Kiedy dziecko mówi pierwsze słowa, rodzice mają prawdziwe powody do radości. Nie zawsze przebiega to samoistnie. Czasami brak komunikacji werbalnej świadczy o nieprawidłowej budowie aparatu mowy. Może także wynikać z niewystarczającej motywacji dziecka do kontaktu lub innych problemów rozwojowych.
Etapy rozwoju mowy – kiedy dziecko powinno zacząć mówić?
Rozwój aparatu mowy i umiejętności komunikacji werbalnej zaczyna się już z chwilą narodzin, kiedy noworodek wydaje pierwszy krzyk. W pierwszym miesiącu życia komunikacja jest nieintencjonalna i stanowi reakcję na dyskomfort – głód, niewygodę, ból, mokrą pieluszkę. Wydawane dźwięki to krzyk, płacz i pomrukiwanie. W drugim miesiącu rozpoczyna się głużenie, czyli wydawanie dźwięków krtaniowych połączonych z samogłoskami. To także moment, kiedy pojawia się zróżnicowanie płaczu w zależności od rodzaju dyskomfortu, a także pierwsze uśmiechy. Po czwartym miesiącu życia można usłyszeć realizację nowych spółgłosek: m, p, b, a później także t, g, d. Od kiedy dziecko zaczyna mówić głoski świadomie? Następuje to zazwyczaj, gdy kończy pół roku i próbuje gaworzyć – na tym etapie można uznać celowość wypowiadanych dźwięków. Niemowlę tworzy sylaby i powoli łączy dźwięki z obrazem przedmiotu, do którego się odnoszą. Po pewnym czasie jest w stanie powtarzać słyszane sylaby. Gdy kończy dziewięć miesięcy, zaczyna wskazywać palcem na przedmioty, które je interesują.
A kiedy dziecko wypowiada pierwsze słowa? Można uznać, że etap ten rozpoczyna się w okolicach pierwszych urodzin. W tym wieku dzieci dobrze radzą sobie z sylabami otwartymi, stąd wśród wypowiedzianych słów mogą znaleźć się takie jak np. mama, tata, pa pa, baba. W drugim roku życia rozwija się umiejętność rozumienia coraz większej liczby słów. Dzieci zaczynają nazywać osoby ze swojego bliskiego otoczenia i przedmioty, często posługując się uproszczonym brzmieniem wyrazu. Przed drugimi urodzinami dziecko może już umieć tworzyć wypowiedzi dwuwyrazowe – najczęściej bez odmiany.
W wieku dwóch lat komunikacja z rodzicami powinna być już znacząco rozwinięta – obejmuje to słuchanie i rozumienie poleceń, rozumienie słów nazywających przedmioty w najbliższym otoczeniu, a także próby samodzielnego nawiązywania kontaktu przez dziecko. Jeśli takiego kontaktu brakuje, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre dzieci po prostu zaczynają wypowiadać wyrazy później – nawet w wieku 3 lat.
Czy warto udać się do logopedy, kiedy dziecko nie mówi?
Wszelkie wątpliwości związane z rozwojem dziecka warto skonsultować ze specjalistą. W przypadku kształtowania się mowy będzie to logopeda. Warto wiedzieć, że zajmuje się on nie tylko stymulowaniem prawidłowego wypowiadania głosek (np. r, l, sz, rz, cz, dż) u dzieci i dorosłych, lecz także komunikacją niewerbalną. Obserwuje mowę ciała i pomaga ją interpretować. Dlatego do logopedy można przyjść na konsultację nawet z małym dzieckiem, jeśli jego zachowanie wzbudza niepokój rodziców. Specjalista sprawdzi, czy maluch gestami i wzrokiem nawiązuje kontakt z innymi osobami i rozwieje wątpliwości dotyczące tego, kiedy dziecko powinno mówić.
Sygnały ostrzegawcze – objawy problemów z rozwojem mowy dziecka
Naturalną potrzebą człowieka od chwili narodzin jest utrzymywanie kontaktu z otaczającymi ludźmi. Celem komunikacji jest utrzymywanie relacji, zgłaszanie potrzeb czy okazywanie emocji. Dlatego jeśli niemowlę nie przejawia żadnego zainteresowania kontaktem z rodzicami, warto zgłosić ten objaw specjaliście. Podobnie w przypadku większych dzieci – jeśli dwulatek unika kontaktu wzrokowego, nie reaguje na słowa rodziców i nie rozumie kierowanych do niego prostych komunikatów czy poleceń, należy zainteresować się, czy jego rozwój przebiega prawidłowo. W wieku dwóch lat zasób biernego słownictwa jest już dość duży, niezależnie od rozwoju mowy. Oznacza to, że dziecko potrafi więcej zrozumieć, niż powiedzieć. Dlatego jeśli nie reaguje na proste polecenia (np. "podaj lalkę"), może to świadczyć o zaburzeniach rozwojowych różnego typu. W takich sytuacjach zamiast zastanawiać się, kiedy dziecko zacznie mówić, warto zacząć działać i skonsultować się z psychologiem i logopedą.
Zobacz także:
- Jak dbać o piersi po okresie karmienia? "Należy pracować nad jakością i jędrnością skóry"
- Nadwaga dzieci dodatkowym skutkiem pandemii. "Było źle, a teraz jest tragicznie"
- Wyjątkowa drużyna Muay Thai autystyków. "To jest najlepszy system jaki może być"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: dusanpetkovic/Getty Images