Dotyk - dlaczego jest nam potrzebny?
Katarzyna Oleksik, dziendobry.tvn.pl: Czy dotyk i przytulanie są nam potrzebne?
Zofia Szypowska, psycholog społeczna, life coach, pracująca w Wellbee: Są nam bardzo potrzebne, wręcz niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Dotyk jest naszym najsilniejszym zmysłem. Pojawia się jako pierwszy w 5-8 tygodniu ciąży.
Niezwykle ważne jest również tzw. kangurowanie. Jeżeli doświadczamy takiego przytulania tuż po urodzeniu, to mamy lepsze zdolności adaptacyjne, lepiej rozwija się nasz układ nerwowy. Trzeba podkreślić, że dotyk to także poczucie bezpieczeństwa. Co więcej, poprzez dotyk również się komunikujemy. Podajemy sobie ręce na przywitanie, obejmujemy się, czy poklepujemy kogoś po ramieniu, gdy chcemy mu pogratulować lub go pocieszyć. Dotyk też uśmierza ból.
Warto dodać, że u dzieci 4 przytulenia dziennie są po to, żeby dziecko przeżyło, 8 - żeby czuło się dobrze, a 12 - aby mogło się rozwijać. Dorosły potrzebuje ok. 30 pozytywnych bodźców dotykowych dziennie i może to osiągnąć na różne sposoby, m.in. samodzielnie poprzez autostymulację, jak i poprzez kontakt z innymi. To pokazuje jego wielką siłę.
Chodzi tylko o kontakt fizyczny?
Dobrze robi nam wszystko to, co robimy dla siebie. Prysznic, nacieranie się balsamem po kąpieli. Co więcej, dotyk może nas nie tylko relaksować, ale i pobudzać. Tak zadziała m.in. pocieranie ucha.
Kiedy dotyk może budzić dyskomfort?
Skoro dotyk niesie tyle korzyści, to dlaczego czasem go nie lubimy i nie czujemy się komfortowo, gdy np. ktoś poklepuje po ramieniu? Czy to powinno nas niepokoić?
Absolutnie nie. Ta niechęć do dotyku może wynikać z potrzeby zadbania o swoją przestrzeń. Na przykład, gdy jedziemy autobusem, chcemy zachować ten dystans społeczny, dystans intymny. Jeśli jest tłoczno i wszyscy się o siebie ocieramy, to nie czujemy się komfortowo, bezpiecznie, często mamy poczucie zagrożenia.
Czasem spotykamy osoby, które są bardziej ekspresyjne i bardzo mocno komunikują się przez dotyk. To nie wszystkim może odpowiadać. Każdy dotyk – niechciany – tak naprawdę może nas boleć. Jeśli czujemy się z tym źle, mamy prawo o tym powiedzieć. Warto się nauczyć takiej asertywności i stawiania granic.
A w przypadku dzieci? Zazwyczaj lubią się przytulać, lubią dotyk, ale są też takie, które za nim nie przepadają. Dlaczego?
Moim zdaniem – jak i wielu innych psychologów – za każdym razem powinniśmy kogoś pytać o zgodę, czy możemy go dotknąć, przytulić. Dotyczy to również dzieci. W sytuacji, gdy np. z zaskoczenia chwytamy dziecko, robimy z nim jakieś przewroty, fikołki i jemu to się podoba – to jest ok. Natomiast jeżeli dziecko mówi: "mamo nie, już dosyć, nie chcę", to też nie robimy nic na siłę.
To uczy dziecko szacunku do swojego ciała i tego, że ma prawo się na coś nie zgadzać, czegoś nie chcieć. Dziecko ma również prawo powiedzieć, że nie chce się przytulać z ciocią czy wujkiem, których nigdy nie widziało i nie poznało.
Warto dodać, że niektóre dzieci nie lubią dotyku ubrań. Mówią, że coś je gryzie, że wręcz sprawia ból. To może być sygnał, że należy wybrać się do poradni integracji sensorycznej. Być może stymulacja układu nerwowego jest zbyt słaba lub za silna. I wtedy trzeba ten układ nerwowy uspokoić lub pobudzić do działania.
Niechęć do dotyku, takiego rodzicielskiego, często bardzo silna jest u nastolatków. Rodzic powinien odpuścić, czy próbować jakoś z tym walczyć?
W okresie nastoletnim bardzo mocno buduje się poczucie autonomii. Dziecko woli rówieśników. Woli przebywać w swoim pokoju niż w salonie, wspólnie z rodzicami. To jest naturalny etap rozwoju i trzeba pozwolić dziecku po prostu przejść przez ten okres. Tak samo jest z kąpaniem dziecka. W pewnym momencie ono mówi: "mamo, tato, ja już się umyję sam, sama, samo, ja już nie potrzebuję tutaj wsparcia". To jest po prostu kwestia autonomii.
Trzeba podkreślić, że nasze podejście do dotyku kształtuje też kultura, środowisko, w którym się wychowujemy. Czy nasi rodzice stworzyli nam ciepły dom, czy też byli chłodni, zdystansowani. Znaczenie ma również to, czy jako dzieci byliśmy często przystawiani do piersi, przytulani, czy nie. Dużo zależy od temperamentu danej osoby.
Czy to, że nie lubimy być dotykani, może świadczyć o jakichś deficytach, że gdzieś tego dotyku właśnie dostaliśmy za mało?
Może tak być. Jeśli byliśmy wychowywani chłodno, z dystansem, nie mamy wzorców do tego, żeby tworzyć bliskie, ciepłe relacje z innymi osobami.
Da się to naprawić?
Tak, to wszystko da się naprawić. Jestem zdania, że wszystko da się naprostować i wejść na te dobre tory, np. poprzez uczestniczenie w procesie terapeutycznym, czy poprzez poznawanie na swojej ścieżce życia osób, które pokażą nam, jakim dobrodziejstwem jest dotyk, w jaki sposób można budować intymność i bliskość w relacji.
Jak rozpoznać, że ktoś przekracza nasze granice?
Jak rozpoznać, że ten dotyk jest niewłaściwy? Czy to dotyczy tylko sytuacji, w których ktoś dotknie określonych części naszego ciała?
Absolutnie nie. Dotyk będzie zły zawsze wtedy, gdy czujemy, że ktoś – bez naszej zgody, bez pozwolenia – przekroczył naszą granicę. I tutaj chyba obaliłabym taki stereotyp dotyczący molestowania seksualnego. Dochodzi do niego nie tylko wtedy, gdy ktoś nam włoży rękę pod spódnicę, czyli dotknie naszej piersi, pocałuje albo klepnie w pośladek bez naszej zgody. W ogóle bym odeszła od takiego postrzegania molestowania seksualnego. Ono jest zawsze wtedy, gdy jakieś działanie wobec naszego ciała, którego nie chcemy i które budzi dyskomfort. Trzeba podkreślić, że molestowanie seksualne to naruszenie naszej godności zarówno fizyczne, jak i werbalne.
Tylko czy prawo jest na to gotowe? Bo mam wrażenie, że zupełnie inaczej na to patrzy.
Jest jeszcze dużo do zrobienia w tej materii. Myślę, że to, co warto robić i to, co na pewno możemy zrobić bez udziału sądów czy prawników, to jasne wyrażenie swoich potrzeb i asertywna komunikacja. Jasne dawanie do zrozumienia, że po prostu czegoś nie chcemy, że coś nam się nie podoba. Jeśli to do kogoś nie dociera, wtedy powinniśmy podjąć odpowiednie kroki prawne.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- "Nastolatki na zakręcie", czyli wszystko o psychice nastolatków. Tylko u nas bezpłatny e-book z fragmentem książki
- Czujesz się niczym kropla w oceanie? Być może doświadczasz occhiolismu
- Błędy, które popełniamy w komunikacji. "To problem w wielu polskich domach"
Autor: Katarzyna Oleksik
Źródło zdjęcia głównego: Hinterhaus Productions/Getty Images