Antykoncepcja hormonalna - kiedy się ją stosuje?
Wśród Polek to najchętniej wybierana metoda antykoncepcji. Powszechnie uważana jest także za najskuteczniejszą. Do antykoncepcji hormonalnej zaliczają się: tabletki antykoncepcyjne, plastry, krążek (pierścień) dopochwowy, zastrzyk antykoncepcyjny, implant antykoncepcyjny oraz wkładka antykoncepcyjna (spirala).
Katarzyna Oleksik, dziendobry.tvn.pl: Czy antykoncepcja hormonalna służy jedynie zapobieganiu niechcianej ciąży?
Dr Małgorzata Nowicka, ginekolog, endokrynolog: Nie, może też leczyć. Przepisywana jest kobietom, które mają różne choroby endokrynologiczne, np. zespół policystycznych jajników. Stanowi także pierwszą linię walki z endometriozą. Pozwala wyregulować miesiączkę, np. gdy z różnych przyczyn występują cykle bezowulacyjne. Antykoncepcję poleca się także tym kobietom, które mają bardzo obfite lub bolesne miesiączki. Z jej pomocą leczy się również zaburzenia hormonalne, np. te, którym towarzyszy nadmierne owłosienie, trądzik czy wypadanie włosów. Jest bezpieczna dla zdrowia? Tak, pod warunkiem, że kobieta nie ma żadnych przeciwwskazań do jej stosowania. Warto dodać, że antykoncepcja chroni przed rakiem trzonu macicy, jajnika oraz jelita grubego, ale nieznacznie zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi. Jakie są przeciwwskazania do jej stosowania? Jeśli mówimy o preparatach zwierających estrogeny, nie można ich rekomendować u kobiet z przeciwskazaniami do ich stosowania, np. gdy zmagały się z nowotworem hormonozależnym. Przeciwwskazaniami są także choroba zakrzepowo-zatorowa, krwawienia z dróg rodnych o nieznanej przyczynie, podejrzenie ciąży, nieuregulowane nadciśnienie tętnicze, choroby wątroby. Antykoncepcja może być groźna dla kobiet, które mają migreny z aurą, a po 35. roku życia u cierpiących na migreny bez aury oraz tych, które palą papierosy.
Kiedy można zacząć przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej?
Kiedy i jak długo można ją stosować? Można ją stosować od wieku nastoletniego aż do menopauzy. Jednak w przypadku młodych dziewczyn z wprowadzeniem antykoncepcji zazwyczaj czeka się 2-3 lata od wystąpienia pierwszej miesiączki, aby osie hormonalne dojrzały. Ale nie jest to reguła. Jeśli pacjentka rozpoczęła współżycie, a dopiero zaczęła miesiączkować – można przepisać jej antykoncepcję. Większym zagrożeniem będzie dla niej niechciana ciąża niż przyjmowanie pigułek.
A przerwy? Są konieczne? Nie ma potrzeby, aby je robić. Przerwy są wskazane tylko wtedy, gdy kobieta chce zajść w ciążę lub po prostu nie potrzebuje już antykoncepcji. Badania pokazują, że odstawienie antykoncepcji celem "odpoczynku od tabletek" podnosi odsetek nieplanowanych ciąż i zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepicy po ponownym włączeniu, bo ono jest największe właśnie na początku stosowania. A co z ciągłym przyjmowaniem tabletek? Wolno nam sięgnąć po kolejne opakowanie jeśli np. w danym miesiącu nie chcemy mieć okresu? Ciągłe przyjmowanie antykoncepcji jest bezpieczne, a robienie "przerw" na okres nie jest przymusem. Kobieta ma tu pełną dowolność i jeśli chce, może tak ustawić przyjmowanie pigułek, że miesiączkę będzie miała np. tylko dwa albo cztery razy w roku. Trzeba się jednak liczyć z tym, że przy takim przedłużonym stosowaniu mogą pojawić się plamienia, bo działanie tabletek nie jest aż tak silne. Warto dodać, że taki system ciągłego przyjmowania pigułek stosuje się np. u kobiet, które chorują na endometriozę. Jak dobiera się antykoncepcję? Przede wszystkim trzeba przeprowadzić szczegółowy wywiad. Ustalić, czy kobieta nie ma schorzeń, które wykluczają przyjmowanie antykoncepcji. Dodatkowo podczas wizyty ginekolog powinien przeprowadzić badanie ginekologiczne, zbadać piersi oraz zmierzyć ciśnienie. Jeśli wszystko jest w porządku, nie trzeba wykonywać żadnych dodatkowych badań – choć czasem są konieczne - i można przepisać pigułki antykoncepcyjne. Należy pamiętać, że na początku stosowania mogą się pojawić nieprzyjemne dolegliwości, np. tkliwość piersi, nudności, plamienia. I to jest zupełnie normalne. Organizm potrzebuje ok. 3 miesięcy, aby się przyzwyczaić. W sytuacji, gdy objawy nie mijają lub pojawiają się nowe dolegliwości, takie jak silne bóle głowy, duszności, obrzęki asymetryczne, zaburzenia widzenia, wysokie ciśnienie, bóle w klatce piersiowej, należy jak najszybciej skontaktować się lekarzem i ustalić ich przyczynę.
Badania pokazują, że antykoncepcja hormonalna wykazuje się bardzo wysoką skutecznością. Mimo to są kobiety, które w trakcie jej stosowania zachodzą w ciążę. Dlaczego tak się dzieje?
Zazwyczaj ze względu na błędy w ich stosowaniu. Przy regularnych i prawidłowym przyjmowaniu pigułek zajście w ciążę jest praktycznie niemożliwe, bo ich skuteczność sięga powyżej 99 proc. Trzeba także pamiętać, że na skuteczność antykoncepcji wpływają zaburzenia pokarmowe – takie jak wymioty czy biegunka. Ich występowanie może sprawić, że pigułka, zamiast się wchłonąć, zostanie wydalona. Nie bez znaczenia są także inne farmaceutyki, które przyjmuje kobieta. Skuteczność pigułki mogą osłabiać np. niektóre antybiotyki, leki przeciwpadaczkowe, przeciwgruźlicze oraz antydepresyjne.
Światowy Dzień Antykoncepcji 26 września
Światowy Dzień Antykoncepcji został ustanowiony w 2007 roku przez 15 organizacji pozarządowych, które działają na rzecz świadomego macierzyństwa i propagują rzetelną edukację seksualną. Podstawowym celem święta jest rozpowszechnienie wiedzy na temat antykoncepcji, zwłaszcza wśród młodych osób, a także zwrócenie uwagi na fakt, że dostęp do antykoncepcji w niektórych częściach świata jest bardzo utrudniony. Najnowsze badania przeprowadzone w 2020 roku wśród mieszkańców europejskich państw wykazały, że zaledwie 35 proc. Polek ma dostęp do antykoncepcji.
Zobacz wideo: Skala Pearla - wskaźnik skuteczności antykoncepcji
Zobacz także:
- Kobiecy wytrysk – na czym polega i jak go osiągnąć?
- Co to jest miłość francuska? Techniki, sposoby, porady
- Co podnieca facetów, a co podnieca kobietę w łóżku? Najskuteczniejsze metody na podniecenie partnera
Autor: Katarzyna Oleksik
Źródło zdjęcia głównego: Mindful Media/Getty Images
