Wiele gatunków muzycznych nigdy by nie powstało, gdyby nie było wcześniej muzyki bluesowej. Mimo że jej wydźwięk jest smutny i pesymistyczny, stała się jednym z najważniejszych nurtów w muzyce rozrywkowej. Na jej cześć 16 września obchodzony jest Dzień Bluesa, zainicjowany przez Polskie Stowarzyszenie Bluesowe. Święto obchodzone jest od 2005 roku w dniu urodzin B.B. Kinga, legendy tego gatunku muzyki.
Co to jest blues i jakie są jego odmiany?
Blues to gatunek muzyczny określany mianem folkloru muzyków afroamerykańskich. Jego początki wiążą się z południowymi stanami USA, czyli regionem umownie nazywanym „głębokim południem”. Sama nazwa gatunku (z ang. smutek, rozpacz) związana jest z jego nostalgiczną formą, również w warstwie tekstowej. Utwory bluesowe dotykają relacji damsko-męskich oraz uczuć i emocji (miłość, samotność, wierność, zazdrość). Jednakże wykonawcy bluesa śpiewają często również o wolności, pracy czy podróżach. W piosenkach nie brakuje także krytyki społecznej odnoszącej się głównie do nierówności rasowej i kwestii politycznych.
Muzyka
Instrumentarium charakterystycznym dla muzyki bluesowej są harmonijka ustna i gitara, niekiedy wspierane przez sekcję dętą, fortepian lub pianino. Dawniej muzycy posiłkowali się prymitywnymi instrumentami perkusyjnymi, takimi jak dzwonki czy drumle, które uzupełniali odgłosami klaszczących dłoni. W ramach głównego nurtu wyodrębniło się wiele podgatunków, np. country blues, boogie-woogie, blues fortepianowy, jazz blues. Muzyką bluesową inspiruje się wielu artystów, którzy łączą ją z innymi stylami. W ten sposób powstały takie fuzje muzyczne, jak m.in. punk blues, soul blues czy blues rock. Popularność tego gatunku w USA doprowadziła do wyodrębnienia się odmian regionalnych, np. blues luizjański, nowoorleański, teksański, detroicki. Istnieją także odłamy charakterystyczne dla innych krajów – blues brytyjski czy blues afrykański.
Krótka historia bluesa
Historia bluesa sięga XIX wieku i wiąże się z wyodrębnieniem bluesa wiejskiego (country blues) na terenie kilku stanów USA, m.in. Georgii, Luizjany, Alabamy, Mississippi. Gatunek rozprzestrzenił się w związku z emigracją z południa na północ Afroamerykanów i szybko stał się ważnym elementem miejskiego folkloru. W ten sposób powstała kolejna jego odmiana, czyli blues miejski (urban blues), którego forma miała początkowo wymiar jedynie wokalny, z czasem jednak przekształciła się w pieśń wokalno-instrumentalną, której podkład dźwiękowy tworzyła gitara lub banjo.
Kolejne podgatunki bluesa powstawały wraz ze zmianami ustrojowymi i społecznymi w Stanach Zjednoczonych. Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku wyodrębnił się nowy, znacznie żywszy i bardziej dynamiczny nurt – rhythm and blues. Odłam ten spotkał się z dobrym przyjęciem i szybko został spopularyzowany również wśród białej społeczności, dając tym samym początek rock and rollowi. Wtedy też bluesową formą zainteresowali się także muzycy jazzowi, którzy przemycili do swoich utworów wiele muzycznych rozwiązań i schematów charakterystycznych dla muzyki bluesowej.
Najsłynniejsi wykonawcy bluesa
Następne lata przyniosły kolejne zmiany i przeobrażenia stylistyczne. Wraz ze wzrostem popularności pojawiły się nowe połączenia i inspiracje, które wzbogacały bluesa instrumentalnie. Jednak pomimo rozwijającej się formy muzyka bluesowa przez wiele lat zarezerwowana była wyłącznie dla Afroamerykanów. Pewien przełom nastąpił w latach 60. XX wieku, gdy wielu wykonawców rockowych (m.in. Bob Dylan i The Rolling Stones) zaczęło wplatać do swojej twórczości elementy bluesowe. Prawdziwe odrodzenie nastąpiło jednak w latach 80. XX wieku za sprawą działalności Stevie Ray Vaughana, a później również Erica Claptona. Za najważniejszych przedstawicieli bluesa do dziś uznaje się takich artystów, jak B.B. King, Chuck Berry oraz Jerry Lee Lewis. To właśnie oni wywarli najsilniejszy wpływ na rozwój i popularyzację tego gatunku, a koncerty bluesowe stały się najważniejszymi wydarzeniami kulturalnymi o światowej renomie.
Blues w Polsce
W Polsce muzyka blues została spopularyzowana pod koniec lat 70. XX wieku i do dziś cieszy się dużym uznaniem wśród słuchaczy. Choć za najważniejszy polski zespół uprawiający ten gatunek uznaje się Dżem, to prekursorem nurtu był Tadeusz Nalepa i grupa Blackout, przekształcona później w Breakout z Mirą Kubasińską na wokalu. Formacja wywarła duży wpływ na polską muzykę rozrywkową, wprowadzając ją w zupełnie nowy obszar kultury.
Inne ważne polskie zespoły bluesowe to m.in. Harlem, Cree, Zdrowa Woda, Kasa Chorych, Krzak, Nocna Zmiana Bluesa. Polska scena gatunku rozwija się bardzo dobrze, o czym świadczą liczne festiwale poświęcone muzyce bluesowej, przede wszystkim Rawa Blues Festival – jedno z najważniejszych na świecie tego typu wydarzeń. Jego twórcą i organizatorem od 1981 roku jest polski muzyk bluesowy Ireneusz Dudek, znany jako Shakin' Dudi.
Zobacz także:
- Aleksandra Kwaśniewska napisała tekst piosenki dla znanych muzyków. Fani: "Sztos"
- Muzyka, która napełnia optymizmem i nadzieją, czyli Michał Sołtan & Soul Town Leaders w piosence „Origami Blues”
- Jak powstał taniec jazz? Historia i opis tańca
Autor: Bernadetta Jeleń
Źródło zdjęcia głównego: suteishi/Getty Images