje on, a przynajmniej powinien, do 5. roku życia. Zdarza się jednak, że starsze dzieci nie pozwalają na rozłąkę – nie chcą pozostać w przedszkolu lub szkole, wychodzić same z domu czy spać samotnie. Dodatkowo zamartwiają się, że ich rodzice umrą;
- zespół lęku napadowego – częściej występuje u dziewczynek niż u chłopców i ujawnia się w okresie dojrzewania. Charakteryzuje się nagłymi atakami paniki, które mogą pojawiać się bez konkretnej przyczyny. Napady te mogą mieć różne nasilenie: od duszności i kołatania serca po stan zupełnej utraty kontroli nad sobą;
- mutyzm wybiórczy – charakteryzuje się lękiem przed kontaktami z ludźmi. Najczęściej przejawia się odmową komunikacji, milczeniem, mimo iż mowa dziecka jest rozwinięta. W domu, wśród osób znanych dziecko jest swobodne, natomiast w obecności obcych zamyka się w sobie, unika kontaktu wzrokowego, nie odpowiada. Zdarzyć się może, że dziecko będzie odmawiało pójścia do szkoły.
Stany lękowe – jak sobie radzić?
Osoby cierpiące na stany lękowe, ale również osoby im bliskie, często zadają pytanie, jak radzić sobie z zaburzeniami lękowymi . Leczenie zaburzeń lękowych może odbywać się jednopłaszczyznowo, a więc tylko poprzez metody psychologiczne, jak i dwupłaszczyznowo, a więc przez metody psychologiczne oraz farmakologię. Warto pamiętać, że wszelkie stany depresyjno-lękowe i stany lękowe u dzieci można leczyć i warto zdecydować się na to jak najszybciej.
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: E+