Zapewnienie posiłków regeneracyjnych dla pracowników należy do podstawowych obowiązków pracodawcy w ramach przepisów BHP. Powinność ta dotyczy szczególnie uciążliwej pracy fizycznej, która wiąże się ze znacznym spadkiem energetycznym pracownika. Ponadto podstawą zapewnienia posiłków regeneracyjnych są panujące w miejscu pracy uciążliwe warunki atmosferyczne, a za takie uważa się: temperaturę poniżej -10℃ i powyżej 25℃.
Więcej:
- Drzemki w pracy - jaki mają wpływ na efektywność pracownika?
- Poszła do więzienia za kłamstwo w CV
- Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy
Posiłki regeneracyjne a Kodeks pracy
Podstawą prawną mówiącą o obowiązku i zasadach przyznawania pracownikom posiłków regeneracyjnych jest:
- Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U.z 2016 r., poz. 1666 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.),
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279).
Według powyższych dokumentów i postanowień pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia pracownikom napojów i posiłku regeneracyjnego, w zależności od wykonywanej pracy i poniesionej straty energetycznej.
Obowiązek zapewnienia wody:
- jeśli pracownik pracuje w warunkach gorącego mikroklimatu, którego temperatura przekracza 25℃, co wiąże się z wyraźnym obciążeniem termicznym,
- w przypadku prac wykonywanych na otwartej przestrzeni, jeśli temperatura powietrza spada poniżej -10℃ lub przekracza 25℃,
- w przypadku prac wykonywanych na stanowiskach o szczególnych warunkach atmosferycznych, gdzie temperatura przekracza 28℃,
- jeśli rodzaj wykonywanej pracy fizycznej wiąże się z efektywnym wydatkiem energetycznym organizmu powyżej 1000 kcal u kobiet i powyżej 1500 kcal u mężczyzn.
Obowiązek zapewnienia posiłku regeneracyjnego:
- w przypadku, jeśli wysiłek fizyczny podczas zmiany roboczej powoduje efektywny wydatek energetyczny powyżej 1100 kcal u kobiet i powyżej 2000 kcal u mężczyzn,
- w przypadku, jeśli wysiłek fizyczny podczas zmiany roboczej powoduje efektywny wydatek energetyczny powyżej 1000 kcal u kobiet i powyżej 1500 kcal u mężczyzn, a praca wykonywana jest w pomieszczeniu zamkniętym, gdzie panuje temperatura poniżej -10℃ lub powyżej 25℃,
- w przypadku, jeśli wysiłek fizyczny podczas zmiany roboczej powoduje efektywny wydatek energetyczny powyżej 1000 kcal u kobiet i powyżej 1500 kcal u mężczyzn, a praca wykonywana jest na przestrzeni otwartej w okresie zimowym, gdzie za okres ten przyjmuje się czas od 1 listopada do 31 marca,
- w przypadku prac wykonywanych pod ziemią.
Napoje i posiłki muszą być wydawane pracownikom przez całą zmianę roboczą, przynajmniej po upływie 3-4 godzin pracy. Pracodawca zobowiązany jest ponadto do zapewnienia odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych umożliwiających właściwe przygotowanie i spożywanie napojów oraz posiłków. Według przepisów Rady Ministrów pod pojęciem napojów rozumie się inne napoje oprócz wody, których temperatura będzie dostosowana do warunków atmosferycznych i rodzaju wykonywanej pracy. Kwestia zapewnienia przez pracodawcę wody pitnej odnosi się do każdej pracy niezależnie od panujących warunków. Stanowisko do czerpania wody powinno znajdować się maksymalnie 75 metrów od stanowiska pracy. Dodatkowo miejsce to powinno być właściwie zabezpieczone przed zanieczyszczeniami, a czerpanie wody musi odbywać się tylko przez zawór.
Wymogi posiłków regeneracyjnych
Posiłek regeneracyjny w pracy powinien mieć minimum 1000 kcal i pokrywać stratę energetyczną pracownika. Zgodnie z wymogami BHP posiłek powinien zawierać:
- około 55% węglowodanów,
- około 35% tłuszczów,
- 15% białka.
W przypadku, kiedy pracodawca nie jest w stanie zorganizować w miejscu pracy dostępu do posiłku, zobowiązany jest do zapewnienia pracownikowi dostępu do punktu gastronomicznego (za pomocą bonów, kuponów, wykupionych obiadów w firmie cateringowej) lub zorganizowania mu produktów w celu samodzielnego przyrządzenia posiłku. Zasady wydawania posiłku na poszczególnych stanowiskach leży w gestii pracodawcy i wewnętrznych przepisów miejsca pracy. Za posiłek regeneracyjny pracownikowi nie przysługuje ekwiwalent pieniężny.
Przykładowe menu zawierające posiłki regeneracyjne:
- pierś z kurczaka z ziemniakami puree i surówką z kapusty i warzyw,
- bigos z pieczywem,
- kotlety mielone z ziemniakami puree i mizerią,
- spaghetti z mięsem i sosem pomidorowym,
- pulpety z mięsa indyka w sosie koperkowym z puree ziemniaczanym i kapustą kiszoną,
- pieczeń rzymska z ziemniakami z wody, sosem grzybowym i czerwoną kapustą.
Jeśli pracownik jest weganinem lub wegetarianinem, pracodawca ma obowiązek zapewnienia mu odpowiednich posiłków spełniających normy kaloryczne. Przepis ten dotyczy również pracowników, którzy zgłoszą nietolerancje pokarmowe i alergie. Zamawiany przez pracodawcę catering musi być w pełni dostosowany do preferencji żywieniowych danego pracownika z uwzględnieniem kwestii zdrowotnych.
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Digital Vision