Ocenianie pracowników jest jednym z ważniejszych elementów zarządzania ludźmi oraz całą firmą. Pierwszej oceny pracownika kierownicy dokonują po okresie próbnym, a następnie starają się, aby ewaluacja była cykliczna. Każda firma ma swoje kryteria, według których ocenia podwładnych.
Okresowa ocena pracownika
W większości polskich przedsiębiorstw pracownicy oceniani są w systemie kwartalnym lub rocznym. Z raportu firmy Sedlak & Sedlak wynika, że aż w 87 proc. polskich przedsiębiorstw dokonuje się oceny okresowej pracowników. Taka ocena polega na weryfikacji umiejętności i kompetencji pracownika w odniesieniu do stanowiska pracy. W firmach, w których stworzone zostały arkusze oceny pracowniczej, możliwe jest porównanie dokonań osób z tego samego zespołu i wybór najlepszych. Ocenianie pracowników to proces, w którym kierownicy lub osoby z działu HR dokonują wartościowania cech osobowościowych, kompetencji zawodowych i zachowań.
Ocena pracownika: kryteria
Niektóre firmy wykorzystują bardzo dokładne ankiety ewaluacyjne, które są przeznaczone zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy oraz współpracowników. W ten sposób możliwe jest stworzenie pełnego obrazu danej osoby, który jest dosyć obiektywny. Inne przedsiębiorstwa tworzą opisową ocenę pracownika, na którą składa się obserwacja danej osoby przez przełożonego. Przykładowa ocena pracownika może składać się z następujących kryteriów:
- wiedza specjalistyczna,
- sposób wykonywania zadań,
- wyniki,
- terminowość i punktualność,
- organizacja pracy i samodzielność,
- umiejętność pracy w grupie,
- przestrzeganie zasad panujących w firmie,
- wykonywanie poleceń przełożonych.
Dział HR przed wybraniem kryteriów, powinien zastanowić się nad tym, jaki jest cel oceny pracownika. W sytuacji, w której ewaluacja jest procesem cyklicznym, warto odwoływać się do tych samych obszarów i porównywać je co kwartał lub co rok.
W praktyce zwykle stosuje się kilka rodzajów oceny okresowej:
- Ocena 360 stopni, która polega na tym, że każdy pracownik oceniany jest przez wszystkie osoby ze swojego otoczenia, tj. przez współpracowników, kierownika, dyrektora, a nawet klientów. Warto zaznaczyć, że jest to metoda bardzo pracochłonna. Ocena pracownika przez pracodawcę może być także związana z dokonaniem ewaluacji własnych zalet i wad przez podwładnego.
- Ocena 180 stopni, w której pomija się ocenę klientów i dalszych przełożonych, a koncentruje na ewaluacji pracownika przez bezpośredniego przełożonego oraz współpracowników.
- Technika Wydarzeń Krytycznych, która polega na rejestrowaniu wszystkich błędów pracowników, a następnie po pewnym okresie czasu pracodawca omawia każdy z błędów z podwładnym.
Pozytywne ocena pracownika zwykle wiąże się z podwyżką, awansem lub zmianą stanowiska. W wielu korporacjach międzynarodowych pracownicy mogą otrzymać premię uznaniową, która zależy od wyników pracy, a jej wysokość waha się od 2 do 20 proc. Z kolei negatywna ocena pracownika nie musi oznaczać zwolnienia, tylko może wiązać się z dodatkową weryfikacją zdolności podwładnego.
Samoocena pracownika: jak się ocenić?
Zdarza się, że w trakcie rozmowy ewaluacyjnej, kierownik prosi pracownika o dokonanie samooceny. Podwładny już kilka dni wcześniej może zastanowić się nad swoimi mocnymi i słabymi stronami, a następnie dokonać refleksji, dotyczącej minionego roku lub kwartału. W takiej sytuacji pracownik musi być uczciwy i zbilansować swoje osiągnięcia oraz porażki. Przykłady samooceny pracowników w wielu firmach dowodzą, że podwładni oceniają się zbyt krytycznie, ponieważ obawiają się reakcji otoczenia na zbyt pozytywną ewaluację samego siebie. Samoocena pracownika zwykle wiąże się z wypisaniem swoich zalet i wad, a także osiągnięć i błędów. Pracownicy powinni zastanowić się także nad tym, co chcieliby poprawić i w jaki sposób. Przykładowo, jeżeli dana osoba pracuje z klientami w języku angielskim, a wciąż ma problemy komunikacyjne, to najprostszą formą poprawy swoich umiejętności jest zapisanie się na kurs językowy. W trakcie rozmowy ewaluacyjnej, bardzo ważne jest zachowanie pracownika. Powinien być spokojny i pewny siebie, a na początku i na końcu rozmowy skoncentrować się na swoich zaletach. Możliwe, że punkt widzenia pracownika i managera będą rozbieżne. W takiej sytuacji najlepiej jest wspomnieć o obszarach, w których można się rozwijać i skoncentrować na perspektywach zawodowych. Ocenianie pracowników jest zadaniem trudnym i czasochłonnym, jednak ewaluacja powinna być przede wszystkim rzetelna, trafna i obiektywna.
Zobacz też:
- Co daje szczęście w pracy? Dobre relacje z innymi pracownikami i… docenienie przez szefa
- Oszustwo "na pracownika banku". Ekspert: "Tak naprawdę sami siebie okradamy"
- Wcielił się już w około 140 różnych zawodów, żeby je poznać. Wojciech Kaczmarczyk żadnej pracy się nie boi
Zobacz wideo: Osoby, które robią sobie krótkie przerwy w trakcie pracy, są wydajniejsze i lepiej sobie radzą
Autor: Adrian Adamczyk