Jakie są podstawowe prawa i obowiązki pracownika?

Każdy pracownik musi sumiennie wykonywać obowiązki wynikające z zajmowanego stanowiska, polecenia przełożonego, stosować się do określonego czasu pracy. Najważniejsze obowiązki pracownicze zapisane zostały w Kodeksie pracy, ale wynikają także z umów grupowych, regulaminu pracy i innych. Pracownicy mają również swoje prawa, do których należą otrzymywanie godziwego wynagrodzenia za pracę, poszanowanie godności osobistej czy prawo do urlopu. To jednak tylko niektóre z praw i obowiązków pracownika.

Za złamanie praw pracownika pracodawca może zostać ukarany. Również niewywiązywanie się z obowiązków przez pracownika niesie ze sobą różnego rodzaju konsekwencje: upomnienie, naganę, zwolnienie, kary majątkowe oraz niemajątkowe. Z chwilą podpisania umowy o pracę pracownik nabywa prawa określone Kodeksem pracy . Warto zapoznać się z tym dokumentem, aby mieć możliwość odwołania się do konkretnych przepisów w razie jakichkolwiek uchybień ze strony pracodawcy. Szczególną uwagę należy zwrócić na prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP.

Więcej:

Prawa i obowiązki pracownika wynikające z Kodeksu pracy

Dział IV Kodeksu pracy poświęcony jest zagadnieniu praw i obowiązków pracownika oraz pracodawcy. Regulacje te zaczynają obowiązywać pracownika z chwilą podpisania umowy. Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy wynikające z Kodeksu pracy to podstawy, na których powinna opierać się wzajemna relacja obu stron. Główne prawa i obowiązki pracownika obejmują między innymi sumienne realizowanie powierzonych mu zadań wynikających z zajmowanego stanowiska oraz rzetelne wykonywanie poleceń przełożonego. Bywają jednak sytuacje, kiedy pracownik ma prawo odmówić wykonania powierzonego mu zadania, np. jego niezgodność z prawem lub z podpisaną umową (jest to zagwarantowane prawo pracownika). Pracownicy powinni także przestrzegać obowiązującego czasu pracy oraz regulaminu pracy, który ustanowiony został na potrzeby zakładu. Równie ważnym zadaniem pracownika jest zachowanie tajemnicy oraz dbanie o dobro zakładu, co oznacza poszanowanie mienia, ale również dbanie o utrzymanie prawidłowych relacji społecznych pomiędzy pracownikami. Pracownik musi także przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Kodeks pracy przyznaje pracownikowi także szereg uprawnień.

Protest kontrolerów lotów na warszawskim Okęciu

Mowa o 5 najważniejszych prawach pracowniczych : prawie do wykonywania pracy na zasadach określonych umową, do godziwego wynagrodzenia, urlopu wypoczynkowego, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prawie do równego i sprawiedliwego traktowania wszystkich (zakaz dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, rasę, przekonania, orientację seksualną, niepełnosprawność czy wyznanie). Co ważne, warunki zawarte w umowie o pracę nie mogą być mniej korzystne niż te wynikające z prawa pracy. Prawem pracownika jest otrzymanie wynagrodzenia na poziomie odpowiadającym rodzajowi wykonywanej pracy oraz umożliwiającym życie na godnym poziomie. Wynagrodzenie, które uznane zostanie za niegodziwe, może być potraktowane jako złamanie przepisu o niedyskryminacji pracownika. Pracodawca powinien także zadbać, by wszyscy pracownicy mieli taki sam dostęp i możliwości w zakresie podnoszenia kwalifikacji czy awansu.

Prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP

Pracownik ma obowiązek przestrzegania przepisów BHP, a jednocześnie ma prawo do pracy w odpowiednich warunkach. O prawie do świadczenia pracy w warunkach bezpiecznych wspomina nie tylko Kodeks pracy, ale również Konstytucja RP (art. 66, ust. 1). Jakie są prawa i obowiązki pracownika w zakresie BHP? Ma on prawo:

odmówić wykonania pracy w warunkach niebezpiecznych,
oddalić się z miejsca zagrożenia,
powstrzymać się od wypełnienia obowiązków wymagających określonego stanu psychofizycznego, jeśli jego obecny stan nie zapewni bezpieczeństwa.

Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie BHP zobowiązują pracownika do:

przestrzegania ustanowionych zasad,
posiadania wiedzy z zakresu BHP i brania udziału w szkoleniach i instruktażach,
dbania o odpowiedni stan maszyn, urządzeń itp.,
poddawania się badaniom okresowym,
należytego wykonywania zadań z zachowaniem bezpieczeństwa i higieny,
stosowania środków ochrony,
zawiadamiania przełożonego o wszelkich nieprawidłowościach, wypadkach, zagrożeniach.

Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy – o czym trzeba pamiętać?

Również pracodawca ma określone obowiązki względem pracownika : musi terminowo wypłacać wynagrodzenie za pracę, szanować godność i dobra osobiste pracownika, a także przeciwdziałać dyskryminacji. Powinien umożliwić podnoszenie kwalifikacji, obiektywnie i sprawiedliwie oceniać pracowników, traktując ich równo i z szacunkiem. Ma obowiązek przeciwdziałać mobbingowi i kształtować pozytywne relacje społeczne. Powyższe obowiązki pracodawcy to nic innego jak prawa pracownika wynikające z Kodeksu pracy.

Autor: Adrian Adamczyk

podziel się: