Wystąpienie rzucawki w ciąży zawsze poprzedzone jest wystąpieniem stanu przedrzucawkowego. Rzucawka ciążowa znana jest również pod nazwą EPH-gestoza, gestoza lub rzucawka poporodowa. Skróconą wersją definicji tego stanu chorobowego jest wystąpienie napadu drgawek toniczno-klonicznych bądź śpiączki lub obu tych objawów jednocześnie u pacjentek po 20. tygodniu trwania ciąży.
Czym jest rzucawka ciążowa?
Aby móc odpowiedzieć na to pytanie, należy najpierw dowiedzieć się, co to jest stan przedrzucawkowy w ciąży, ponieważ jego następstwem jest właśnie rzucawka. Występuje ona w przebiegu gestozy, czyli tzw. zatrucia ciążowego, który pojawia się po 20. tygodniu trwania ciąży. Składa się na niego zespół objawów klinicznych, takich jak:
- nadciśnienie czyli ciśnienie tętnicze krwi powyżej 140/90 mmHg, jeśli w ciąży wyniki pomiarów były prawidłowe,
- białkomocz, który stwierdzany jest na podstawie badania moczu, a poziom białka przekracza 300 mg na dobę,
- uogólnione obrzęki.
Stan przedrzucawkowy występuje u ok. 2-15 proc. wszystkich ciąż i stanowi główną przyczynę zgonów kobiet ciężarnych w krajach rozwijających się. Ocenia się, że na świecie stan przedrzucawkowy i rzucawka odpowiedzialne są za ok. 14 proc. matczynej śmiertelności w ciągu roku. Rzucawka występuje u kobiet najczęściej po 20. tygodniu trwania ciąży lub w pierwszych dwóch dniach połogu. Objawy występujące w trakcie napadu rzucawkowego wynikają z zaburzeń czynnościowych układu nerwowego, które są spowodowane nasilającym się obrzękiem tkanki mózgowej.
Jakie są przyczyny stanu rzucawkowego?
W grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego , a w konsekwencji rzucawki możemy wymienić kobiety które: są pierwszy raz w ciąży, ukończyły 35 lat lub są w wieku nastoletnim, mają ciemny kolor skóry, są w ciąży mnogiej, z zaburzeniami odżywiania się oraz takie, które cierpią na choroby nerek lub leczą się na cukrzycę. Przyczyny rzucawki w ciąży nie są jeszcze dokładnie znane. Jednak możemy wyróżnić kilka, które mają bezpośredni wpływ na wystąpienie tego stanu chorobowego:
- podłoże genetyczne,
- czynniki neurologiczne,
- nieprawidłowa dieta,
- zaburzenia układu krwiotwórczego.
Jakie są objawy stanu rzucawkowego?
Objawy stanu przedrzucawkowego to:
- silny i uporczywy ból głowy okolicy czołowej lub ciemieniowej,
- zamazane widzenie,
- nadwrażliwość na światło,
- ból w nadbrzuszu,
- zaburzenia świadomości,
- białkomocz (>300 mg białka w moczu na dobę),
- nadciśnienie tętnicze krwi (powyżej 140/90 mmHg).
Objawy stanu rzucawkowego : drgawki kloniczno-toniczne, w wyniku których kobiety najczęściej tracą przytomność. Jeśli mamy do czynienia z łagodną postacią, kobieta po chwili odzyskuje przytomność lub wchodzi w fazę lekkiej śpiączki, z której można ją wybudzić po kilku minutach. Jeśli jednak wystąpi ciężka postać, po śpiączce pojawiają się objawy innej formy ataku drgawek, takie jak uszkodzenie siatkówki oka, nerek, wątroby, a w najcięższych przypadkach dojść może do uszkodzenia mózgu.
Jak wygląda diagnostyka?
Diagnostyka wykonywana jest, gdy lekarz podejrzewa lub chce wykluczyć stan przedrzucawkowy, by móc jak najwcześniej wdrożyć leczenie. Rozpoznanie stawia się na podstawie wyników bad. Lab oraz pomiarów ciśnienia tętniczego:
W jaki sposób możemy leczyć kobiety, u których pojawił się stan przedrzucawkowy lub rzucawka?
Leczenie rzucawki polega głównie na odpowiedniej profilaktyce, która skupia przeważnie na regularnej opiece prenatalnej. Składają się na nią przede wszystkim regularne wizyty u lekarza ginekologa prowadzącego, który wykonuje kontrolę ciśnienia tętniczego krwi oraz zleca badanie moczu pod kątem ilości białka. Najskuteczniejsze działanie prewencyjne ma magnez, który powinien być suplementowany zarówno poprzez dietę, jak i poprzez przyjmowanie odpowiednich preparatów farmaceutycznych. W stanie przedrzucawkowym stosowane są leki na nadciśnienie. Jeżeli leczenie okaże się skuteczne, przyjmuje się leczenie wyczekujące podczas naturalnego porodu. W tej sytuacji należy zapewnić pacjentce odpowiednią ciszę i spokój, gdyż każdy bodziec stresowy może wywołać atak napadu padaczkowego . W przypadku gdy leczenie jest nieskuteczne, a objawy nasilają się, należy wywołać sztucznie poród. Według statystyk ryzyko śmierci matki w wyniku rzucawki jest bardzo wysokie (2-10 proc.), ale dziecka znacznie większe, bo aż 10-25%.
Bibliografia:
1. Leszczyńska-Gorzelak B., Poniedziałek-Czajkowska E.: Rzucawka w ciąży - aktualny problem kliniczny, Warszawa, Perinatologia, Nenatologia i Ginekologiam, tom 2, 2009.
2. Marunia-Chudek I., Chudek J.: Rzucawka, Katowice, Wydawnictwo Via Medica, 2009.
Zobacz także: Cukrzyca u kobiet w ciąży
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN