Katarzyna Olesik, serwis dziendobry.tvn.pl: Co to jest kryzys psychiczny?
Dr Katarzyna Rogala, kierownik Ośrodka Psychiatrii dla Dzieci i Młodzieży IPCZD: Kryzys psychiczny to sytuacja zaburzonej równowagi psychicznej, która przekracza zdolności adaptacyjne człowieka. Innymi słowy, oznacza to zmierzenie się np. z sytuacją zagrażającą życiu, zdrowiu. Mówimy wtedy o kryzysie sytuacyjnym. To z czym ostatnio mamy do czynienia najczęściej, to właśnie wywołany pandemią kryzys sytuacyjny. Pandemia COVID 19 i ograniczenia z nią związane były wydarzeniem niespodziewanym, wychodzącym poza dotychczasowe doświadczenia dzieci. Niemożność poradzenia sobie z nią, czy zapanowania nad nią, sprawiło, że spora ich grupa zmaga się właśnie z kryzysem psychicznym.
Im dłużej taka niepewność się utrzymuje, tym większe jest prawdopodobieństwo, że u dziecka rozwinie się tzw. kryzys chroniczny. Za jego sprawą nasilają się zachowania unikowe, a także prowadzi do "wypadnięcia" z dotychczas pełnionych ról – kolegi, ucznia.
Jak go rozpoznać? Czy można odróżnić kryzys psychiczny od np. typowych u nastolatków huśtawek nastroju?
Kryzys psychiczny może się ujawnić na wielu płaszczyznach i czasem te typowe dla okresu dojrzewania huśtawki nastroju, są jedynym przejawem "normalności" w ich życiu.
Nastolatek w kryzysie może mieć niską samoocenę, poczucie, że jest do niczego, izolować się od otoczenia, być stale smutny, rozdrażniony. To utrzymujące się obniżenie nastroju, czasami prowadzi do rozwinięcia depresji z myślami samobójczymi.
Długie odcięcie od rówieśników u niektórych dzieci prowadzi do unikania sytuacji społecznych, a nawet pojawienia się fobii społecznej. Nastolatek spędzający całe dnie w swoim pokoju, unikający sytuacji, które wcześniej nie stanowiły dla niego problemu, np. kontaktu z przyjaciółmi, wyjścia do sklepu, powinien wzbudzić nasz niepokój.
U niektórych dzieci lęk o swoje zdrowie i życie, lub życie najbliższych prowadzi do rozwoju zespołu natręctw czy zaburzeń hipochondrycznych.
Co może wywołać zmianę w zachowaniu nastolatka?
Tak naprawdę każda nagła, nieznana, traumatyczna sytuacja może wywołać kryzys psychiczny. W ostatnim czasie takie warunki spełniła pandemia COVID-19. Dla dzieci i młodzieży straty, jakie spowodowały ograniczenia w ich normalnym funkcjonowaniu, potrzebnym do prawidłowego rozwoju, w mojej ocenie są nie do nadrobienia. Widać to po liczbie pacjentów zgłaszających się do psychiatry dziecięcego oraz przyjmowanych na oddziały psychiatryczne. Na Oddziale Dziennym Psychiatrycznym dla dzieci młodzieży IPCZD 80 proc. pacjentów to właśnie dzieci z takimi problemami.
Jest jakiś sposób, aby dziecko go uniknęło?
Kryzys sytuacyjny może dotknąć każde dziecko. Są jednak pewne cechy, które mogą zmniejszyć jego nasilenie, spowodować szybsze poradzenie sobie z nim. Jest to między innymi mniejsza lękliwość, posiadanie wykształconego stylu radzenia sobie, wewnętrzne przekonanie o własnej skuteczności, doświadczenie rzeczywistych osiągnięć, a także stabilna, dająca wsparcie rodzina czy grupa rówieśnicza.
Czy rodzice mają świadomość tego, że dziecko też może przechodzić kryzys psychiczny? Potrafią właściwie reagować?
Jeżeli rodzina jest silna i jej członkowie mogą polegać na sobie, to rodzice zauważą zmianę u swojego dziecka. Często ono samo przychodzi (co często obserwuję u nastolatków) i poprosi o pomoc. Jeżeli jednak jej członkowie sami zmagają się z kryzysem, bo stracili kogoś bliskiego z powodu pandemii albo pracę, to problemy, z jakimi zmaga się dziecko, mogą zostać nie zauważone i rozwiną się u niego zaburzenie psychiczne.
To, co w takich sytuacjach martwi mnie najbardziej, to brak reakcji ze strony szkoły. Przed pandemią to właśnie nauczyciele sygnalizowali rodzicom potrzebę konsultacji psychologicznej. Teraz pedagog nie ma szans, aby lepiej przyjrzeć się dziecku. Część z nich np. częste nieobecności podczas zdalnych lekcji uważa za objaw lenistwa, a nie sygnał alarmowy.
Gdzie rodzice powinni szukać pomocy? Jak powinna wyglądać taka pomoc? Czy fachową pomoc powinno otrzymać tylko dziecko, czy też jego rodzina?
Pierwszym etapem leczenia powinna być konsultacja psychologiczna. Doświadczony psycholog stwierdzi, czy dziecko wymaga konsultacji psychiatry dziecięcego, a rodzina terapii systemowej. Zdecydowanie dziecko w kryzysie wymaga regularnej pracy z psychologiem albo psychoterapii.
Fundacja TVN wspiera psychiatrię dziecięcą
Już od dwóch lat Fundacja TVN zbiera pieniądze, aby wspólnie z Centrum Zdrowia Dziecka wybudować Centrum Psychiatrii i Onkologii Dzieci i Młodzieży. Całość inwestycji wynosi 50 mln złotych. To gigantyczne przedsięwzięcie, dlatego tak ważna jest pomoc społeczeństwa. Bez niej osiągniecie celu graniczy z cudem. Fundację można wspierać:
- • wysyłając SMS o treści "Pomagam" pod numer 7126 (koszt SMS 1,23 z VAT)
- • wysyłając przelew na Telefon BLIK na numer 509 559 966
- • dokonując wpłaty na konto PL25 1140 1010 0000 2581 1800 1001 (MBank)
- • ustawiając zlecenie stałe - wystarczy, że wejdziesz na stronę internetową swojego banku, wybierzesz kwotę darowizny oraz dzień miesiąca, w którym będzie przekazywana np. 50 zł każdego piątego dnia miesiąca oraz podasz dane Fundacji TVN i numer rachunku bankowego: PL25 1140 1010 0000 2581 1800 1001
Firmy i instytucje, które chcą wesprzeć działania Fundacji, mogą przekazać zadeklarowaną kwotę na podstawie umowy darowizny. Kontakt: fundacja@tvn.pl.
Depresja maskowana uśmiechem
Zobacz także:
Gosia po próbie samobójczej walczy o powrót do zdrowia. "Czuję porażkę jako medyk i jako mama"
Autor: Katarzyna Oleksik
Źródło zdjęcia głównego: Moment RF