Szczepionka przeciwtężcowa podawana jest zarówno dzieciom, jak i osobom dorosłym. Szczepienie wykonuje się nawet kobietom w ciąży, gdy zachodzi ryzyko, że poród będzie się odbywał w niehigienicznych warunkach. U dorosłych najczęściej podaje się ją przy zranieniu i zanieczyszczeniu rany ziemią.
Choroby gwiazd
Szczepionka przeciw tężcowi
Szczepionka przeciwtężcowa nasila odporność na przetrwalniki laseczek tężca. Po jej podaniu organizm wytwarza przeciwciała i tworzy mechanizm pamięci immunologicznej. Szczepionka wstrzykiwana jest podskórnie (absolutnie nie wolno jej podać dożylnie). Najlepiej podawać ją mięsień naramienny lub przednio-boczną część uda. Jej głównym składnikiem jest toksoid tężcowy (T).
W Polsce szczepienie jest obowiązkowe dla dzieci i młodzieży do lat 19. Zaleca się je osobom z niedoborami immunologicznymi, poddanym promieniowaniu radioaktywnemu, leczonym hormonami kory nadnerczy i cytostatykami.
Należy je stosować w ramach profilaktyki czynno-biernej przy ranach zanieczyszczonych ziemią. Szczepionka przeciw tężcowi to także forma ochrony nieszczepionych wcześniej ciężarnych kobiet obawiających się niehigienicznych warunków porodu.
Formy szczepienia:
- szczepionka skojarzona przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP/DTaP) lub szczepionka DT (przeciw błonicy i tężcowi);
- szczepionka monowalentna T (przeciw tężcowi).
Dlaczego szczepionka przeciwko tężcowi jest tak potrzeba?
Szczepionka przeciwtężcowa nie przez przypadek jest jednym z obowiązkowych szczepień w Polsce. Tężec to niebezpieczna choroba wywoływana przez neurotoksynę produkowaną przez bakterie tężca. Zarodniki tężca uszkadzają układ nerwowy. Nieleczona choroba może prowadzić do zgonu, a hospitalizacja nie gwarantuje wyleczenia. Tężec jest szczególnie groźny dla noworodków. Umieralność w tym wieku wynosi prawie 80 proc. W wielu krajach jest to jedna z najniebezpieczniejszych chorób. W 2008 roku zmarło na niego ok. 50 tys. noworodków. Dzięki obowiązkowym szczepieniom przeciw tężcowi w wielu krajach zachorowalność zdecydowanie zmalała.
Kalendarz szczepienia przeciw tężcowi
Szczepienie przeciw tężcowi, zgodnie z obowiązkowym Programem Szczepień Ochronnych, powinno zostać podane w 4 dawkach szczepionki DTP w 2., 3.-4., 5. i 16.-18. miesiącu życia. Dawki przypominające powinny zostać podane dziecku w 6. roku życia (szczepionka DTaP) oraz 14. roku życia (szczepionka DT lub DTaP).
Szczepionka przeciw tężcowi – skutki uboczne
Powikłania po szczepionce przeciw tężcowi występują rzadko. Zdarza się, że szczepionka przeciw tężcowi boli, wywołuje zaczerwienienie lub obrzęk. Są to typowe objawy niepożądanego odczynu poszczepiennego, które powinny dość szybko ustąpić. Zarówno ból, jak i zaczerwienienie po szczepieniu przeciw tężcowi nie powinny utrzymywać się dłużej niż kilka dni. Natomiast ważne jest, aby podanie szczepionki zostało poprzedzone dokładnym wywiadem i badaniem lekarskim. Ponadto osoba szczepiona powinna zostać pod obserwacją lekarza jeszcze przez 30 minut po podaniu szczepionki. Przez 2-3 dni po podaniu szczepionki przeciw tężcowi powinno się zrezygnować ze spożywania alkoholu.
Szczepionka przeciw tężcowi – skutki uboczne u dorosłych (możliwe):
- objawy nadwrażliwości układu pokarmowego;
- zaburzenia krwi i układu chłonnego (trombocytopenia);
- zaburzenia nerek i dróg moczowych (możliwa niewydolność nerek);
- zaburzenia OUN (ośrodkowego układu nerwowego);
- podskórne guzki, czyli ziarniniaki (ew. aseptyczne ropnie).
Jak długo działa szczepionka przeciw tężcowi?
Koniecznie należy wykonać szczepienie przeciw tężcowi po zranieniu, jeśli od momentu ostatniego szczepienia upłynęło więcej niż 10 lat lub nie ma pewności co do tego, kiedy było ono wykonywane. W takiej sytuacji stosuje się profilaktykę czynno-bierną. Pacjentowi podaje się dawkę szczepionki, a po 30 minutach surowicę przeciwtężcową. Jeśli zranienie wystąpiło w okresie 5-10 lat od szczepienia, powinno się zastosować dawkę przypominającą, ale gdy od ostatniego szczepienia nie minęło 5 lat, można zrezygnować z dawki przypominającej. Jak długo ważne jest szczepienie przeciw tężcowi?
- okres absolutnego bezpieczeństwa wynosi 5 lat;
- okres wymagający jedynie podania dawki przypominającej to 5-10 lat.
Kiedy nie powinno się podawać szczepionki przeciw tężcowi?
Szczepionka przeciwtężcowa jest skuteczną formą ochrony przeciwko zachorowaniu na tężec, warto jednak pamiętać, że istnieją przeciwwskazania do jej podawania. Należą do nich:
- nadwrażliwość na substancję czynną lub na którykolwiek z pozostałych składników preparatu;
- trombocytopenia lub objawy neurologiczne występujące po poprzednim podaniu szczepionki;
- choroby przewlekłe w okresie zaostrzenia;
- ostre stany chorobowe przebiegające z gorączką;
- inna infekcja w okresie inkubacji.
Zobacz także:
- Zapomniane, ale skuteczne leki z apteczki babuni. "Trochę ich nie doceniamy"
- Program Profilaktyka 40 plus. Rusza loteria Ministerstwa Zdrowia. "Pula nagród to 3,5 mln zł"
- Grypa, nawet łagodna, może wywołać groźne powikłania. Jak tego uniknąć?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Peter Cade/Getty Images
