Agorafobia to zaburzenie lękowe, fobia należąca do grupy zaburzeń nerwicowych. Jej źródłem jest przede wszystkim lęk przed przestrzenią, zarówno otwartą, jak i tą, w której skupia się duża grupa ludzi.
Co to jest agorafobia?
Lęk przestrzenny związany jest z (często nieuzasadnionym) poczuciem zagrożenia ze strony środowiska zewnętrznego. Konieczność konfrontacji z otoczeniem związana z opuszczeniem bezpiecznej i prywatnej przestrzeni wywołuje u osoby cierpiącej na agorafobię paniczny lęk, który najczęściej związany jest z określonymi objawami psychosomatycznymi przypominającymi te związane z chorobami układu krążenia lub oddechowego. Ustalenie przyczyn agorafobii wymaga często podjęcia terapii poznawczo-behawioralnej.
Agorafobia – przyczyny
Przyczyny agorafobii są trudne do jednoznacznego zdefiniowania, natomiast często upatruje się ich w traumatycznym doświadczeniu z dzieciństwa. Pacjent bardzo często może o nim nie pamiętać, ponieważ uległo ono wyparciu. Nie zmienia to jednak faktu, że nieświadoma pamięć o nim wywołuje lęk przed przestrzenią. Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że sytuacja, o której mowa, nie musiała mieć bezpośredniego związku z tzw. sytuacją fobiczną, której pacjent doświadcza obecnie.
Jedną z częstszych przyczyn agorafobii jest traumatyczne doświadczenie, takie jak utrata kogoś bliskiego, udział w sytuacji zagrożenia życia, katastrofie komunikacyjnej itp. Co ważne, sytuacja traumatyczna miała najczęściej miejsce z dala od domu, bezpiecznego i doskonale znanego środowiska.
Przeżycie tego rodzaju wywołuje w pacjencie (często nieświadome) przekonanie, że poza domem i najbliższym otoczeniem może przydarzyć się mu coś złego. Przekonanie to jest na tyle silne, że blokuje możliwość podjęcia normalnych, codziennych czynności, takich jak wyjście z domu.
>>> Zobacz też:
Strach przed pogrzebaniem żywcem. Historyczne podstawy tafefobii
Objawy agorafobii
Agorafobia w swojej podstawie ma tzw. lęk antycypacyjny. Panikę wywołuje już więc sama myśl o konieczności znalezienia się na otwartej przestrzeni lub w miejscu publicznym. Gdy pacjent już znajdzie się w takiej sytuacji, z reguły dokonuje nadinterpretacji reakcji ciała. Te z kolei z czasem stają się nawykowe i nie sposób nad nimi zapanować. W ten sposób przeradzają się one w niepożądane reakcje somatyczne, które (w połączeniu z lękiem przed przestrzenią) stanowią podstawowe objawy agorafobii:
- kołatanie serca,
- uderzenia gorąca lub zimna,
- suchość w ustach,
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- ból w klatce piersiowej,
- poty i duszności,
- dławienie, ucisk w gardle
- hiperwentylacja,
- zawroty głowy,
- nudności, biegunka, częstomocz,
- drżenie i mrowienie kończyn,
- poczucie odrealnienia,
- lęk przed „utratą zmysłów”,
- lęk przed śmiercią.
Lęk przestrzeni w górach przy agorafobii jest wzmocniony i wiąże się z silniejszymi objawami psychosomatycznymi niż u osób zdrowych. Nie można więc go lekceważyć.
Agorafobia – jak sobie radzić?
Leczenie agorafobii opiera się przede wszystkim na psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Czasem do leczenia włącza się również elementy terapii psychodynamicznej lub hipnozy. Jednym z częściej stosowanych rozwiązań jest tzw. desensytyzacja. To rodzaj „odwrażliwiania” pacjenta na konkretne sytuacje. Stopniowo, wraz z terapeutą, konfrontuje się on z koniecznością wyjścia z domu, przebywania w miejscach publicznych. Terapia rozpoczyna się od bardzo podstawowych i uproszczonych sytuacji, a poprzez stopniowe ich zwiększanie, oswaja się pacjenta z rzeczywistością zewnętrzną. W ten sposób z czasem udaje się opanować agorafobię. Leczenie zakłada również bardzo ważną rolę relaksacji. Dzięki niej pacjent uczy się, jak opanowywać i wyciszać somatyczne objawy. Sztuka regulacji i uspokajania oddechu ma tutaj bardzo duże znaczenie. Nauka, jak pokonać agorafobię, wymaga konsekwentnej terapii, czasu i zaangażowania ze strony pacjenta.
Agorafobia – leki bez recepty
Leki na agorafobię przepisać może jedynie lekarz psychiatra. Szczególnie jest to potrzebne w przypadku zaawansowanej agorafobii, która niejednokrotnie jest połączona z innymi formami zaburzeń psychicznych. Występuje wspólnie z depresją lub socjofobią. W takiej sytuacji konieczna jest odpowiednia konsultacja psychiatryczna i włączenie farmakoterapii. Leki zaleca się jedynie w sytuacji, kiedy pacjent doświadcza silnego lęku. Leki na agorafobię bez recepty to najczęściej tabletki i środki uspokajające, wyciszające o delikatnym działaniu. Silnych leków na agorafobię absolutnie nie wolno przyjmować bez konsultacji lekarskiej.
>>> Zobacz też:
- Obsesja bycia idealną w sieci. Jak zaakceptować samą siebie?
- Fobie, ich rodzaje i rozpoznanie. Jak je odróżnić od zwykłego dziwactwa?
- Strach przed samotnością – jak sobie z nim poradzić?
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN