Problem przemocy ekonomicznej bywa trudy do uchwycenia. Nie dotyczy tylko "patologii", nie pozostawia sińców, sąsiedzi nie słyszą awantur, ale przemoc ekonomiczna jest tak samo upokarzająca i niszcząca jak fizyczna. Samo pojęcie przemocy ekonomicznej jest nadal niejasne dla wielu ludzi. Osoby, które doświadczają przemocy ekonomicznej bardzo często nie są tego świadome.
Jak rozpoznać przemoc ekonomiczną?
Przemoc ekonomiczna zaliczana jest do przemocy psychicznej. Przybiera formę finansowego wykorzystywania. Przejawia się w kontrolowaniu wydawanych pieniędzy czy wydzielaniu zbyt małych kwot na utrzymanie.
Przemoc ekonomiczna prowadzi do całkowitego uzależnienia finansowego od sprawcy, np. poprzez odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy czy nauki. Zalicza się do niej także niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny. Przejawem przemocy ekonomicznej jest także niepłacenie alimentów, zaciąganie kredytów bez wiedzy partnera, a także przywłaszczanie sobie środków bez wiedzy partnera. Przemoc ekonomiczna bardzo często współwystępuje z innymi rodzajami przemocy.
Skutki przemocy
Bardzo często zdarza się, że skutki przemocy ujawniają się dopiero po wielu latach. Należą do nich: bezradność, brak wiary w siebie, impulsywne zachowania, depresja, poczucie osamotnienia, nieufność a nawet niezdolność do nawiązywania kontaktów społecznych. Różne rodzaje przemocy mogą wywoływać choroby psychiczne i somatyczne. Osoby, które w dzieciństwie doświadczyły bicia, znęcania się są w dorosłym życiu bardziej skłonne do wpadania w nałogi, konflikty z prawem czy prostytucję. U dzieci dotkniętych przemocą pojawiają się zaburzenia rozwojowe, nietypowe zachowania, ucieczki z domu. Stają się nieufne i boją się kontaktu fizycznego.
Jakie znamy rodzaje przemocy?
Kiedy mówimy o przemocy , przychodzi nam do głowy głównie przemoc fizyczna i psychiczna. Okazuje się jednak, że istnieje o wiele więcej rodzajów przemocy . Oto najważniejsze z nich:
Przemoc fizyczna – wiąże się z każdym naruszeniem nietykalności cielesnej. Jest to wywieranie wpływu na zachowanie, stan fizyczny lub myślenie drugiej osoby bez jej wcześniejszego przyzwolenia na to. Czynności przemocowe to bicie, szarpanie, kopanie, popychanie, drapanie, ciągnięcie za włosy i inne czynności, które mają celu przysporzenie ofierze bólu. Najczęściej ofiarami przemocy fizycznej są osoby słabsze psychicznie lub fizycznie – dzieci, kobiety, ludzie starsi, zwierzęta.
Przemoc psychiczna – jest wywieraniem wpływu na drugą osobę bez jej przyzwolenia za pomocą komunikacji interpersonalnej. Do środków przemocy psychicznej należą obelgi, zastraszanie, szantażowanie, groźby, podnoszenie głosu. Jej elementami są również wszelkie działania mające na celu zdyskredytowanie drugiej osoby w oczach innych. Do przemocy psychicznej zalicza się mobbing, bierna agresja, stalking i hejt.
Przemoc seksualna – molestowanie seksualne, gwałt. Zmuszanie drugiej osoby do podejmowania czynności seksualnych bez jej przyzwolenia. Zalicza się do niej obmacywanie, łapanie za intymne części ciała, dotykanie w sugestywny sposób, obnażanie się, próba pozbawienia ubrania, aż w końcu gwałt, czyli wymuszone siłą współżycie seksualne lub inne czynności natury seksualnej. Przemoc seksualna ma również swoją „psychiczną” odsłonę. Jest to komentowanie ciała drugiej osoby o zabarwieniu seksualnym, nieliczenie się ze zdaniem partnerki lub partnera seksualnego, oceniane sprawności seksualnej, wulgarne wyzwiska związane z seksem, groźby, szantażowanie lub natrętne propozycje.
Przemoc ekonomiczna – celowe niszczenie cudzej własności, pozbawianie środków, kradzieże, włamania, plądrowanie. Do przemocy ekonomicznej należą też takie zachowania jak: dysponowanie własnością bez zgody, przywłaszczanie sobie pieniędzy, korzystanie z czyjejś karty kredytowej, używanie rzeczy bez pozwolenia właściciela, zmuszanie do spłacania długów, sprzedawanie cudzych lub wspólnych rzeczy bez uzgodnienia itp.
Przemoc polegająca na zaniedbaniu – jest naruszeniem obowiązków wynikających z posiadania rodziny. Należą do niej takie zachowania jak: odmawianie pieniędzy na utrzymanie, pozbawienie opieki dzieci lub osób chorych, ograniczanie dostępu do żywności, wody, możliwości załatwienia potrzeb fizjologicznych. Zaniechanie koniecznych wizyt lekarskich u dzieci i osób starszych oraz wszelkie inne zachowania, których celem jest narażenie zdrowia lub życie innych domowników.
Jak reagować na przemoc?
Przemoc w rodzinie (fizyczna, psychiczna, zaniedbania rodzicielskie lub względem osób starszych i chorych) – w przypadku przemocy fizycznej należy każdorazowo powiadomić policję. Przemoc psychiczną należy dokładnie dokumentować – nagrywać, spisywać daty i co się kiedy działo.
Przemoc wobec osób nieletnich, dzieci – jeśli spotyka Cię przemoc w domu, jesteś bity, wyzywany, szantażowany, koniecznie skontaktuj się z Niebieską Linią – 800 12 00 02. Jest to darmowy numer, gdzie zostaną udzielone dokładne wskazówki, co w danej sytuacji robić. W przypadku ataku ze strony rodzica lub opiekuna, nie bój się uciekać w miejsca publiczne – na klatki schodowe, podwórko itp., nie bój się powiadomić policję – zadzwoń pod numer 112. Nigdy nie wychodź na balkon, bo możesz wypaść! Jeśli ufasz pedagogowi szkolnemu, możesz również go poinformować o sytuacji, jeśli to możliwe pokaż dowody przemocy. Najlepiej w obecności dyrektora szkoły i wychowawcy poproś, aby rozmowa pozostała wyłącznie między wami. Jeśli oprawca dowie się, że szukasz pomocy, agresja z jego strony wzrośnie!
Przemoc wobec kobiet czy mężczyzn – nagrywaj wszelkie przejawy agresji fizycznej, po pobiciu udawaj się każdorazowo na obdukcję na najbliższy oddział ratunkowy. W czasie ataku nie chowaj się w kuchni lub łazience, kieruj się w stronę wyjścia z domu w razie potrzeby uciekaj na klatkę schodową, podwórko itp. Nie wychodź na balkon!
Awantura u sąsiadów – należy bezzwłocznie anonimowo powiadomić policję!
Zaniedbania względem dzieci, osób starszych i chorych – należy powiadomić miejscową opiekę społeczną!
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN