Czas pracy – jak prawidłowo go ustalić i rozliczyć?

Kobieta w trakcie pracy zdalnej
Kobieta w trakcie pracy zdalnej
Źródło: Klaus Vedfelt/Getty Images
Czas pracy jest rozliczany przez pracodawcę. Pewne zasady z tym związane podlegają jednak pod przepisy prawa, które pomagają w ochronie interesów osób zatrudnionych. W jaki sposób ustala się czas pracy pracownika?

Czas pracy - od czego zacząć, by dobrze go ustalić?

Aby poprawnie rozliczyć czas pracy, niezbędne jest zapoznanie się z definicjami takich pojęć jak: wymiar czasu pracy, norma czasu pracy, systemy czasu pracy, ewidencja czasu pracy. Ułatwi to zrozumienie przepisów, a także pomoże w uniknięciu ewentualnych błędów.

Okres rozliczeniowy

Kodeks pracy czas pracy definiuje jako czas, w którym dany pracownik nie tylko świadczy pracę, ale również pozostaje w gotowości do jej wykonania. Rozliczanie czasu pracy uzależnione jest od tzw. okresu rozliczeniowego, który określa maksymalne przeciętne normy czasu pracy. Okres rozliczeniowy wynosi zazwyczaj 1 miesiąc (w takim przypadku prowadzona jest miesięczna karta ewidencji czasu pracy), zgodnie z zapotrzebowaniem i preferencjami pracodawcy może być jednak dłuższy (maksymalnie 12 miesięcy).

Norma czasu pracy

Pojęcie „norma czasu pracy” stosowane jest do określenia maksymalnej liczby godzin pracy w ciągu doby oraz tygodnia. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracownik może pracować 8 godzin w ciągu doby, natomiast typowy tygodniowy czas pracy to 40 godzin. Po dodaniu godzin nadliczbowych, tygodniowa norma czasu pracy ulega jednak zmianie, przy czym maksymalny czas pracy wraz z nadgodzinami nie może być większy niż 48 godzin w danym okresie rozliczeniowym.

Wymiar czasu pracy – jak jest ustalany?

Do ustalenia czasu pracy konieczny jest wyliczony wymiar czasu pracy, czyli liczba godzin, które pracownik powinien przepracować w danym okresie rozliczeniowym. Biorąc pod uwagę podstawowy system czasu pracy, oblicza się go poprzez:

  • pomnożenie 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających na przyjęty okres rozliczeniowy (w przypadku miesięcznego okresu rozliczeniowego będą to 4 tygodnie);
    • dodanie do otrzymanej liczby godzin iloczynu 8 godzin i liczby dni (od poniedziałku do piątku), które pozostały do końca okresu rozliczeniowego, a które „wystają” poza pełne tygodnie;
      • odjęcie od otrzymanego wyniku po 8 godzin za każde święto wolne od pracy, które przypada w inny dzień niż sobota i niedziela.

        Niepełny wymiar czasu pracy dla osób zatrudnionych na część etatu obniżany jest proporcjonalnie do liczby godzin przypadających na pełny wymiar czasu pracy.

        Systemy czasu pracy

        Organizacja czasu pracy zależy od potrzeb danego przedsiębiorstwa i rodzaju obowiązków wykonywanych przez pracownika. W związku z tym istnieją następujące systemy czasu pracy:

        • podstawowy system czasu pracy – czyli praca przez maksymalnie 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu;
          • równoważny czas pracy – możliwość przedłużenia dobowego czasu pracy do 12 godzin (lub przy określonym rodzaju pracy do 16 lub 24 godzin). Równoważny system czasu pracy wymaga jednak skrócenia czasu pracy w innych dniach lub przyznania dodatkowych dni wolnych;
            • zadaniowy czas pracy – pracownik w dużej mierze sam kształtuje rozkład czasu pracy. Pracodawca powierza mu konkretne zadania i jednocześnie ustala z nim czas potrzebny do ich wykonania (przy przyjęciu ogólnej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy, tj. 8 godzin na dobę i 40 godzin w tygodniu). W tym przypadku istotne jest wypełnienie obowiązków, a nie godziny, w jakich to nastąpiło. Występuje tu zatem nienormowany czas pracy, przy którym nie prowadzi się ewidencji. Zadaniowy system czasu pracy będzie odpowiedni na stanowisku dziennikarza, kierownika, programisty czy księgowego;
              • czas pracy w ruchu ciągłym – pozwala na przedłużenie czasu pracy do 43 godzin w tygodniu w maksymalnie 4-tygodniowym okresie rozliczeniowym. Liczba godzin pracy na dobę może być przedłużona do 12 godzin w niektórych tygodniach, jednak za każdą godzinę powyżej 8 godzin pracy należne jest wynagrodzenie za godziny nadliczbowe;
                • przerywany czas pracy – daje prawo do wprowadzenia jednej przerwy w czasie pracy, jednak nie dłuższej niż 5 godzin;
                  • skrócony czas pracy – pracownik może pracować mniej niż 5 dni w tygodniu, a jego dobowy wymiar czasu pracy zostaje przedłużony (maksymalnie do 12 godzin);
                    • system pracy weekendowej – praca jedynie w piątki, soboty, niedziele i święta;
                      • ruchomy czas pracy (inaczej elastyczny czas pracy) – pracownik samodzielnie ustala harmonogram czasu pracy.

                        Ewidencja czasu pracy

                        Zadaniem każdego pracodawcy jest rejestracja czasu pracy swoich pracowników. Pozwala to na kontrolę liczby przepracowanych godzin, a także obliczenie należnego wynagrodzenia. Karta ewidencji czasu pracy powinna być prowadzona indywidualnie dla każdego pracownika. Musi ona zawierać informacje dotyczące pracy w poszczególnych dobach, z uwzględnieniem takich sytuacji jak:

                        • praca w godzinach nadliczbowych
                          • praca w niedziele i święta
                            • praca w porze nocnej
                              • praca w dni wolne od pracy, które wynikają z rozkładu czasu pracy
                                • urlopy
                                  • dyżury
                                    • zwolnienia z pracy oraz usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w pracy

                                      W przypadku osób młodocianych, karta czasu pracy musi uwzględniać czas pracy przy pracach wzbronionych młodocianym, na które przyzwala się w celu zdobycia przez nich przygotowania zawodowego.

                                      Akcesoria home office
                                      Źródło: Dzień Dobry TVN

                                      Zobacz także:

                                      Autor: Adrian Adamczyk

                                      Źródło zdjęcia głównego: Klaus Vedfelt/Getty Images

                                      podziel się:

                                      Pozostałe wiadomości

                                      Krzyś zmaga się z czterokończynowym dziecięcym porażeniem mózgowym. Potrzebuje naszej pomocy

                                      Krzyś zmaga się z czterokończynowym dziecięcym porażeniem mózgowym. Potrzebuje naszej pomocy

                                      Shannen Doherty ma przerzuty do kości: "Nie chcę umierać"

                                      Shannen Doherty ma przerzuty do kości: "Nie chcę umierać"

                                      Co Lara Gessler zaserwuje na wigilijnym stole? "Nie może być zbyt dietetycznie"

                                      Co Lara Gessler zaserwuje na wigilijnym stole? "Nie może być zbyt dietetycznie"

                                      Marcin Prokop jako prowadzący program "Uwaga! TVN"? Ryszard Cebula odpowiedział

                                      Marcin Prokop jako prowadzący program "Uwaga! TVN"? Ryszard Cebula odpowiedział

                                      Zofia Zborowska-Wrona zmieniła kolor włosów. Jak teraz wygląda? "Andrzej będzie miał nową żonkę"

                                      Zofia Zborowska-Wrona zmieniła kolor włosów. Jak teraz wygląda? "Andrzej będzie miał nową żonkę"

                                      Jak przygotować mieszkanie na pojawienie się dziecka? Poznaj sprawdzone sposoby
                                      Materiał promocyjny

                                      Jak przygotować mieszkanie na pojawienie się dziecka? Poznaj sprawdzone sposoby

                                      Jak przyrządzić pstrąga łososiowego i krewetki? Poznaj przepisy Darii Ładochy
                                      Materiał promocyjny

                                      Jak przyrządzić pstrąga łososiowego i krewetki? Poznaj przepisy Darii Ładochy

                                      Znany muzyk oskarżony o wykorzystanie seksualne dziecka. Wyznaczono datę rozprawy

                                      Znany muzyk oskarżony o wykorzystanie seksualne dziecka. Wyznaczono datę rozprawy

                                      Nastolatka urodziła w lesie. "Personelowi medycznemu powiedziała, że znalazła dziecko" 

                                      Nastolatka urodziła w lesie. "Personelowi medycznemu powiedziała, że znalazła dziecko" 

                                      Agnieszka Włodarczyk i Robert Karaś wzięli ślub. Pokazali romantyczne zdjęcia

                                      Agnieszka Włodarczyk i Robert Karaś wzięli ślub. Pokazali romantyczne zdjęcia

                                      "Top Model". Natalia nie wygrała programu, ale czuje się zwyciężczynią. "Wcześniej byłam zagubiona"

                                      "Top Model". Natalia nie wygrała programu, ale czuje się zwyciężczynią. "Wcześniej byłam zagubiona"

                                      Czy zimą również można osiągnąć work-life balance?
                                      Materiał promocyjny

                                      Czy zimą również można osiągnąć work-life balance?

                                      Jedyna taka szkoła pszczelarska w Polsce i w Europie
                                      Materiał promocyjny

                                      Jedyna taka szkoła pszczelarska w Polsce i w Europie

                                      "Młodość na zamówienie 2". Maciej Panek przeprowadził zaskakującą metamorfozę
                                      Materiał promocyjny

                                      "Młodość na zamówienie 2". Maciej Panek przeprowadził zaskakującą metamorfozę

                                      Koza domowa od wieków towarzyszy ludziom. Czym się charakteryzuje?
                                      Materiał promocyjny

                                      Koza domowa od wieków towarzyszy ludziom. Czym się charakteryzuje?

                                      "Top Model": Sofia Konecka-Menescal była o krok od wygrania. "Tak działa życie"

                                      "Top Model": Sofia Konecka-Menescal była o krok od wygrania. "Tak działa życie"

                                      Od pielęgniarki do Miss Polonia. "Transplantacja włosów jest takim moim konikiem"

                                      Od pielęgniarki do Miss Polonia. "Transplantacja włosów jest takim moim konikiem"

                                      14 kg listów od naszych młodych widzów trafiło do rąk Mikołaja. "Drogie dzieci z Polski, kocham was"

                                      14 kg listów od naszych młodych widzów trafiło do rąk Mikołaja. "Drogie dzieci z Polski, kocham was"

                                      88% dzieci przygotowuje listy do świętego Mikołaja. O co proszą najczęściej?
                                      Materiał promocyjny

                                      88% dzieci przygotowuje listy do świętego Mikołaja. O co proszą najczęściej?

                                      Budyniowe wypieki: miodownik, pączki, karpatka i bajaderki
                                      Materiał promocyjny

                                      Budyniowe wypieki: miodownik, pączki, karpatka i bajaderki

                                      Dominik zwycięzcą "Top Model". Co planuje w najbliższych miesiącach? "To jedno z moich marzeń"

                                      Dominik zwycięzcą "Top Model". Co planuje w najbliższych miesiącach? "To jedno z moich marzeń"

                                      "Top Model". Marcin Tyszka szczerze o wygranej Dominika. "Skład finału był bardzo mocny"

                                      "Top Model". Marcin Tyszka szczerze o wygranej Dominika. "Skład finału był bardzo mocny"

                                      Spektrum autyzmu diagnozowane jest również u dorosłych. Jak wygląda rozpoznanie?

                                      Spektrum autyzmu diagnozowane jest również u dorosłych. Jak wygląda rozpoznanie?

                                      Warzywa na patelnię w stylu azjatyckim - poznaj niezawodne przepisy Sebastiana Olmy
                                      Materiał promocyjny

                                      Warzywa na patelnię w stylu azjatyckim - poznaj niezawodne przepisy Sebastiana Olmy

                                      Fundacja TVN otworzyła gabinety psychologiczne. "Chcemy, by pacjenci i ich rodziny czuli się zaopiekowani"

                                      Fundacja TVN otworzyła gabinety psychologiczne. "Chcemy, by pacjenci i ich rodziny czuli się zaopiekowani"

                                      Są jednymi z najpiękniejszych siatkarek na świecie i osiągnęły sukces. "Marzenia warto spełniać"

                                      Są jednymi z najpiękniejszych siatkarek na świecie i osiągnęły sukces. "Marzenia warto spełniać"

                                      Przygotowania do wielkiego finału 12. edycji Top Model. "W tym roku mamy też gigantyczną scenę"
                                      Materiał promocyjny

                                      Przygotowania do wielkiego finału 12. edycji Top Model. "W tym roku mamy też gigantyczną scenę"

                                      Dawid Kubacki w szczerym wywiadzie o chorobie żony. "Ściska mi głos w gardle"

                                      Dawid Kubacki w szczerym wywiadzie o chorobie żony. "Ściska mi głos w gardle"

                                      Turbo czekoladowe ciasto, bułeczki z masą orzechową, czyli pyszne desery z najmniejszej kuchni świata
                                      Materiał promocyjny

                                      Turbo czekoladowe ciasto, bułeczki z masą orzechową, czyli pyszne desery z najmniejszej kuchni świata

                                      Przez wiele miesięcy przebywał w hospicjum, dziś bierze udział w maratonach
                                      Materiał promocyjny

                                      Przez wiele miesięcy przebywał w hospicjum, dziś bierze udział w maratonach

                                      Katarzyna Żak wspomina trudne chwile z mężem. "Płakałam"

                                      Katarzyna Żak wspomina trudne chwile z mężem. "Płakałam"

                                      Gadżety, które warto upolować w Black Friday. "Wiele osób je lubi"
                                      Materiał promocyjny

                                      Gadżety, które warto upolować w Black Friday. "Wiele osób je lubi"

                                      "ŚOPW". Aneta Żuchowska pokazała córeczkę. "No urody po mamusi się nie wyprze"

                                      "ŚOPW". Aneta Żuchowska pokazała córeczkę. "No urody po mamusi się nie wyprze"

                                      Biżuteria na każdą okazję. Jak podkreślić strój efektownymi ozdobami?
                                      Materiał promocyjny

                                      Biżuteria na każdą okazję. Jak podkreślić strój efektownymi ozdobami?

                                      Znana ginekolożka ze Szczecina z 5 zarzutami. Grozi jej więzienie

                                      Znana ginekolożka ze Szczecina z 5 zarzutami. Grozi jej więzienie

                                      18. edycja akcji "Podaruj Misia". Poznaj tegoroczne pluszaki

                                      18. edycja akcji "Podaruj Misia". Poznaj tegoroczne pluszaki

                                      Pizza pachnąca jesienią w wykonaniu Aleksandry Juszkiewicz. Jakie składniki wybrać?

                                      Pizza pachnąca jesienią w wykonaniu Aleksandry Juszkiewicz. Jakie składniki wybrać?

                                      Lady Gaga dostała suknię z Polski. "Bardzo bym chciała, by w niej wyszła"

                                      Lady Gaga dostała suknię z Polski. "Bardzo bym chciała, by w niej wyszła"

                                      Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                                      Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                                      "ŚOPW". Marek usłyszał od Kornelii "najmocniejsze słowo na świecie". "Nie spodziewałem się tego"

                                      "ŚOPW". Marek usłyszał od Kornelii "najmocniejsze słowo na świecie". "Nie spodziewałem się tego"

                                      Sara James stworzyła duet ze znanym raperem. "Jestem szalenie wdzięczna, że się udało"

                                      Sara James stworzyła duet ze znanym raperem. "Jestem szalenie wdzięczna, że się udało"

                                      Tanie prezenty Mikołajkowe. Czy da się kupić prezent za 30 lub 50 zł w dobie inflacji?

                                      Tanie prezenty Mikołajkowe. Czy da się kupić prezent za 30 lub 50 zł w dobie inflacji?

                                      Promocje, przeceny, wyprzedaże - jak kupować rozsądnie? Eksperci radzą

                                      Promocje, przeceny, wyprzedaże - jak kupować rozsądnie? Eksperci radzą

                                      Dopiero teraz wyznała to publicznie. "Przez miesiąc nie mogłam przestać płakać". Co się stało?

                                      Dopiero teraz wyznała to publicznie. "Przez miesiąc nie mogłam przestać płakać". Co się stało?

                                      Grzegorz Kajdanowicz zaprojektował swojego misia. "Wielki honor i zaszczyt"

                                      Grzegorz Kajdanowicz zaprojektował swojego misia. "Wielki honor i zaszczyt"

                                      Sprawdziliśmy, ile osób pomoże zmarzniętemu dziecku. Trudno uwierzyć w wynik eksperymentu

                                      Sprawdziliśmy, ile osób pomoże zmarzniętemu dziecku. Trudno uwierzyć w wynik eksperymentu

                                      Jak reagować na masturbację małych dzieci?

                                      Jak reagować na masturbację małych dzieci?

                                      Ile zapłacimy za zupy i dania świąteczne Magdy Gessler?

                                      Ile zapłacimy za zupy i dania świąteczne Magdy Gessler?

                                      Ile zostało niedziel handlowych do końca roku? Czy w wigilię 2023 zrobimy zakupy?

                                      Ile zostało niedziel handlowych do końca roku? Czy w wigilię 2023 zrobimy zakupy?

                                      Koszmar 3,5-latka. Był bity i gwałcony. "Ma ubytek czaszki oraz wodogłowie"

                                      Koszmar 3,5-latka. Był bity i gwałcony. "Ma ubytek czaszki oraz wodogłowie"

                                      Blanka Lipińska skrytykowała matki i wdała się w ostrą dyskusję z fanami

                                      Blanka Lipińska skrytykowała matki i wdała się w ostrą dyskusję z fanami

                                      Pan Tabletka i jego skuteczne sposoby na infekcje. "To uniwersalna, smaczna i zdrowa mikstura"

                                      Pan Tabletka i jego skuteczne sposoby na infekcje. "To uniwersalna, smaczna i zdrowa mikstura"

                                      Czy Kornelia i Marek ze "ŚOPW" chcą zostać rodzicami? Wiemy, co planują

                                      Czy Kornelia i Marek ze "ŚOPW" chcą zostać rodzicami? Wiemy, co planują

                                      Drewniane ozdoby świąteczne. Jak zrobić renifera?

                                      Drewniane ozdoby świąteczne. Jak zrobić renifera?

                                      Czy stan jamy ustnej może świadczyć o cukrzycy? "To wszystko jest ze sobą wzajemnie powiązane"

                                      Czy stan jamy ustnej może świadczyć o cukrzycy? "To wszystko jest ze sobą wzajemnie powiązane"

                                      Wielka miłość ambasadora USA i jego partnerki. Ich drogi znów się złączyły po 20 latach

                                      Wielka miłość ambasadora USA i jego partnerki. Ich drogi znów się złączyły po 20 latach

                                      Katarzyna Bosacka po rozstaniu z mężem poszła na terapię

                                      Katarzyna Bosacka po rozstaniu z mężem poszła na terapię

                                      Martyna Wojciechowska zaprojektowała misia. "Ma piernikowego przyjaciela"

                                      Martyna Wojciechowska zaprojektowała misia. "Ma piernikowego przyjaciela"

                                      Marcin ze "ŚOPW" ma nową partnerkę? Wiemy, czy jest już po rozwodzie z Kingą

                                      Marcin ze "ŚOPW" ma nową partnerkę? Wiemy, czy jest już po rozwodzie z Kingą

                                      Działał jako wolontariusz Szlachetnej Paczki. Po latach role się obróciły

                                      Działał jako wolontariusz Szlachetnej Paczki. Po latach role się obróciły

                                      Magda i Krzysiek ze "ŚOPW" podjęli decyzję. "Nie wiem, czy mi to przez usta przejdzie"

                                      Magda i Krzysiek ze "ŚOPW" podjęli decyzję. "Nie wiem, czy mi to przez usta przejdzie"

                                      #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                                      #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                                      Tylko ta para z 9. edycji "ŚOPW" przetrwała. Co się wydarzyło w ich życiu? "To mnie zszokowało"

                                      Tylko ta para z 9. edycji "ŚOPW" przetrwała. Co się wydarzyło w ich życiu? "To mnie zszokowało"