ADHD u dorosłych wiąże się z występowaniem poważnych problemów psychospołecznych. Najczęściej, schorzenie ma swoje początki we wczesnym dzieciństwie, wraz z wiekiem mechanizm ten utrwala się, co ma przełożenie na pełen obraz kliniczny. Okazuje się, że u ponad 60% dzieci ze stwierdzonym zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi objawy utrzymują się w okresie dojrzewania i dorosłości.
Więcej:
- Jak odróżnić nadpobudliwość od niegrzecznego zachowania?
- Czym jest FAS i jak niszczy życie dziecka?
- Co to jest delfinoterapia i kiedy jest stosowana?
Jak rozpoznać ADHD u dorosłych?
O problemie ADHD dorosłych mówi się dopiero od niedawna. Nawet psychologowie poświęcali dotychczas więcej uwagi temu zjawisku u dzieci. Specjaliści nadal mają wątpliwości, w jaki sposób rozpoznawać ten zespół u osób dojrzałych. Objawów ADHD u dorosłych nie można jednoznacznie powiązać z tą chorobą, ponieważ przypominają zespoły lękowe, a nawet depresję. Pod uwagę należy również wziąć wiele aspektów dzieciństwa osoby chorej, co nie jest łatwe. Dorośli z ADHD postrzegani są przez społeczeństwo jako ludzie leniwi, niezdecydowani, nieudacznicy i pechowcy. Ryzyko pojawienia się ADHD w dorosłym życiu zależy od wielu czynników, w tym od chorób psychopatologicznych rodziców (dziedziczenie), trudnej sytuacji ekonomicznej, współtowarzyszącej depresji oraz rozpoznania podtypu mieszanego ADHD w okresie dzieciństwa. Diagnoza ADHD u dorosłych w większości przypadków rozpoczyna się od bliskich. To oni zauważają, że z ukochaną osobą dzieje się coś niepokojącego, mimo że nie potrafią dokładnie tego określić. Chory miewa problemy z zachowaniem, które dotychczas nie występowały lub dotychczasowe problemy nasilają się wraz z wiekiem. Oczywiście znacznie łatwiej diagnozuje się osobę dorosłą, która w przeszłości miała już podejrzenie ADHD lub przechodziła leczenie. Obecnie uważa się, że objawy zaostrzają albo pojawiają się w kluczowych etapach życia, np. w momencie rozpoczęcia nowej pracy, przyjścia na świat potomka czy małżeństwa.
Diagnoza ADHD u osób dorosłych jest trudniejsza niż u dzieci również z innego powodu. Dorastając, uczymy się adaptować do zmian i reagujemy na życiowe niespodzianki czy niepowodzenia zgodnie z tym, czego oczekuje od nas społeczeństwo. Lepiej radzimy sobie także z krytyką i łatwiej przychodzi nam ukrywać prawdziwe emocje. Z tego powodu prościej jest bagatelizować niepokojące sygnały, jakie stara się nam wysłać organizm (zaburzenia emocjonalne niejednokrotnie rzutują na zdrowie fizyczne). Lekarze przyjęli, że do diagnozy ADHD u dorosłego człowieka wystarczy stwierdzenie minimum pięciu z dziewięciu objawów, które służą za kryterium diagnostyczne u dzieci. Dla porównania, u dzieci musi wystąpić minimum sześć takich objawów.
Objawy ADHD u dorosłych
Brytyjskie Towarzystwo Psychofarmakologii zaproponowało listę objawów ADHD u dorosłych. To m.in. trudność w słuchaniu innych i postępowaniu zgodnie z instrukcjami, słabe zdolności organizacyjne, upośledzenie koncentracji, przeszkadzanie i przerywanie innym w trakcie rozmowy, trudności w siedzeniu w jednym miejscu, niska tolerancja na stres, impulsywność i niecierpliwość, tzw. słomiany zapał, gubienie przedmiotów, porywczość, zmienność nastrojów oraz zapominanie o dobrych manierach. Okazuje się również, że dorośli z ADHD znacznie częściej powodują wypadki komunikacyjne. Mają także tendencję do hazardu, częściej prowadzą niezdrowy tryb życia i bywają uzależnieni od alkoholu, papierosów czy seksu. Występuje u nich również większe ryzyko wchodzenia w konflikty z prawem. Osoby dorosłe z ADHD uzyskują też słabsze wyniki niż ich współpracownicy.
Jak leczyć ADHD u dorosłych?
ADHD jest schorzeniem, którego nie da się w pełni wyleczyć. Leczenie oparte jest jedynie na łagodzeniu objawów. Dobre rezultaty daje farmakoterapia oraz psychoterapia. Terapeuta może skierować chorego na terapię poznawczo-behawioralną lub psychoedukację. Rodzaj terapii powinien być dobrany indywidualnie do przypadku chorego. Musi mieć charakter kompleksowy i wielokierunkowy. Bardzo pozytywne efekty daje włączenie do terapii bliskich chorego. Nierzadko leczeniem muszą zostać objęte schorzenia towarzyszące, np. depresja czy zaburzenia lękowe.
W większości przypadków leczenie ADHD jest procesem długim i wymagającym wiele cierpliwości.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN