Chomąto to uprząż dość bezpieczna i wygodna dla konia. Dzięki niej zwierzę może pracować z maksymalną siłą. Ze względu na miejsce używania i funkcjonalność rozróżniamy chomąta krakowskie, angielskie, śląskie, podlaskie i norweskie.
Co to jest chomąto?
Chomąto powstało w Chinach około I w. p.n.e. W Europie wykorzystuje się je od X w.
Jest to jarzmo, w które dawniej zaprzęgano zwierzęta pociągowe, zwłaszcza konie ciągnące wóz lub pług. Koń ubrany w chomąto może ciągnąć z większą siłą dzięki obciążeniu rozłożonemu równomiernie wokół karku. Każde chomąto musi być dopasowane do konia i wyściełane materiałem, aby nie drażnić szyi i nie kaleczyć skóry zwierzęcia. Wykorzystywane jest ono do uprzęży konnych.
Uprząż to część osprzętu zwierzęcia pociągowego przysposabiający go do pracy w zaprzęgu. Składa się z elementów ciągnących, wstrzymujących, kierujących i łączących. Uprzęże, głównie przeznaczone dla koni, dzielimy na jednokonne lub wielokonne, chomątowe lub szorowe. W uprzężach chomątowych głównym elementem jest chomąto.
Konie w tego typu uprzężach zaprzęgnięte w wozy wykorzystywano dawniej do prac gospodarskich i do transportu. Z czasem wozy konne spotykane na polach uprawnych i gospodarkach zostały zastąpione przez pojazdy mechaniczne. Obecnie właściwie już nie spotykamy koni pociągowych poza tymi, które ciągną bryczki z turystami w większych miastach lub biorą udział w konkurencji powożenia.
Czym jest uprząż chomątowa?
Uprząż chomątowa to rodzaj uprzęży konnej stosowanej w pojazdach zaprzęgowych. Uprząż chomątowa składa się z chomąta, kantaru służącego do chwytania i przytrzymywania konia, nagrzbietnika z podpinką, czyli siodełka, podogonia, pasa przezkonnego, pasów pociągowych, lejców i wędzidła. Chomąto dla konia należy dobierać indywidualnie do rozmiarów zwierzęcia. Uprząż chomątowa musi być doskonale dopasowana do gabarytów zwierzęcia, aby nie krępować jego ruchów i umożliwiać pracę z dużą siłą.
Wyróżniamy kilka rodzajów uprzęży chomątowej: chomąto krakowskie , angielskie, śląskie, podlaskie i norweskie.
Chomąto krakowskie
Chomąto krakowskie składa się z drewnianych kleszczyn i skórzanej kiszki. Konstrukcja rożków umiejscowionych nad pierścieniami lejcowymi zapobiega przerzuceniu lejca za kaptur. W uprzęży dla konia z chomątem krakowskim nagrzbietnik pozbawiony jest pierścieni, które przytrzymywałyby lejce. Chomąto krakowskie należy zakładać razem z podkładem, czyli lisem. Wyróżnia się bogatymi zdobieniami.Ten typ uprzęży chomątowej można spotkać do dziś chociażby na krakowskim rynku na koniach zaprzężonych do dorożek wożących turystów.
Chomąto angielskie
Chomąto angielskie to bardzo elegancka uprząż wyjazdowa, choć może być też traktowana jako robocza. Składa się ze skórzanej kiszki wypchanej słomą, żelaznych lub mosiężnych kleszczyn, szprungu, czyli paska stabilizującego chomąto. W tego typu chomącie wyjazdowym używa się też czeka, czyli dwóch pasków, które są przypięte do kiełzna po obu stronach głowy konia i zapobiegają opuszczaniu głowy zwierzęcia. Koń trzyma szyję wysoko, dzięki czemu szybko reaguje na polecenia woźnicy. Takie ustawienie uniemożliwia zwierzęciu też galop, dlatego uprząż z chomątem angielskim jest wykorzystywana w wyścigach kłusaków.
Chomąto śląskie, podlaskie i norweskie
Uprząż z chomątem śląskim jest pozbawiona rożków, a jej część z kapturem jest wysoka i szpiczasta. Składa się z drewnianych kleszczyn i grubej skórzanej kiszki wypchanej słomą. Swoim wyglądem chomąto śląskie przypomina nieco chomąto krakowskie, nie jest jednak tak dekoracyjne, jak to ostatnie.
Chomąto podlaskie używane jest zarówno w Polsce, jak i na wschodzie, zwłaszcza w Rosji. Uprząż składa się z drewnianych kleszczyn związanych na dole rzemieniem, grubej skórzanej kiszki, która oplata kark i boki konia, nie uciskając tchawicy. Chomąto podlaskie nie przypina się jak pozostałe typy uprzęży do pasów pociągowych, tylko przywiązuje się je rzemieniami do dyszli.
Chomąto norweskie to elegancka uprząż używana do powożenia lub prac gospodarskich, gdyż jest też bardzo praktyczna. Ma lekką, wygodną konstrukcję. Posiada pierścienie w nagrzbietniku, które łączy metalowy pałąk.
Zobacz film: Konna pasja
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN