Ostatni dzień święta wspomina natomiast przejście przez Morze Czerwone. Święto to było obchodzone już przed tymi wydarzeniami, ale w nieco innej formie. Nawiązywało do tradycji pasterskich i rolniczych. W czasie pierwszego dnia obchodów święta składano ofiarę z baranka lub koźlęcia, z którego następnie przygotowywano uroczystą wieczerzę. Jak wyglądają obchody święta Pesach dzisiaj? Kiedy dokładnie ono przypada?
Co oznacza nazwa „pesach”?
Nazwa święta wywodzi się od hebrajskiego słowa pesach, które tłumaczy się jako „ominięcie” lub „przejście”. Odnosi się to do ominięcia domów Izraelitów przez anioła śmierci zesłanego przez Boga. Było to możliwe dzięki temu, że ich domostwa zostały naznaczone krwią baranka. W różnych źródłach można spotkać się także z nieco innym tłumaczeniem tego słowa, jednak każde z nich odnosi się właśnie do tej sytuacji.
Niekiedy można spotkać się z inną formą pisowni nazwy tego święta, m.in.: Pascha, Pejsech czy Pasach. Czasem używane są także takie nazwy, jak Święto Macy, Święto Przaśników czy Święto Wiosny.
Kiedy przypada święto Paschy i jak długo trwa?
Pascha to święto, które obchodzi się w okolicach marca i kwietnia, czyli wtedy, kiedy katolicy mają Wielkanoc (dlatego niekiedy można spotkać się z określeniem Pesach jako Żydowskiej Wielkanocy). Datę tę wyznacza się na 14. dzień żydowskiego miesiąca nisan. Święto to jest ruchome i każdego roku wypada w innym czasie. W 2019 świętowano je od 19 do 27 kwietnia. Natomiast w 2020 będzie obchodzone od 8 do 16 kwietnia. Wskazuje się, że w Izraelu święto to trwa 7 dni, natomiast w diasporze 8.
Święto Pesach – jak wyglądają obchody?
Pesach to święto, którego obchody są poprzedzone dziesięciodniowym okresem przygotowań. W tym czasie powinny być studiowane prawa pesachowe. Bezpośrednio przed rozpoczęciem świętowania domostwo musi być oczyszczone z „kwasu” nazywanego chamec; chodzi tutaj o pozbycie się z domu wszelkiego pieczywa przygotowanego na zakwasie.
Wieczorem 14. nisan pali się znaleziony w domu chamec, a jeżeli po tym znajdzie się jeszcze jakiś w domu, oddaje się go osobom nienależącym do społeczności żydowskiej.
W tym dniu zwyczajowo ma miejsce także post pierworodnych synów w danej rodzinie. Jeśli pierworodnym dzieckiem jest córka, post jej nie obowiązuje. Jeżeli zaś pierworodny syn ma mniej niż 13 lat, to za niego pości ojciec.
W kolejnych dwóch dniach w diasporze (w jednym w Izraelu) jest celebrowana uroczysta wieczerza – Seder. Wcześniej odbywa się nabożeństwo. W czasie Sederu obowiązują podobne zasady jak podczas Szabatu. Na stole powinny znaleźć się takie potrawy, jak: upieczone mięso z kością (zeroa), jajko w skorupce (bejca), gorzkie zioła i warzywa (maror), potrawa przygotowywana z owoców i orzechów (charoset) oraz słona woda do zanurzania warzyw (mei melach). Potrawy te serwowane są na podzielonym na części talerzu sederowym.
Oprócz tego na stole pojawiają się: maca, warzywa do zanurzania w mei melach i gotowane jajka niebędące bejcą. Wymienione wyżej dania mają wymiar symboliczny – przypominają o cierpieniu, jakiego doznali Izraelici podczas niewoli egipskiej. W czasie Sederu używa się odświętnych naczyń i nakrycia stołu. Jeżeli rodzina nie ma osobnych naczyń przeznaczonych na ten dzień, powinna dokładnie oczyścić używane na co dzień talerze i sztućce.
Istotnym elementem wieczerzy jest opowieść o wyjściu Izraelitów z Egiptu. Jest ona szczególnie skierowana do dzieci, które powinny jak najlepiej poznać tę historię. Dodatkowo starsi wyjaśniają młodszym członkom rodziny, czym ten wyjątkowy wieczór różni się od innych. W trakcie rytuału zadawane są pytania także o to, dlaczego tego dnia nie można jeść chamecu, dlaczego należy spożywać w czasie wieczerzy tylko gorzkie warzywa. Kolejne dwa pytania dotyczą zanurzania jedzenia, a także spożywania go, opierając się na boku. W czasie całej wieczerzy odmawiane są uroczyste psalmy paschalne Hallelu.
Podczas wieczerzy wypijane są cztery kielichy wina, które mają symbolizować obietnicę Boga dotyczącą wybawienia ludu izraelskiego z niewoli. Jednak winem napełnia się pięć kielichów – ostatni z nich nie jest wypijany. Jest to symbol krwi ofiarnego baranka, przeznaczony dla proroka Eliasza (zazwyczaj jest to najładniejszy kielich w danym domu).
W kolejne dni Paschy dalej nie spożywa się zakwasu – chleb zastępowany jest tradycyjną macą. Nie wykonuje się też niektórych prac, gdyż ten czas należy spędzić na radowaniu się z tego, że lud Izraela został wyzwolony. W czasie ostatniego dnia święta wspominane jest przejście przez Morze Czerwone, które pozwoliło na bezpieczną ucieczkę przed Egipcjanami. W tym dniu zazwyczaj czytana jest Księga Wyjścia, w której zostały opisane te wydarzenia.
Zobacz także:
Ambasador Izraela Alexander Ben Zvi gotuje w kuchni DDTVN. Poznaj przepis na najlepszą szakszukę
"Kobieta na krańcu świata" - Izrael. Jak wygląda rozwód po żydowsku?
Autor: Adrian Adamczyk