Surowcem leczniczym z kruszyny pospolitej jest jej kora i owoce, które można samodzielnie zbierać i następnie suszyć. Są one dostępne również sklepach zielarskich, cena kruszyny pospolitej w tego typu miejscach jest przystępna dla każdego.
Kruszyna pospolita – charakterystyka rośliny
Kruszyna pospolita (łac. Frangula alnus) to krzew bądź nieduże drzewo (osiąga do 5 m wysokości) należące do rodziny szakłakowatych. Jej uprawa jest prosta, ponieważ doskonale radzi sobie w różnych warunkach klimatycznych i glebowych.
Występuje w północnej części Afryki (głównie Maroko, Algieria czy Tunezja), znaleźć ją też można na terenie północno-zachodniej Azji, doskonale radzi sobie również w warunkach klimatycznych Ameryki Północnej (gdzie przez wielu uważana jest za chwast) i Europy. Jest częścią krajobrazu polskich lasów (rośnie na ich obrzeżach), można ją spotkać na Podhalu i w Bieszczadach. Jedną z ciekawszych odmian kruszyny pospolitej jest Asplenifolia, nazywana polskim bambusem. Należy podkreślić, że w związku z dużym zainteresowaniem kruszyną, które zagroziło jej naturalnemu występowaniu, od 2014 r. trafiła ona na listę gatunków chronionych.
Nazwa kruszyny pospolitej pochodzi od jej kruchych i łamliwych gałązek. Jest to roślina miododajna, która kwitnie od maja do lipca. Ważnym jej elementem jest kora, która jest matowa i posiada jasne przetchlinki. Liście kruszyny są eliptyczne, osiągają średnio około 5 centymetrów długości i składają się z 8 par nerwów bocznych. Owoce, które przypominają jagody, dojrzewają wczesną jesienią.
Zastosowanie kruszyny pospolitej w medycynie
Najcenniejszym surowcem leczniczym pozyskiwanym z kruszyny pospolitej jest jej kora. Zbiera się ją z młodych pędów i gałązek, na początku wiosny, przed całkowitym rozwojem liści. Świeża kora nie nadaje się jednak do zastosowania. Wymaga wysuszenia i minimum rocznego leżakowania. Właściwości lecznicze kory wynikają ze znajdujących się w niej saponin, flawonoidów, garbników, glikozydów antranoidowych (takich jak glukofrangulina A i B oraz frangulina A i B), alkaloidów peptydowych i składników mineralnych. Aby móc korzystać z właściwości kruszyny, nie trzeba samodzielnie zbierać jej kory, można ją zakupić w większości sklepów zielarskich.
Surowcem zielarskim jest też owoc kruszyny – okrągły, lśniący pestkowiec, początkowo zielony, po dojrzeniu czarny. Jest źródłem m.in. soli mineralnych, cukru, palmidyny B, dwuantronu aloeemodyny i chryzofanolu.
Właściwości lecznicze i zastosowanie kruszyny pospolitej
Składniki zawarte w korze i owocach kruszyny pospolitej pobudzają perystaltykę jelita grubego oraz sprawiają, że zahamowaniu ulega wchłanianie wody przez jego ścianę. Wszystko to sprawia, że roślina ta może być traktowana jako lek na przeczyszczenie. Specyfiki na bazie wyciągów z kory kruszyny polecane są osobom skarżącym się na długotrwałe zaparcia lub zaparcia nawykowe, które są skutkiem atonii jelita grubego. Przeczyszczające działanie kruszyny pospolitej można wzmocnić wyciągiem z liści aloesu. Taka mieszanka działa szybciej i mocniej.
Ze względu na działanie rozkurczowe na drogi żółciowe i działanie żółciopędne kruszyna pospolita znalazła zastosowanie w chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego. Jej stosowanie zalecane jest również w celach pobudzenia wydzielania soków trawiennych. Kruszyna pospolita reguluje metabolizm i poprawia przyswajanie składników pokarmowych. Uznana została za jedno z narzędzi do walki z otyłością. Można ją znaleźć również w mieszankach ziołowych przeznaczonych dla osób z miażdżycą.
Kruszyna pospolita hamuje namnażanie grzybów, niszczy pasożyty jelitowe (np. glisty i owsiki) i ma właściwości bakteriobójcze. Przeprowadzone badania wykazały, że wyciąg z kruszyny ma działanie przeciwnowotworowe, przede wszystkim w stosunku do raka prostaty.
Stosowanie zewnętrzne wyciągu z kruszyny pospolitej pomaga wyleczyć świerzb, łuszczycę, trądzik i pozwala pozbyć się pasożytów skórnych (np. wszy).
Kruszyna pospolita – jak stosować?
Sposobem na korzystanie z właściwości kruszyny pospolitej jest przygotowanie odwaru z kory. Do jego przyrządzenia potrzebne jest 8-10 g suszonej kory, którą zalewa się wodą (200 ml) i gotuje przez 8 minut. Następnie mieszaninę należy odstawić na pół godziny, przecedzić i wypić (w trzech porcjach w ciągu jednego dnia). Należy pamiętać o nie przekroczeniu zalecanej dawki specyfików na bazie kruszyny pospolitej. Przedawkowanie ich może doprowadzić do przekrwienia okrężnicy.
Kruszyna pospolita nie jest zalecana kobietom w ciąży, osobom karmiącym i dzieciom poniżej 10. roku życia. Powinni jej unikać pacjenci po zabiegach operacyjnych jamy brzusznej oraz osoby zmagające się z chorobami nerek, hemoroidami i zapaleniem jelita grubego.
Zobacz wideo: Najbogatsze źródła witaminy
Zobacz także:
- Werbena – jakie są jej właściwości lecznicze?
- Olej z pestek winogron - do czego i jak go stosować?
- Sfermentowana soja – w jakiej formie spożywać natto?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: alder7/Getty Images