Ofiarami domowej przemocy najczęściej są kobiety i dzieci. Według statystyk, maltretowana kobieta potrzebuje aż dziewięciu lat, by przyznać się, że jest ofiarą i zgłosić przemoc domową odpowiednim instytucjom. Dlaczego tak się dzieje? Ze strachu, ze wstydu, a także z bezsilności, bo spod wpływu toksycznego partnera bardzo trudno jest się uwolnić.
Osoby, które przez długi czas poddawane są przemocy, przyzwyczajają się do niej, mają poczucie, że utraciły kontrolę nad sytuacją i skupiają się wyłącznie na tym, by przetrwać i w miarę możliwości zminimalizować skutki agresji.
Zobacz także: W związku trzeba być razem, a nie przeciwko sobie
Co to jest przemoc domowa?
Przemoc w rodzinie zachodzi wtedy, gdy jeden członek rodziny wyrządza krzywdę psychiczną lub fizyczną swoim bliskim. Sprawca przemocy domowej wykorzystuje swoją przewagę (psychiczną, fizyczną czy seksualną), by przejąć kontrolę nad ofiarą, zdominować ją, poniżyć i w efekcie wymusić pewne określone zachowania. U źródeł przemocy domowej leży przekonanie sprawcy, że to on ma władzę nad swoją rodziną, ma wyłączne prawo do decydowania o tym, co jest prawidłowe, a co nie, co więcej – uważa, że ma prawo egzekwować posłuszeństwo.
Aby zdefiniować przemoc domową, należy sprawdzić, czy cechy danej relacji spełniają pewne określone przesłanki:
- działania sprawcy są celowe i zamierzone, mają w efekcie zdominować i podporządkować ofiarę;
- sprawca ewidentnie wykorzystuje swoją przewagę fizyczną, psychiczną, ekonomiczną czy seksualną do manipulacji i osiągnięcia swoich celów;
- sprawca powoduje cierpienie, ból, uszczerbek na zdrowiu psychicznym i fizycznym.
Im dłużej ofiara doświadcza przemocy, tym trudniej będzie jej się z tej sytuacji wyzwolić. W pewien sposób przyzwyczaja się do tego, czego doświadcza, traci wiarę w to, że ma jakikolwiek wpływ na sytuację, stara się przetrwać. Co więcej, lata przemocy zmieniają u ofiary postrzeganie samej siebie, osłabiają jej poczucie własnej wartości, wywołują uczucie wstydu, a nawet wzbudzają poczucie winy za stan rzeczy. Wtedy bardzo trudno samodzielnie zmierzyć się z problemem i przerwać spiralę przemocy . Jedynym wyjściem staje się zwrócenie się o pomoc do odpowiednich instytucji.
Zobacz także: Strach przed samotnością – jak sobie z nim poradzić?
Formy przemocy domowej
Przemoc w rodzinie może przybierać cztery formy:
1. Przemoc fizyczna – znęcanie się nad ofiarą: bicie, kopanie, szarpanie, duszenie, popychanie, przytrzymywanie, ale także np. celowe utrudnianie realizacji potrzeb fizjologicznych czy potrzeby snu.
2. Przemoc psychiczna – naruszenie przez sprawcę godności osobistej ofiary. Może odbywać się za sprawą krzyku, ciągłej krytyki, upokarzania, wyśmiewania, zastraszania, manipulowania, szantażowania, nękania, ale także np. stawiania zakazów.
3. Przemoc seksualna – zmuszanie do aktywności seksualnej wbrew woli ofiary, wykorzystując groźby lub przewagę fizyczną.
4. Przemoc ekonomiczna – naruszenie własności ofiary poprzez celowe niszczenie, okradanie, zmuszanie do spłacania długów, zaciąganie pożyczek na wspólne konto bez wiedzy drugiej osoby. Jest to jednak także zaniedbanie dzieci przez rodziców poprzez brak zapewnienia im odpowiednich warunków do życia.
Przemoc fizyczną, która zostawia ślady na ciele, udowodnić jest najłatwiej. Jednak to przemoc psychiczna uważana jest za tę, która najmocniej odbija się na ofierze – zabierając jej poczucie bezpieczeństwa, godność, motywację do działania. Przemoc psychiczna może doprowadzić ofiarę do depresji, stanów lękowych, myśli samobójczych. Tak naprawdę dręczenie psychiczne niszczy całą rodzinę , nawet jeśli bezpośrednio ofiarą jest tylko jedna osoba.
Jak obronić się przed przemocą domową?
Warto pamiętać przede wszystkim o tym, że przemoc jest przestępstwem, za które grozi odpowiedzialność karna. Są też sposoby na to, by ofiara mogła uzyskać niezbędną pomoc i wsparcie. Co może zatem zrobić ofiara przemocy?
- Zgłosić się do instytucji, które udzielają pomocy ofiarom przemocy domowej – jest nią np. „Niebieska Linia”, czyli Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie. Specjaliści porozmawiają z taką osobą, pomogą zdefiniować problem, udzielą wsparcia psychicznego oraz skierują do odpowiednich placówek w pobliżu miejsca zamieszkania. Pracownicy „Niebieskiej Linii” pomagają także w kontaktach z policją, prokuraturą i biorą udział w postępowaniu sądowym.
- Wezwać policję – policja ma obowiązek zareagować na taki telefon i zjawić się w domu w przypadku podejrzenia o przemoc. Jeśli sprawca zachowuje się agresywnie, policja może nawet zastosować areszt na 48 godzin.
Bardzo ważne jest to, by zebrać dowody przemocy – jeśli jest to przemoc psychiczna, można nagrywać przykłady awantur czy agresji słownej, jeśli mamy do czynienia z przemocą fizyczną, należy zrobić obdukcję. Nie można też ukrywać sytuacji przed dalszą rodziną i przyjaciółmi – im więcej osób o tym wie, tym mniejsza szansa na bezkarność sprawcy.
Warto pamiętać o tym, że ofiary przemocy domowej niechętnie się do niej przyznają, odczuwają wstyd, są bierne i wycofane. Dlatego podejrzewając, że bliska osoba może być ofiarą przemocy, należy zareagować, pomóc jej wyjść z tej trudnej sytuacji i udzielić niezbędnego wsparcia.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: EyeEm