Atole tworzą się głównie na Oceanie Spokojnym i Indyjskim, na Atlantyku jest ich zdecydowanie mniej. Co to jest atol? To płaska wyspa powstała z koralowca. Każda tego rodzaju wyspa koralowa jest bardzo podobna. Składa się z rafy koralowej uformowanej w kształt pierścienia, który otacza położoną centralnie depresję (lagunę), zapadniętą w wyniku procesów geologicznych. Ta część atolu może być połączona z pełnym morzem lub tworzyć zupełnie oddzielny zbiornik wodny.
Jak powstaje atol?
Rozwój atolu opisał m.in. Karol Darwin. Jak powstaje atol? Jak twierdził badacz, najpierw wokół oceanicznej wyspy wulkanicznej tworzy się przybrzeżna rafa koralowa. W efekcie poruszania się płyt litosfery wyspa zapada się razem z dnem oceanicznym, co z kolei powoduje błyskawiczny rozrost rafy koralowej ku górze. Wówczas rozpoczyna się proces tworzenia rafy barierowej z rafy przybrzeżnej. Czym jest rafa koralowa? To miliony polipów, żywych organizmów, które obumierając, tworzą litą strukturę. Rafa barierowa zostaje oddzielona od brzegu wodami laguny. Następnie na skutek ruchów tektonicznych dochodzi do całkowitego zatopienia wyspy, a na powierzchni morza pozostaje jedynie okrągły lub owalny atol koralowy z laguną wewnątrz. Zagłębianie trwa dłużej niż nawarstwianie koralowców, które mogą tworzyć nawet kilkukilometrową skorupę. W efekcie erozji powstaje piasek, na którym może rozwijać się roślinność. Na jej szczątkach tworzy się gleba, co dodatkowo powoduje rozrost wyspy, zaś po jej zewnętrznej stronie kształtuje się szeroka plaża. Największe atole znajdują się na Malediwach, a ich powstawanie to wieloletni proces .
Etapy powstawania atolu koralowego:
- rozrost koralowców na stożku wulkanicznym,
- osiedlanie koralowców na stożku wulkanicznym,
- zanurzanie wyspy pod powierzchnię oceanu,
- tworzenie pierścienia (atolu) przez górne warstwy rafy koralowej – wyspa jest otoczona atolem,
- tworzenie rafy brzeżnej.
Atole – raj na ziemi
Jeśli interesuje nas genealogia atolu, to w Polinezji Francuskiej na własne oczy możemy zobaczyć wszystkie stadia rozwoju wysp wulkanicznych. Jeśli jednak wolimy celebrować życie i napawać się pięknem natury, skupmy się na bajkowych doznaniach, jakie daje przebywanie na atolach. Jednym z takich miejsc na Ziemi jest archipelag Tuamotu w Polinezji Francuskiej, tworzony przez kilkadziesiąt atoli. To miejsce jak z najpiękniejszej pocztówki, jaką kiedykolwiek otrzymaliśmy z wakacji. Tropikalny raj złożony prawie wyłącznie z błękitnej wody, piasku i palm, na których rosną kokosy. Miejsce znane jest wśród turystów ze względu na wspaniałe warunki do nurkowania przy atolu. Dlaczego to takie ekscytujące? Przede wszystkim dlatego, że pod wodą można bez przeszkód oglądać żerujące rekiny szare. Żyje ich tam kilkaset, a jedzenia mają w bród, ponieważ przy rafie koralowej atolu jest mnóstwo ryb. Nurkowanie oczywiście odbywa się pod okiem przewodników, którzy wiedzą, kiedy można zbliżyć się do drapieżników, a kiedy pozostać w oddali. W dzień możliwe jest nawet dotknięcie płetwy rekina. Jednak w nocy, kiedy rekiny żerują, lepiej zachować bezpieczną odległość. Ale nawet wtedy przypływ adrenaliny jest ogromny. Pięknym miejscem są również Markizy, czyli atole na samym środku Pacyfiku, najdalej na północ wysunięta część Polinezji Francuskiej. To kilkanaście wysp wulkanicznych, z czego tylko niewielka część jest zamieszkana.
Bikini – nieszczęśliwe wyspy atolu
Bikini, jeden z najpiękniejszych atoli w archipelagu Wysp Marshalla, znajduje się dziś na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Jednak zanim został na nią wpisany, mieszkańcy atolu musieli znosić prawdziwą gehennę. Piekło w raju na ziemi. Atol Bikini składa się z prawie czterdziestu wysepek, które otaczają lagunę o powierzchni 594 km kw. Po drugiej wojnie światowej, na przełomie lat 40. i 50., władze Stanów Zjednoczonych postanowiły prowadzić w tym miejscu próby z bronią jądrową. Odbyło się ich ponad dwadzieścia. W tym czasie mieszkańców atolu Bikini przeniesiono. Do domów wrócili na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Okazało się jednak, że teren jest skażony, a przez glebę promieniotwórcze pierwiastki przenikają do orzechów kokosowych, którymi żywi się tamtejsza ludność. Wielu ludzi zachorowało na nowotwory, umarło wiele niemowląt. Za ogromne kłopoty zdrowotne mieszkańców Bikini zapłacił rząd Stanów Zjednoczonych. Sąd wyznaczył karę w wysokości 100 milionów dolarów.
Spitsbergen – wyspa, która zadziwia. Zobacz wideo:
Zobacz też:
Kwarantanna na jachcie w Tajlandii? Tak rząd chce ożywić turystykę na wyspie Phuket
Wakacje w kwietniu. Gdzie jest ciepło?
Sparta. Pogoda, zabytki, zwiedzanie
Autor: Adrian Adamczyk