Dieta seniora a wzmocnienie organizmu
Zapotrzebowanie na energię (kalorie) i składniki odżywcze nie jest takie samo przez całe życie. Z wiekiem dochodzi do spowolnienia przemiany materii, często też seniorzy mają niższy poziom aktywności zarówno zawodowej, jak i fizycznej. Z tego względu, dieta osoby powyżej 65 roku życia powinna być dostosowana do jej specyficznych potrzeb wynikających z wieku, stanu zdrowia i funkcjonowania układu pokarmowego, jednocześnie zapewniając wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Podczas planowania diety seniora, niezwykle istotne jest uwzględnienie jego stanu zdrowia, w tym ewentualnych chorób współistniejących, które często narzucają rodzaj stosowanej diety lub wybór produktów, które w tej diecie powinny się znaleźć. Różnice w zapotrzebowaniu na składniki odżywcze będą widoczne między osobą starszą o dobrym stanie zdrowia a seniorami borykającymi się z chorobami takimi jak np. cukrzyca czy nadciśnienie, które dodatkowo wiążą się z koniecznością przyjmowania wielu leków, co również może wpływać na to kiedy i jakie produkty powinny być spożywane. W takich przypadkach konsultacja lekarska i dietetyczna są kluczowe do opracowania zbilansowanego planu żywieniowego, który nie tylko zaspokoi indywidualne potrzeby energetyczne i odżywcze, ale również uwzględni ograniczenia wynikające z istniejących schorzeń, poprawiając tym samym jakość życia i kondycję seniora.
Zapotrzebowanie osoby starszej na substancje odżywcze
Z wiekiem nie zmniejsza się konieczność dostarczenia organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych, które są szczególnie ważne dla osób starszych. W kontekście często występujących w tej grupie wiekowej problemów m.in. związanych z pracą przewodu pokarmowego np. zaburzenia trawienia czy wchłaniania, zmniejszony apetyt i szybkie uczucie sytości, kluczowe staje się dostarczanie posiłków o wysokiej gęstości odżywczej – czyli takich, które w niewielkiej ilości produktu dostarczają zwiększonej ilości ważnych dla zdrowia składników odżywczych, np. białka, witamin, składników mineralnych.
Energia: zapotrzebowanie energetyczne osób starszych jest niższe – np. u kobiet w wieku 75 lat o około 500 kcal, a u mężczyzn w wieku 75 lat o około 800 kcal, w porównaniu z osobami w wieku 45 lat.
Białko: w przypadku białka, które jest podstawowym budulcem organizmu, zaleca się spożycie na poziomie 1,0-1,2 g/kg masy ciała na dobę u zdrowych seniorów, 1,2-1,5 g/kg masy ciała u osób z chorobami przewlekłymi i nawet do 2 g/kg masy ciała w przypadku starszych pacjentów niedożywionych, ciężko chorych, czyli tego składnika w diecie seniora musi być więcej niż w diecie osób dorosłych.
Wapń: niedobory wapnia, powszechne w tej grupie wiekowej, mogą prowadzić do osłabienia kości i rozwoju osteoporozy, dlatego zalecane jest spożywanie 1200 mg wapnia dziennie z różnorodnych źródeł.
Witamina D: niewystarczająca synteza witaminy D w skórze i niskie jej spożycie, wymaga suplementacji tej witaminy na poziomie 1000-2000 IU/dobę przez cały rok, co jest istotne m.in. dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego i kostnego.
Warto również zwrócić uwagę na pokrycie zapotrzebowanie na witaminę B6 i B12, gdyż wchłanianie tych witamin z wiekiem może się pogarszać.
Z czego może wynikać osłabienie organizmu osoby starszej, w tym osłabienie odporności?
Wpływ na organizm mają różne czynniki, wśród których wyróżnia się genetykę, historię zdrowotną oraz warunki środowiskowe. Bardzo ważną rolę odgrywa również styl życia. Ze względu zachodzące w organizmie zmiany związane procesem starzenia i zaburzenia różnych zachodzących w nim procesów, osoby w wieku starszym są bardziej narażone na infekcje i rozwój chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie, osteoporoza, czy schorzenia nerek i układu oddechowego.
Osoby starsze są szczególnie narażone na niedożywienie, nawet jeśli ich masa ciała i wygląd zewnętrzny tego nie sugerują, co jest związane ze zmianami w składzie ciała, takimi jak zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej przy jednoczesnym zmniejszeniu masy mięśniowej. Dieta uboga w białko może nasilać te zmiany, prowadząc do ogólnego osłabienia, spadku siły mięśniowej, zmniejszenia wydolności i szybszego męczenia się, co ogranicza zdolność do wykonywania codziennych czynności. Ważne jest więc, aby dieta seniora była prawidłowo skomponowana, czyli zawierała wszystkie grupy produktów spożywczych, z uwzględnieniem ilości oraz jakości spożywanych pokarmów i ewentualnych ograniczeń w ich przyjmowaniu.
Sposoby na wzmocnienie organizmu osoby starszej
Jak już wcześniej wspominano, ważnym elementem wzmacniającym organizm seniora jest odpowiednia dieta.
Zdarza się, że z powodu utrwalanych przez lata nawyków i zwyczajów żywieniowych, często nieprawidłowych oraz obecności chorób i przyjmowanych leków, modyfikacja diety seniora może być trudna. W sytuacji utraty apetytu, niechęci do jedzenia lub spożywania niewielkich porcji posiłków, gorszej tolerancji niektórych produktów, np. pełnoziarnistego pieczywa czy surowych warzyw i owoców, może dochodzić do niezamierzonego spadku masy ciała i ryzyka rozwoju niedożywienia, a w konsekwencji osłabienia organizmu seniora. Wówczas niezbędna jest konsultacja medyczna w celu uniknięcia poważnych konsekwencji zdrowotnych.
W przypadku, gdy senior choruje i mamy obawy o niedobory składników odżywczych w jego diecie a tradycyjną dietą nie jesteśmy w stanie dostarczyć odpowiedniej ich ilości, wtedy lekarz może zdecydować o zastosowaniu wsparcia żywieniowego i włączeniu do diety starszego pacjenta żywności specjalnego przeznaczenia medycznego. Takimi preparatami są np. doustne preparaty odżywcze Nutridrink*.
Poza odpowiednią dietą, bardzo ważne jest również zapewnienie seniorom odpowiedniej ilości snu i odpoczynku, najlepiej na świeżym powietrzu, oraz unikanie sytuacji wywołujących stres. Dodatkowo, regularna, umiarkowana aktywność fizyczna, dostosowana do indywidualnych możliwości, jest niezbędna, ponieważ stymuluje produkcję komórek odpornościowych biorących udział m.in. w obronie organizmu przez infekcjami.
*Nutridrink to żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Do postępowania dietetycznego w niedożywieniu i ryzyku niedożywienia związanym z chorobą. Stosować pod nadzorem lekarza.
Źródło zdjęcia głównego: Adene Sanchez/GettyImages