Aby być filatelistą, trzeba znać historię znaczków pocztowych, orientować się w szczegółach odróżniających oryginalne, historyczne znaczki czy znaczki z błędami - te są najcenniejsze - od zwykłych znaczków pocztowych.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co to jest filatelistyka? Kim jest filatelista?
- Historia filatelistyki w Polsce
- Filatelistyka - znaczki pocztowe, koperty, całostki
- Znaczki - filatelistyka skatalogowana
- Filatelistyka - wycena
- Filatelistyka - najdroższe znaczki polskie i zagraniczne
Co to jest filatelistyka? Kim jest filatelista?
Filatelistyka to zainteresowanie znaczkami pocztowymi, niekoniecznie ich kupowanie i kolekcjonowanie.
Filatelista zna się na znaczkach i innych drukach pocztowych. Nie musi mieć własnej kolekcji znaczków. A kolekcjoner znaczków pocztowych o wycenę filatelistyczną może poprosić filatelistę.
Stare znaczki można znaleźć w katalogach znaczków, także online. Jednak porównanie tego ze zdjęcia z tym, którym dysponujemy, lepiej zostawić specjalistom, którzy przeprowadzą profesjonalną wycenę filatelistyczną.
Historia filatelistyki w Polsce
Pierwszy znaczek pocztowy Królestwa Polskiego wydano w 1860 r. w nakładzie 30 tys. egzemplarzy. Miał nominał 10 kopiejek. Umieszczono na nim herb Królestwa Polskiego. Używano go do wysyłania listów przez 5 lat.
Filatelistyka polska oficjalnie narodziła się w czasach zaborów. Dokładnie 6 stycznia 1893 r. na terenie Galicji, w Krakowie, powstał „Klub Filatelistów”. Obecnie 6 stycznia obchodzi się w Polsce Dzień Filatelisty.
Filatelistyka - znaczki pocztowe, koperty, całostki
W centrum zainteresowań filatelistów są oczywiście znaczki pocztowe: znaczki opłaty, dopłaty, urzędowe, poczty lotniczej, balonowe, sterowcowej, szybowcowej, znaczki wojskowe, charytatywne i personalizowane.
Oprócz znaczków pocztowych są także inne walory filatelistyczne :
- znaczki współpocztowe;
- znaki niepocztowe pocztowa użyte;
- znaczki z pustopolami, czyli niezadrukowanymi częściami arkusza o wielkości znaczka;
- znaczki z przywieszkami - przywieszka to białe pole sąsiadujące ze znaczkiem na zadrukowanym arkuszu, zazwyczaj biała lub z hasłami pocztowymi, ilustracjami reklamowymi, oddziela ją od znaczka perforacja, pierwsze przywieszki pojawiły się w Polsce w 1928 r.;
- koperty FDC - to koperty z naklejonym już znaczkiem pocztowym w pierwszy dzień jego obiegu, ostemplowane zwykle stemplem okolicznościowym. Poczta Polska zaczęła wydawać je w latach 50. XX wieku, wykorzystane koperty FDC są zwykle cenniejsze niż niewykorzystane w obiegu pocztowym;
- datowniki okolicznościowe - Poczta Polska wydaje specjalne datowniki z okazji świąt i rocznic,
- całostki - cały druk pocztowy (kartka, koperta, opaska) z oznaczeniem opłaty za przesyłkę - Poczta Polska najczęściej drukuje koperty z nadrukowanymi znaczkami z różnych okazji, np. 100-lecia lotnictwa wojskowego;
- całości pocztowe - całe użyte koperty z listami i ze znaczkami, stemplami, nalepkami, te sprzed lat zawierają np. adnotacje cenzury;
- próby - odbitki pojedynczych znaczków pocztowych na różnych rodzajach papieru, w różnych odcieniach i na różnych etapach wykończenia;
- makulatura - czyli nieprawidłowo wykonane znaczki lub całostki pocztowe, druki z wadami bywają bardzo cenne, gdyż zazwyczaj są niszczone jeszcze w drukarni ze względu na zawarte na nich błędy;
- nowodruki i czarnodruki - produkty drukowane dla filatelistów przez pocztę lub inne instytucje.
Wszystkie te przedmioty kolekcjonerskie trzyma się w specjalnych klaserach. Filateliści i kolekcjonerzy znaczków często specjalizują się w zakresach tematycznych znaczków - np. z określonych krajów, stolic, przedstawiające budynki, dyscypliny sportowe czy znanych ludzi.
Znaczki - filatelistyka skatalogowana
Znaczki pocztowe są co roku prezentowane w specjalnych katalogach znaczków pocztowych . Znaczki są ułożone chronologicznie, w katalogu znajdziemy informacje o:
- wyglądzie znaczków,
- cenniku znaczków,
- dacie wydania znaczka i jego wycofaniu,
- miejscu druku,
- projektancie.
Pierwszy katalog znaczków był wydany przez Biuro Filatelistyczne W. Lichtenstein w 1922 r. Obecnie najpopularniejsze katalogi wydaje Fischer.
Filatelistyka - wycena
Za klasyczne są uznawane walory wydrukowane przed 1939 r. lub nawet przed 1914 r. i właśnie one osiągają najwyższe ceny. Co ważne - ich ceny z czasem tylko rosną, więc mogą być dobrym przedmiotem inwestycji. Pod warunkiem, że są autentyczne. O wycenę filatelistyczną warto poprosić osobę z dużym doświadczeniem i nigdy nie kupować drogich znaczków z niepewnego źródła.
Cena starego, klasycznego znaczka pocztowego jeszcze wzrośnie, jeśli znaczek ma numer katalogowy mniejszy niż 10.
Najdroższe są znaczki pocztowe z błędami, które jakimś cudem uniknęły zniszczenia. Ważnym czynnikiem wpływającym na cenę jest również oczywiście wiek znaczka oraz ilość podobnych znaczków na rynku.
Droższe będą komplety niż same znaczki - czyli znaczki „użyte”, naklejone na kopertę i podstemplowane.
Filatelistyka - najdroższe znaczki polskie i zagraniczne
Najdroższym polskim znaczkiem pocztowym jest 10-koronówka z Krakowa z roku 1919. Wydrukowano tylko 440 egzemplarzy. Taki znaczek pocztowy może kosztować między 37 a 70 tys. zł.
To niewiarygodne, jak dochodowa może się okazać filatelistyka. Cennik znaczków zagranicznych - tych najdroższych - obejmuje kwoty milionów dolarów. Najdroższym znaczkiem świata jest Gujana Brytyjska z 1856 r. - według szacunków może kosztować nawet 2 mln dolarów. Szwedzka trzyszylingówka z 1855 r. została sprzedana za 2,3 mln dolarów.
Bardzo wysoką cenę - 135 tys. euro, osiągnął nowy znaczek z Audrey Hepburn palącą papierosa. Syn gwiazdy zażądał wycofania się niemieckiej poczty z wydania tego znaczka. Większość więc zniszczono. Jednak kilka arkuszy „się zapodziało” i teraz osiągają zawrotne ceny.
Sprzedażą najdroższych znaczków pocztowych zajmują się domy aukcyjne.
Zobacz także: Filatelistyka – pasja, którą warto poznać. Poznaj najdroższe polskie znaczki pocztowe
Bibliografia:
http://www.znaczki.gmo.pl/
https://www.kzp.pl/
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Fot. Supawat Punnanon / EyeEm/ Getty Images