- Systematyka i opis opieńki miodowej, czyli jak wygląda ten grzyb?
- Występowanie i znaczenie opieńki
- Czy opieńki są jadalne?
- Kiedy i gdzie szukać opieniek?
- Jak jeść opieńkę?
- Z jakimi grzybami można pomylić opieńki?
Opieńka, a właściwie opieńka miodowa, to jeden z najładniejszych i jednocześnie najczęściej z nieufnością omijanych grzybów. Szkoda, ponieważ jej zła sława wynika tylko i wyłącznie z niewiedzy zbieraczy. Zacznijmy zatem od systematyki.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Systematyka i opis opieńki miodowej, czyli jak wygląda ten grzyb?
Opieńka miodowa od czasów pierwszej klasyfikacji w roku 1790 dorobiła się już ponad 30 synonimów naukowych. Mówi się na nią między innymi opieńka brzozowa, opieniek, podpieniek i pierścianka. Wszystkie te nazwy funkcjonują przede wszystkim jednak jako nazwy potoczne.
Opieńka miodowa jest raczej niewielkim grzybem. Jego kapelusz osiąga od 3 do 8 cm średnicy. Bardzo rzadko widuje się okazy powyżej 10 cm. Młode grzybki mają miodowożółty kolor kapelusza, starsze ciemnobrązowy. Blaszki początkowo są białawe, w późniejszej fazie wzrostu beżoworóżowe lub żółtawe. Opieńki, mimo często małych rozmiarów kapelusza, potrafią osiągać nawet do 18 cm wysokości. Trzon mają zwykle kolor żółty lub brązowawy.
Występowanie i znaczenie opieńki
Opieńki miodowe występują niemalże na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy i Ameryki Południowej. W Europie Środkowej, w tym w Polsce, są zjawiskiem pospolitym. Rosną najczęściej w okresie od września do listopada, zdarza się jednak, że można je spotkać już w okolicach sierpnia. Występuje zwykle gromadnie, w bardzo dużych skupiskach na pniach drzew liściastych (zwłaszcza tych powalonych) w lasach, ogrodach, sadach i parkach. Czasami mogą sprawiać wrażenie wyrastających prosto z gruntu, ponieważ pień bywa głęboko wciśnięty w ziemię.
Jako pasożyt ma duży wpływ na zdrowie drzew, ponieważ powoduje tak zwaną opieńkową zgniliznę korzeni. Wytwarza charakterystyczne ryzomorfy, które dokonują zakażenia korzeni drzew, powodując ich obumieranie. Objawy zakażenia widoczne są często na poziomie korony, gdzie można zaobserwować odbarwienie liści czy zamieranie gałęzi.
Czy opieńki są jadalne?
Opieńka miodowa, inaczej nazywana jadalną rośnie w polskich lasach, można ją spotkać w okresie od lipca do nawet grudnia. Wyrasta w lasach iglastych, liściastych mieszanych i parkach. Opieńka może być osadzona w korzeniu drzewa, a nawet w kawałkach drewna umieszczonego w glebie. Opieńka występuje też w licznych grupach, które oplatają korę żywego drzewa lub ucięte pniaki.
W starszych atlasach grzybów można spotkać się z jednym rodzajem opieńki i jest to właśnie opieńka miodowa. Stąd najczęściej używa się tej nazwy. Dziś wiemy jednak, że istnieją również inne gatunki opieńki, które są jadalne. Opieńka ciemna trująca może być jedynie w przypadku ominięcia obróbki cieplnej w procesie przygotowania potrawy. Nie należy również do trujących opieńka bezpierścieniowa. We wszystkich tych trzech przypadkach wystarczy grzybki odpowiednio przegotować.
Kiedy i gdzie szukać opieniek?
Opieńka jadalna rośnie w polskich lasach, można ją spotkać w okresie od lipca do nawet grudnia. Wyrasta w lasach iglastych, liściastych mieszanych i parkach. Opieńka może być osadzona w korzeniu drzewa, a nawet w kawałkach drewna umieszczonego w glebie. Opieńka jadalna występuje też w licznych grupach, które oplatają korę żywego drzewa lub ucięte pniaki.
Jak jeść opieńki?
Opieńki w stanie surowym nie nadają się do spożycia. Przed główną obróbką termiczną trzeba je poddać wstępnemu gotowaniu (wodę z gotowania wylewamy!) przez przynajmniej kilka minut, nie wdychając przy tym tworzących się oparów. Opieńki jadalne nie powinny być też spożywane w większej ilości, choć są to grzyby dopuszczone do obrotu handlowego. Do spożycia nadają się młode kapelusze, za to trzony nie dają walorów smakowych (są niesmaczne). Jak jeść opieńkę jadalną? W kuchni opieńki jadalne mogą być gotowane, duszone, smażone, marynowane (np. w occie). Warto też stosować je jako dodatek do zup i sosów.
Z jakimi grzybami można pomylić opieńki?
Należy uważać, żeby nie pomylić ich z maślanką wiązkową. Maślanka jest groźna nawet po poddaniu obróbce termicznej. Typowe objawy zatrucia po zjedzeniu tego grzyba to biegunki i wymioty, a z lżejszych: mdłości, bóle brzucha i wzdęcia. Zatrucia maślanką zdarzają się stosunkowo rzadko, ponieważ grzyb ten, w przeciwieństwie do opieńków, jest gorzki w smaku. Polecamy zatem typowy test koniuszkiem języka przed zabraniem do domu grzyba, wobec którego mamy wątpliwości. Większość grzybów trujących jest gorzkich w smaku.
Kolejnym grzybem, z którym można pomylić opieniek, jest łuszczak zmienny. Ten grzyb jednak jest jadalny i nadaje się do zup oraz sosów. Należy szczególnie uważać na podobną do obu tych grzybów hełmówkę jadowitą, która jest już śmiertelnie trująca!
Zobacz także:
- Gdzie można zbierać grzyby w okolicach Warszawy? Podpowiadamy
- Gdzie zbierać grzyby na Podkarpaciu? Te trzy miejscówki warto znać
- Gdzie na grzyby? Gdzie rosną prawdziwki, podgrzybki, kurki?
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Albert Fertl/Getty Images