Z botanicznego punktu widzenia fistaszki są owocami rośliny strączkowej. Ich właściwości bliższe są jednak orzechom niż np. nasionom fasoli. Dlatego stały się znane we wszystkich zakątkach świata właśnie jako orzechy arachidowe. Spożywa się je w rozmaitych postaciach – na surowo, prażone, w formie masła. Wytłacza się z nich także olej, który stanowi około 10% światowej produkcji wszystkich tłuszczów roślinnych.
Skład i właściwości oleju z orzeszków ziemnych
Olej z orzeszków ziemnych w większości (nawet do 72%) składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych typu omega-9, głównie – z kwasu oleinowego. Zawiera także kwas linolowy typu omega-6 (do 45%). Pozostałe składniki frakcji lipidowej to głównie nasycone kwasy tłuszczowe (palmitynowy, stearynowy, arachidowy, behenowy, lignocerynowy) oraz niewielkie ilości kwasów omega-3. Olej arachidowy zasobny jest w witaminę E. W jego składzie znajduje się też nieco witaminy K i soli mineralnych (m.in. żelaza, cynku). Produkt obfituje w fitozwiązki, takie jak fitosterole, skwalen, kwas kumarynowy.
Właściwości oleju z orzeszków ziemnych zależą od sposobu jego tłoczenia. Tłoczony na zimno, nierafinowany olej arachidowy ma bardzo wyrazisty, orzechowy aromat i smak. Zachowuje wszystkie cenne dla zdrowia substancje, jakie pozyskać można z fistaszków. Zawiera jednak także związki silnie alergizujące (orzeszki ziemne należą do najsilniejszych alergenów). Z kolei rafinowany olej z orzeszków ziemnych jest bardzo delikatny, neutralny w smaku i praktycznie pozbawiony białkowych alergenów, więc spożywać go mogą nawet osoby uczulone na arachidy. W procesie rafinacji następuje jednak rozpad wielu związków, które czynią olej wartościowym elementem diety.
Olej z orzeszków ziemnych do smażenia, gotowania…
Olej arachidowy jest powszechnie stosowany w sztuce kulinarnej, zwłaszcza w kuchni azjatyckiej. W rafinowanej postaci doskonale nadaje się do smażenia. Ma bowiem bardzo wysoki punkt dymienia (porównywalny z olejem palmowym czy klarowanym masłem) – nie przypala się i nie traci właściwości odżywczych w wysokich temperaturach. Z kolei nierafinowany olej arachidowy to doskonały dodatek do sałatek, marynat czy sosów. Jest jednym z najsmaczniejszych tłuszczów roślinnych.
Spożywanie oleju z orzeszków arachidowych (zwłaszcza nierafinowanego) może przynieść sporo korzyści zdrowotnych. Produkt ten ma właściwości antyoksydacyjne – zawiera przeciwutleniacze, które służą profilaktyce wielu chorób (m.in. nowotworów, choroby Alzheimera, choroby niedokrwiennej serca), a także spowalniają starzenie się organizmu. Ponadto obecne w oleju arachidowym aktywne związki biologicznie regulują poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, ograniczają ryzyko cukrzycy typu II (zwiększają produkcję insuliny i obniżają poziom glukozy we krwi) oraz ułatwiają trawienie, stymulując ruchy robaczkowe jelit.
Mimo wszystkich zalet oleju z orzeszków ziemnych nie należy jeść go w zbyt dużych ilościach. Zawarte w nim kwasy tłuszczowe omega są niezbędne dla zachowania zdrowia, ale istotne jest to, by spożywać je we właściwych proporcjach. W codziennej diecie powinno znaleźć się minimum 850 mg kwasów omega-3 i nie więcej niż sześciokrotna ilość kwasów omega-6. Tymczasem olej arachidowy ma bardzo dużo omega-6, a omega-3 nie zawiera prawie wcale. Dlatego wykorzystując tłuszcz z orzeszków ziemnych w kulinariach, należy pamiętać o łączeniu go ze źródłami omega-3, na przykład z rybami morskimi czy olejem lnianym.
Olej z orzeszków ziemnych na włosy, skórę i paznokcie
Olej z orzeszków arachidowych można bezpiecznie wykorzystywać do aplikacji zewnętrznej. Stosowany miejscowo, wykazuje szerokie właściwości pielęgnacyjne. Bogaty w związki o właściwościach antyseptycznych i przeciwzapalnych, łagodzi podrażnienia, przyspiesza regenerację skóry, jest pomocny w leczeniu dermatoz (np. trądziku).
Olej arachidowy zmiękcza i odżywia suchą skórę, więc można z powodzeniem wykorzystać go do masażu całego ciała. Regularnie stosowany, zapobiega szkodliwej aktywności wolnych rodników, dzięki czemu skóra jest bardziej jędrna, elastyczna i dłużej zachowuje młody wygląd. Olej z orzeszków ziemnych wpływa też dobroczynnie na włosy, zwłaszcza przesuszone, zniszczone zabiegami fryzjerskimi. Warto stosować go do olejowania. Wyraźnie nawilża i zmiękcza włosy, dodaje im objętości, sprawia, że lepiej się układają. Ponadto olej arachidowy jest sprzymierzeńcem w walce z łupieżem.
Zobacz też:
Po tajsku. Kurczak z sosem z orzeszków ziemnych
Jaka jest historia piwa w Polsce i na świecie?
Olejek CBD - substancja na miarę XXI w. Wystarczą dwie jego kropelki, by móc się odstresować
Zobacz wideo: Jak się nie przejadać? Przydatne rady dietetyczki
Autor: Adrian Adamczyk