Macierzanka występuje w wielu zakątkach świata. Największą popularnością cieszą się macierzanka piaskowa i zwyczajna, spore grona zwolenników ma również macierzanka cytrynowa. Uprawa macierzanki jest bardzo prosta, nie jest to roślina wymagająca, jej nasiona i sadzonki są dostępne w wielu sklepach, również internetowych.
Co to jest macierzanka?
Macierzanka (łac. thymus serpyllum) to roślina pospolita, która występuje w niemal całej Europie, Azji oraz Ameryce Północnej. W Polsce znaleźć ją można przede wszystkim na nizinach. W warunkach naturalnych rośnie przy drogach, na skarpach i na ubogich łąkach. Na świecie występuje w ponad 300 gatunkach, w Polsce można spotkać 10 z nich. Niektóre odmiany macierzanki uprawiane są w ogrodach jako rośliny ozdobne, inne hoduje się głównie ze względu na właściwości lecznicze. Jedną z odmian macierzanki jest tymianek. Na uwagę zasługuje również macierzanka cytrynowa, która ma wyjątkowe właściwości smakowe, macierzanka zwyczajna o pięknych różowych kwiatach oraz macierzanka wczesna Pygmaeus, która nadaje ogrodom specyficznego górskiego klimatu.
Odmianą najpopularniejszą w Polsce jest macierzanka piaskowa, którą w warunkach naturalnych znaleźć można w lasach sosnowych, w miejscach piaszczystych i nasłonecznionych. Nie jest ona rośliną wymagającą i dobrze się rozmnaża, nawet rosnąc na ubogiej ziemi. Macierzanka posiada właściwości, które sprawiają, że wiele osób chce ją mieć w ogrodzie. Nasiona macierzanki są łatwo dostępne i niedrogie, wysiewa się je w okresie od kwietnia do czerwca na rozsadniku. Sadzonki macierzanki umieszcza się bezpośrednio w gruncie, należy je odpowiednio zabezpieczyć przed mrozem. Rozstawa w przypadku macierzanki piaskowej to 10-20 cm.
Jak wygląda macierzanka? Odmiany macierzanki różnią się od siebie, np. macierzanka piaskowa jest niezbyt dużą krzewinką, osiągającą jedynie 10-30 cm wysokości. Jej cechą charakterystyczną są różowo-fioletowe kwiaty. Rosnąc tworzy dość zwarte darnie.
Macierzanka - właściwości lecznicze i zastosowanie
Właściwości lecznicze macierzanki wynikają z jej składu. Jest ona źródłem olejku eterycznego, garbników, składników mineralnych, kwasów organicznych oraz witaminy C. Kwitnące pędy macierzanki stanowią surowiec zielarski. Zbiera się je w słoneczne dni i następnie suszy w przewiewnym i zacienionym miejscu. Wyciągi i olejki z macierzanki wykorzystywane są zarówno w celach leczniczych, jak i kosmetycznych. Napar z ziela macierzanki stosuje się głównie w warunkach domowych.
Właściwości macierzanki:
- wspomaga pracę układu pokarmowego – stymuluje wydzielanie soków żołądkowych, polecana jest na wzdęcia, niedokwasotę, wspomaga pracę wątroby i układu żółciowego,
- posiada właściwości wykrztuśne - sprawdza się w leczeniu infekcji dróg oddechowych, polecana jest pacjentom zmagającym się z przewlekłym nieżytem oskrzeli, pozwala pozbyć się suchego kaszlu,
- ma właściwości antybakteryjne – leczy infekcje gardła, przynosi ukojenie osobom ze stanem zapalnym dziąseł (jest wtedy stosowana w formie płukanki). W okresie zwiększonej zachorowalności na przeziębienia warto zaopatrzyć się w herbatę z macierzanki,
- wzmacnia organizm, dodaje sił i polepsza pracę mózgu - macierzanka do picia dzięki temu, że poprawia pamięć, zalecana jest w okresach zwiększonego wydatku energetycznego i umysłowego,
- działa uspokajająco,
- polecana jest na bóle menstruacyjne, ponieważ działa rozkurczowo i rozluźniająco,
- może pomóc osobom cierpiącym z powodu bólów głowy i migren,
- stosowana zewnętrznie, przynosi ulgę w miejscu ukąszenia przez komara.
Macierzanka w kosmetyce
Macierzanka piaskowa posiada również właściwości, które pozwalają na wykorzystanie jej w kosmetyce. Macierzanka znalazła zastosowanie w produkcji kosmetyków przeznaczonych do cery tłustej z widocznie rozszerzonymi porami. Polecana jest również na cerę trądzikową, bo działa przeciwzapalnie i bakteriobójczo. Roślina ta, z uwagi na wysoki poziom flawonoidów, opóźnia proces starzenia się. Macierzanka (jak i inne zioła, np. rozmaryn) doskonale pielęgnuje włosy, szczególnie te przetłuszczające się, ponieważ oczyszcza je z nadmiaru sebum. Wchodzi ona w skład szamponów, płynów do płukania ust oraz pasty do zębów. Macierzanka stosowana jest również do kąpieli, działa wtedy kojąco, tonizuje i poprawia ukrwienie skóry.
Zastosowanie macierzanki w kuchni
Macierzanka piaskowa to roślina o korzennym smaku. Posiada aromat podobny do tymianku, dlatego jest szeroko wykorzystywana w gastronomii. Jako roślina przyprawowa stosowana jest przede wszystkim w kuchni krajów śródziemnomorskich. Dodaje się ją do zup, sosów, dań z drobiu i ryb, sprawdza się jako przyprawa do dziczyzny. Warto jednak być świadomym, że macierzanka jest przyprawą, której powinny unikać kobiety w ciąży. Również picie herbaty z macierzanki powinno być wcześniej skonsultowane z lekarzem.
Zobacz wideo: 28 września obchodzimy światowy dzień jabłka
Zobacz także:
- Czerwcowe zioła na topie. Co możemy wyczarować z darów natury?
- Zioła, które zbieramy w sierpniu. Dlaczego warto po nie sięgać?
- Naturalny spokój. Agnieszka Cegielska poleca zioła, które ukoją umysł i ciało
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Avalon_Studio/Getty Images