Kozłek lekarski można wyhodować samemu lub kupić w aptece, bądź w sklepie zielarskim. Można zażywać go w formie tabletek, herbat, czy nalewek. Istnieje również możliwość zewnętrznego stosowania kozłka, który ułatwia walkę z łupieżem, łojotokiem, polecany jest do przemywania skóry trądzikowej.
Kozłek lekarski – co warto o nim wiedzieć?
Kozłek lekarski (łac. Valeriana officinalis ) to zioło powszechnie znane jako waleriana. W niektórych rejonach Polski nazywa się go kocią trawą, odolanem, baldrianem, stoniebem lub biełdrzanem. Wyróżnia się kilka odmian kozłka lekarskiego, spośród których największą popularnością cieszy się odmiana szerokolistna.
Kłącza, czyli podziemne łodygi i korzeń kozłka lekarskiego - to surowce lecznicze, z których korzysta zarówno medycyna ludowa, jak i konwencjonalna. Skład kozłka lekarskiego warunkuje jego właściwości. Do składników obecnych w roślinie zalicza się olejki eteryczne, alkaloidy, waltraty (typ: irydoidy ), kwas walerenowy, terpeny, trójterpeny i kwasy organiczne. Za nieprzyjemny zapach waleriany odpowiada ester bornylowy kwasu izowalerianowego.
Kozłek lekarski zbiera się przed okresem kwitnienia lub dopiero jesienią. Duży wpływ na jego potencjał leczniczy ma sposób suszenia. Zarówno korzenie, jak i kłącza kozłka suszy się w temperaturze do 35 stopni Celsjusza. Powyżej tej temperatury substancje aktywne obecne w walerianie tracą swoje właściwości prozdrowotne.
Właściwości i zastosowanie kozłka lekarskiego
Właściwości kozłka lekarskiego znane były już w średniowieczu. Sądzono wówczas, że pomaga on w leczeniu wszystkich dolegliwości. Dziś już wiadomo, że nie jest to prawdą, jednak w przypadku niektórych objawów jest najlepszym naturalnym lekarstwem. Wykazano, że kozłek lekarski obniżając aktywność ośrodkowego układu nerwowego prowadzi do zmniejszenia uczucia niepokoju. Zastosowanie waleriany pozwala osiągnąć stan odprężenia psychicznego. Polecany jest osobom zmagającym się z dużym stresem, pomaga im opanować objawy nerwicy, takie jak np. drżenie rąk, ataki paniki.
Z kozłka korzystać powinny osoby, u których problemem jest bezsenność, ponieważ waleriana poprawia jakość snu, ułatwia szybkie zaśnięcie, pozwala przespać całą noc.
W przeszłości kozłek lekarski był stosowany w leczeniu padaczki. Obecnie lekarze są świadomi, że waleriana nie może pomóc chorym na epilepsję powrócić do zdrowia. W medycynie ludowej napary, czy nalewki z kozłka lekarskiego do dnia dzisiejszego wykorzystuje się u pacjentów, u których występuje: ból lub/i zawroty głowy, przyspieszone bicie serca na tle nerwowym, pulsowanie w skroniach.
Kozłek lekarski skuteczny jest również w leczeniu astmy, kolki, pomaga znieść bolesne miesiączki i PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego). Kozłek lekarski ma działanie wiatropędne i działa rozkurczowo na mięśnie gładkie.
Zewnętrze zastosowanie kozłka lekarskiego umożliwia walkę z łupieżem i łojotokiem. Wyciągi z waleriany wykorzystuje się do przygotowania toników do przemywania skóry trądzikowej. Napary z kozłka są używane do przemywania ran i wrzodów.
Kozłek lekarski – jak stosować?
Nasiona kozłka lekarskiego można samodzielnie zasadzić. Osoby, które nie chcą czekać, aż roślina wyrośnie, mogą ją kupić. Wiele osób zapewne zastanawia się gdzie można kupić kozłek lekarski. Jest on do nabycia w aptekach i sklepach zielarskich - istnieje możliwość zakupienia samego zioła, sproszkowanej waleriany, kapsułek lub tabletek z kozłkiem lekarskim, oraz kropli na bazie zioła. Znane są także nalewki z waleriany. Kozłka używa się jako herbaty, suplementu, czy kompresu.
Kozłek lekarski można stosować bez obaw o efekty uboczne, pod warunkiem przestrzegania zalecanych dawek i przez okres nie dłuższy niż miesiąc. Po tym czasie powinna nastąpić przerwa (min. 2 tygodnie) w korzystaniu z waleriany. Jest to konieczne, aby móc bez obaw wrócić do stosowania zioła.
Kozłek lekarski – przeciwwskazania i skutki uboczne
Herbata z kozłka lekarskiego i inne specyfiki na bazie waleriany nie są dla wszystkich. Stosowanie ich powinno być wykluczone przez starsze osoby, kobiety w ciąży, matki karmiące. Przeciwwskazaniem do stosowania waleriany jest także prowadzenie pojazdów mechanicznych i wiek poniżej 12 lat. Kozłka lekarskiego nie można przyjmować razem z lekami zwiotczającymi mięśnie, nasennymi, uspokajającymi, przeciwhistaminowymi, środkami odurzającymi, lekami stosowanymi w leczeniu chorób psychicznych. Waleriany nie można również łączyć z alkoholem. Z zażywania kozłka należy zrezygnować przed operacją ze znieczuleniem ogólnym, zaś osoby z chorobą nowotworową, przyjmujące leki obniżające poziom cholesterolu oraz leki przeciwgrzybicze przed spożyciem walerianowej herbaty powinny skontaktować się z lekarzem.
Przekroczenie bezpiecznej dawki kociej trawy lub spożywanie jej dłużej niż jest to dozwolone prowadzi do skutków ubocznych. Kozłek lekarski może wywołać: ból głowy, mdłości, palpitacje serca, zaburzenia wzroku i bezsenność.
Zobacz także:
- Właściwości korzenia żywokostu lekarskiego. Jak go stosować?
- Zioła, które zbieramy w sierpniu. Dlaczego warto po nie sięgać?
- Jak dbać o warzywa, by dawały plony aż do jesieni? Łukasz Skop wyjaśnia i zdradza przepis na patisony
Zobacz wideo: Fitoterapia, czyli ziołolecznictwo. Które zioła warto mieć w apteczce?
Autor: Adrian Adamczyk