Istnieją różne odmiany borowików - w tym niejadalne i trujące. Te niejadalne są zazwyczaj niesmaczne i mogą wywołać lekkie zatrucie pokarmowe, te trujące działają toksycznie na układ nerwowy. Wśród rodzajów borowików nie ma grzybów śmiertelnie trujących i uszkadzających organy wewnętrzne, jednak zatrucie borowikiem szatańskim wymaga hospitalizacji.
- Borowik - rodzaje
- Borowik szlachetny. Jak wygląda borowik?
- Borowiki - gdzie rosną?
- Borowik - właściwości i wartości odżywcze
Borowik - rodzaje
Poza borowikiem szlachetnym (o nim poniżej) istnieją inne rodzaje borowików jadalnych:
· Borowik ponury - jest jadalny pod warunkiem, że będziemy go gotować co najmniej 25 minut. Jeśli tego nie zrobimy, wywoła zatrucie pokarmowe. Nie można go spożywać z alkoholem. Po zgnieceniu lub uszkodzeniu sinieje.
· Borowik czerwony lub borowik ceglastopory - czy jest jadalny? Warunkowo, tak jak w przypadku borowika ponurego. To znaczy, że trzeba go dobrze ugotować i odlać wodę. Łatwo go pomylić z trującymi grzybami ze względu na czerwony kapelusz.
· Borowik brunatny lub podgrzybek brunatny - ma dość płaski kapelusz w porównaniu z borowikiem szlachetnym, u większych okazów nawet wywinięty. Trzon jest jasnobrązowy z ciemniejszymi pręgami. Drobniutkie pory pod kapeluszem. Sinieje po zgnieceniu. Trzeba go ugotować, by był jadalny.
· Borowik piaskowy (piaskowiec modrzak, borowik polny) - sinieje po zgnieceniu, więc jest zbierany dość rzadko. Nadaje się do gotowania, a także do suszenia.
Istnieją także borowiki trujące - są to: borowik szatański, nazywany „szatanem” oraz borowik purpurowy. „Szatan” to też potoczna nazwa innych niejadalnych i trujących borowików.
Borowiki niejadalne:
· Borowik goryczak - to nazwa goryczaka żółciowego - wyjątkowo gorzkiego, niejadalnego grzyba z rodziny borowikowatych. Goryczak od borowika szlachetnego odróżnia się różowawym spodem kapelusza, brązową, wypukłą siateczką na trzonie i tym, że po dotknięciu brązowieje.
· Borowik żółty (borowik żółtopory, borowik grubotrzonowy) - może wywołać silne zatrucie pokarmowe.
Borowiki trujące:
· Borowik szatański - jak rozpoznać tego grzyba? „Szatan” nie jest zbyt podobny do borowika szlachetnego, z żółtawymi, jasnobrązowymi rurkami pod kapeluszem (u dojrzałych osobników czerwonymi), oraz szarym kapeluszem. Na trzonie ma wypukłą, ciemniejszą siateczkę. Jest bardzo rzadkim grzybem i znajduje się pod ochroną. Znaleziono jego siedlisko na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej i na Pogórzu Sudeckim. W innych częściach Polski bardzo trudno jest się na niego natknąć. Rośnie w lasach liściastych, na wapiennych glebach, najczęściej pod dębami i bukami. Zatrucie borowikiem szatańskim wywołuje objawy ze strony układu nerwowego: zwężenie źrenic, poty, ślinotok, łzawienie, spowolnienie akcji serca i zaburzenia oddychania.
· Borowik purpurowy - rzadko występuje w Polsce, preferuje podobne miejsca, jak borowik szatański. Sinieje po uszkodzeniu
Borowik ceglastopory a szatański, borowik ponury i żółtopory - jak je od siebie odróżnić? „Szatan” ma szary kapelusz, sinieje pod naciskiem. Borowik ceglastopory ma brązowy kapelusz i również sinieje, a rurki u dojrzałych okazów są pomarańczowe. Borowik ponury z kolei ma jasnobrązowy, nawet kremowy, kapelusz, a pod nim żółte (później pomarańczowe i oliwkowe) rurki. Borowik żółtopory ma charakterystyczne żółte rurki i trzon czerwony u dołu (od góry również żółty).
Na szczęście borowiki trujące są bardzo rzadkie. Łatwiej borowika szlachetnego pomylić z niejadalnymi odmianami, które nas nie zatrują, będą jednak bardzo niesmaczne.
Zobacz też:
Borowik szlachetny. Jak wygląda borowik?
Borowik szlachetny ma przyjemny, grzybowy smak. Jest wysoko ceniony w kuchni jako dodatek do sosów czy zup. Nadaje się do marynowania i suszenia.
Jak wygląda borowik? Borowik szlachetny ma jasny, gruby trzon i brązowy, gładki kapelusz o średnicy od 6 do 25 cm. Pod kapeluszem borowika znajdują się rurki, przypominające gąbkę. Spód kapelusza i trzon jest jasny, beżowy. Na trzonie nie ma „dodatków” w postaci pierścienia czy pochewki. Miąższ borowika jest zwarty i biały. Nie zmienia koloru po uszkodzeniu - tym się różni od niektórych trujących i niejadalnych odmian borowika.
Borowiki - gdzie rosną?
W jakich lasach rosną borowiki szlachetne? We wszystkich rodzajach lasów - iglastych, mieszanych i - rzadziej - liściastych. Można je spotkać na różnych glebach, z wyjątkiem wapiennych (borowik szatański rośnie tylko na takich). Preferują raczej wysoko położone rejony, szczególnie górskie, oddalone od wielkich miast.
Gdzie rosną borowiki szlachetne? Najczęściej można je znaleźć pod sosną, świerkiem czy bukiem, a także pod brzozą (borowik brzozowy to tak naprawdę borowik szlachetny). Często zdarza się, że obok siebie rośnie kilka „braciszków”, więc jak już znajdziemy prawdziwka, rozglądajmy się dokładnie pod tym samym drzewem. Borowiki rosną też pojedynczo.
Szczyt sezonu na borowiki to wrzesień, październik i listopad.
Lepiej nie zbierać ich w okolicach dróg, gdyż gromadzą substancje ze spalin.
Zobacz też:
Borowik - właściwości i wartości odżywcze
Borowik szlachetny ma korzystne właściwości - pozwala szybko poczuć sytość, nie ma wielu kalorii, i wbrew powszechnej opinii, zawiera nieco wartości odżywczych, szczególnie jeśli porównamy go z innymi grzybami.
Borowik - wartości odżywcze:
· 90 proc. borowika to woda,
· 4 proc. to węglowodany,
· 5 proc. to białka,
· 1 proc. borowika to: fosfor, żelazo, magnez, witamina B2, B3, C.
Składniki odżywcze borowika są dostępne dla człowieka dopiero po obróbce ze względu na nieprzyswajalny wielocukier, z którego zbudowane są ściany komórkowe grzyba - chitynę. Borowiki, tak jak wszystkie grzyby, są ciężkostrawne. Jeśli zjemy za dużo, wywołają ból brzucha, biegunkę, mdłości, a nawet wymioty.
Zobacz też:
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN