Półpasiec (z łaciny zoster ) jest zakaźną chorobą wirusową, którego czynnikiem etiologicznym jest Varicella zoster virus (VZV). Ten wirus odpowiedzialny jest również za zachorowanie na ospę wietrzną. Przy półpaścu zakażenie dotyczy jedynie osób, które chorowały już na ospę wietrzną. Po pierwszym kontakcie organizmu z wirusem dochodzi do rozwoju ospy. Po jej przechorowaniu wirus nie jest eliminowany z organizmu, tylko pozostaje w jego komórkach nerwowych w postaci „utajonej”. W momencie zaistnienia niekorzystnych sytuacji mających wpływ na organizm, może dojść do jego reaktywacji i rozwoju półpaśca.
Półpasiec – przyczyny
Wirus Varicella zoster dostaje się do naszego organizmu drogą kropelkową, co oznacza, że charakteryzuje go duża zakaźność. Przechorowanie ospy daje odporność na całe życie, nie chroni nas jednak przed rozwojem półpaśca . Ma to związek z faktem, że po dostaniu się wirusa do ustroju nie jest on z niego eliminowany, a jedynie przechodzi w postać uśpioną i lokalizuje się w zwojach nerwów czuciowych. W związku z tym, może dojść do jego reaktywacji. Predysponują do tego wszystkie stany, które destabilizują i obciążają układ odpornościowy, zaczynając od tych najprostszych, jakimi są: stres, przemęczenie, zaburzenia rytmu dobowego i odżywiania. Ponadto zaliczamy do nich różnego rodzaju infekcje, w tym zakażenie wirusem HIV. Czynnikami ryzyka są także choroby nowotworowe, radio- i chemioterapia, stosowanie leków immunosupresyjnych (np. po przeszczepach narządów). Zachorowanie na półpasiec jest częstsze u osób po 50. roku życia. Sprzyja mu również osłabienie organizmu związane z przyjęciem szczepionki.
Objawy półpaśca
W przypadku półpaśca zakażenie następuje przede wszystkim poprzez wydzielinę zawartą w wykwitach skórnych. Przy półpaścu pierwsze objawy obejmują zwykle dolegliwości bólowe. Skóra człowieka podzielona jest na okolice unerwiane przez nerwy czuciowe. Okolica unerwiona czuciowo przez jeden nerw nosi nazwę dermatomu. Ból, połączony z pieczeniem i przeczulicą skóry, obejmuje właśnie dermatom zaatakowanego nerwu. Przy półpaścu objawom początkowym towarzyszy pogorszenie samopoczucia, zmęczenie, bóle głowy, stan podgorączkowy. Po kilku dniach na obszarze skóry pojawia się charakterystyczna wysypka.
Jak wygląda półpasiec?
Wysypka ma charakter drobnych grudek, które przekształcają się w pęcherzyki wypełnione treścią surowiczą. Pęcherzyki po pęknięciu powodują powstawanie bolesnych nadżerek lub owrzodzeń, które z czasem wysychają i tworzą strupy. Te z kolei, po odpadnięciu, pozostawiają drobne zmiany bliznowate lub przebarwienia skórne. Wysypce również towarzyszą objawy półpaśca w postaci gorączki, osłabienia, bólów głowy.
Półpasiec najczęściej lokalizuje się na głowie i tułowiu (zwłaszcza często u kobiet występuje półpasiec pod piersią). Wyróżniamy też specyficzne postaci choroby. Należą do nich półpasiec oczny z owrzodzeniami rogówki i półpasiec uszny (półpasiec w uchu ma postać charakterystycznej pęcherzykowej wysypki na małżowinie, przewodzie słuchowym zewnętrznym i na błonie bębenkowej). Obie postaci są bardzo groźne, gdyż mogą prowadzić do ślepoty, pogorszenia słuchu i połowicznego porażenia twarzy.
Półpasiec – powikłania
Nieleczony półpasiec może powodować liczne powikłania, które w przypadku leczonej choroby są dużo rzadsze. Z racji charakteru choroby, najczęściej spotykamy przy półpaścu powikłania neurologiczne. W zależności od lokalizacji mogą być to zaburzenia wzroku do ślepoty, pogorszenie słuchu, porażenie nerwu twarzowego lub trójdzielnego. Najczęściej jednak spotykane są neuralgie, czyli uporczywe, mogące utrzymywać się latami, zaburzenia czucia o charakterze bólu, nadwrażliwości skórnej i zmian czucia.
Przebycie zakażenia nie chroni nas przed nawrotem infekcji i zdarzyć się może zachorowanie na półpasiec po raz drugi, a nawet tzw. półpasiec nawrotowy, kiedy incydentów jest więcej niż 3.
Leczenie półpaśca
W związku z tym, iż choroba jest niebezpieczna, warto znać odpowiedź na pytanie: jak i czym leczyć półpasiec?
W pierwszym etapie choroby najbardziej uciążliwe są dolegliwości bólowe, w związku z tym terapia obejmuje głównie leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. W celu łagodzenia dolegliwości możemy stosować maści i kremy o działaniu łagodzącym, chłodzącym czy ściągającym oraz założyć opatrunek na zaatakowaną okolicę skóry. Warto jest również nosić luźne ubrania, które minimalizują tarcie pęcherzy o materiał, przez co dolegliwości bólowe są mniejsze. Lekami na półpasiec są także leki przeciwwirusowe (np. acyklowir). Nie stosuje się ich w łagodnie przebiegającej chorobie, a jedynie w postaciach ciężkich i u osób z potwierdzonymi zaburzeniami odporności. Czasami zalecane bywają niewielkie dawki leków z zawartością sterydów w celu zapobiegania neuralgiom. Ponadto, w ramach wzmocnienia regeneracji nerwowej, można przyjmować preparaty zawierające witaminy z grupy B.
Źródło zdjęcia głównego: Getty Images