Persja leżała w granicach dzisiejszego Iranu, pomiędzy zatoką Omańską i Zatoką Perską (od strony południowej) a Morzem Kaspijskim (od północy). Iran (nazwę tę przyjęto w 1935 r.) graniczy z takimi państwami, jak Afganistan, Turkmenistan, Pakistan, Irak, Turcja, Armenia i Azerbejdżan. Można więc powiedzieć nieco przewrotnie, że kraj ten leży w dość gorącym regionie, nie tylko ze względu na temperaturę powietrza.
Więcej:
- Gruzja – co warto zobaczyć? Praktyczne informacje
- Zabytki i atrakcje Rzymu
- 10 rzeczy, które warto zobaczyć i zrobić w Edynburgu
Persja – historia. Czym była Persja?
Historia Persji jest bardzo długa i skomplikowana, a mimo to wielu osobom starożytny luds Persów kojarzy się bardziej z perską gitarą , perską tarczą (rodzajem kwiatu), czy dywanem, niż z wielowiekowymi dziejami jednego z najważniejszych imperiów w historii ludzkości.
Obecność człowieka na obszarach dzisiejszego Iranu datuje się już na okres 40 tys. lat p.n.e. Wskazują na to m.in. rysunki odkryte w jednej z jaskiń. Z XI w. pochodzą ślady pierwszych odkrytych osad. Pierwszym Państwem na terenie Iranu był Elam (ok. 4200 lat p.n.e., stolica Suza). Pod koniec II tysiąclecia p.n.e. przybyli tu Ariowie, przodkowie Irańczyków. Cyrus II, władca Persów wywodzący się z dynastii Achemenidów, przejął państwo Medów (najpotężniejszego plemienia Ariów) około ok. 550 r. p.n.e. Podbił on Lidię i Babilonię. Jego następcy rozszerzyli Imperium Achemenidów także na dolinę Indusu i Egipt, a okres ten był szczytowym momentem w dziejach potęgi politycznej Irańczyków. W IV w. p.n.e. państwo podbił Aleksander Wielki, a po jego śmierci władzę na krótki czas przejęli Grecy. Z ważniejszych wydarzeń należy wymienić też zwycięską bitwę pod Carrhae w 53 r. p.n.e. pomiędzy Rzymem, sprawującym w owym czasie władzę w Persji Królestwem Partów. Władzę od Partów przejęła dynastia Sasanidów, także prowadząc wojny z Rzymianami. W 410 r. powołano Kościół Perski, mający wpływ także na życie polityczne Państwa Sasanidów. Sasanidzi zajęli większość wschodniego Bizancjum, odbitego później przez Herakliusza. Osłabione wojnami państwo Persów zostało zaatakowane przez Arabów, a ostatni z rodu Sasanidów zginął w 651 r., co zakończyło okres rozkwitu wschodniego Iranu, jednak podbój przez muzułmanów trwał aż do połowy VIII w. To właśnie podbicie przez Arabów było drugim kluczowym momentem w historii Iranu.
W nowo wprowadzonym kalifacie Irańczycy byli traktowani gorzej. Zmieniło się to po 750 r., gdy większość z nich przeszła na Islam. Był to okres względnego spokoju, nawet rozwoju państwa. Kres temu położył najazd mongołów, którzy w XIII w. siali na perskich terenach zniszczenie. Po nich kraj najechał Timur, a po jego śmierci państwo rozpadło się. Następnie rządził tu ród Safawidów, który od początku XV w. panował już na całym terenie dzisiejszego Iranu. Pod rządami Safawidów mieszkańcy przeszli na szyicką wersję islamu. Później Persowie zmagali się jeszcze z inwazją Imperium Osmańskiego oraz Afgańską (1722 r.), gdy zajęto prawie całe państwo. Odbił je Nadir Szah, po czym zorganizował wyprawy na Azję Środkową i Indie. Kolejnym ważnym punktem w historii Iranu były rządy dynastii Kadżarów, która musiała stawić opór mocarstwom Wielkiej Brytanii i Rosji. Gdy Zatoka Perska otworzyła się na handel, Wielka Brytania zaczęła rosnąć w siłę. Do tego, na początku XIX w. Iran przegrał dwie wojny z Rosją, która zyskała w ten sposób Zakaukazie. To także okres, w którym zaczęła się rywalizacji Rosji i Wielkiej Brytanii o wpływy. Punktem zwrotnym był 1901 r., kiedy to Brytyjczycy dostali koncesję na wydobycie ropy naftowej. W tym samym czasie perska armia była dowodzona przez oficerów rosyjskich. W efekcie kraj był pod ekonomiczną kontrolą Brytyjczyków, natomiast wojsko kontrolowali Rosjanie (tzw. perska dywizja kozacka ).
Iran (Persja dziś)
Praktycznie cały XX w. to skomplikowana historia ścierania się w Iranie interesów Brytyjczyków, Rosjan, a później także Amerykanów (co zresztą trwa do dziś, choć wyraźnie wzrosła rola USA). Persja to obecnie Iran, republika islamska z 81 milionami ludności, z czego prawie 100% obywateli wyznaje religię Islamu , jak dawniej Persja. Stolicą kraju jest Teheran. Iran to 13 militarna siła na świecie, państwo jest też posądzane o prace nad bronią nuklearną. Iran jest jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek Bliskiego Wschodu. Słynie też z sądów i policji religijnej kontrolujących wszystkie dziedziny życia. Śmiercią karane jest np. odejście od Islamu, homoseksualizm czy cudzołóstwo. Zabronione jest picie alkoholu, a nawet nie muzułmański strój. Obowiązuje w Iranie segregacja płciowa (szkoły, komunikacja publiczna, plaże, kina, służba zdrowia itd.).
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN