Depresja kojarzy nam się przede wszystkim z obniżeniem nastroju i napędu. Myśląc o tej chorobie, mamy przed oczami osobę, która leży na kanapie, nie ma chęci do życia i nic jej nie interesuje. Zdarza się jednak, że pacjenci prezentują zupełnie inne objawy, które pozornie zupełnie nie są związane z zaburzeniami nastroju. Taki rodzaj choroby nazywamy depresją maskowaną.
Więcej:
- Przesilenie jesienne jako sezonowa choroba afektywna
- Jak objawiają się choroby psychiczne u zwierząt?
- ADHD u dorosłych – jakie są przyczyny, objawy i leczenie choroby?
W przypadku depresji maskowanej typowe objawy w postaci obniżenia nastroju i napędu są mniej wyrażone, stąd też jej objawy określa się także mianem „ekwiwalentów depresji”. Wśród podstawowych objawów mogą dominować bóle ograniczone do poszczególnych części ciała lub obejmujące kilka narządów czy układów. Mogą pojawić się zaburzenia rytmu dobowego pod postacią np. bezsenności, zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego (wymioty, biegunki, zaparcia).
Mimo iż objawy te różnią się od tych obserwowanych w klasycznej postaci depresji, przyjmuje się, iż ich przyczyny są takie same.
Maski depresji
W zasadzie prawie każde objawy zgłaszane przez pacjentów, mające przewlekły przebieg i nie znajdujące podstaw organicznych, należy rozważyć w aspekcie maski depresji. Zdarza się, iż pacjenci prezentują kilka objawów, które stanowią dla nich uciążliwość, wpływają negatywnie na komfort funkcjonowania. Chorzy opisują je bardzo dokładnie wraz ze szczegółami. Standardowe terapie farmakologiczne nie odnoszą żadnych skutków, natomiast szczegółowe badania laboratoryjne czy obrazowe (rentgen, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) nie wykazują żadnych odchyleń od normy.
W piśmiennictwie naukowym opisanych zostało kilkadziesiąt zespołów depresji maskowanej. Te które występują najczęściej to:
- Zaburzenia lękowe (różnego rodzaju fobie, lęk przed otoczeniem, kontaktami z ludźmi, czasami o takim nasileniu, że niemal niemożliwym staje się funkcjonowanie chorego w społeczeństwie).
- Natręctwa (obejmujące zarówno natrętne myśli, jak i konieczność wykonywania różnych czynności, nawet nieracjonalnych, jednakże przeciwstawienie się im nie jest możliwe).
- Zaburzenia w przyjmowaniu pokarmów polegające na zmniejszeniu ich przyjmowania lub przeciwnie - nadmiernego objadania się.
- Zmiany w rytmie dobowym.
- Dławica piersiowa rzekoma (naśladująca objawy związane z niewydolnością mięśnia sercowego - bóle w klatce piersiowej, uczucie duszności, zmniejszona tolerancja wysiłku, wymagająca rzetelnego różnicowania chorobą niedokrwienną serca ).
- Dolegliwości bólowe głowy , pleców, stawów biodrowych, kolanowych, naśladujące często bóle reumatyczne.
- Neuralgie (zaburzenia ze strony nerwów, często potocznie zwane nerwobólami).
Zdarza się również, że w wyniku choroby dochodzi do nadużywania środków psychoaktywnych, takich jak narkotyki i alkohol.
Jak rozpoznać depresję maskowaną?
W związku z tym, że depresja maskowana może imitować wiele chorób , stworzenie jednolitych kryteriów jej diagnozy jest niemożliwe, a postawienie rozpoznania często wiąże się z wieloma trudnościami. Z tego względu spora część chorych nie zostaje właściwie zdiagnozowana.
Ze względu na objawy, które mogą wskazywać na choroby somatyczne, zdarza się, iż pacjenci, zanim trafią do gabinetu psychiatry i uzyskają właściwą pomoc, poddawani są zbędnym lub nieskutecznym procedurom medycznym. Zdarza się również, iż leczeni są rozmaitymi preparatami, które nie zmniejszają dolegliwości, a czasem mogą negatywnie wpływać na zdrowe narządy. Właściwe rozpoznanie jest często stawiane przez tzw. diagnozę z wykluczenia - nie swierdza się fizycznych podstaw dolegliwości. Diagnozę dodatkowo potwierdza uzyskanie poprawy i zmniejszenie lub ustąpienie dolegliwości po zastosowaniu leczenia przeciwdepresyjnego.
Depresja maskowana - jak pomóc?
Jak w każdym zaburzeniu z grupy psychiatrycznych, bardzo ważna jest fachowa pomoc i regularne przyjmowanie leków. Jednak niezwykle istotne jest także wsparcie ze strony najbliższych. Osoby cierpiące na depresję są bardzo wrażliwe na nastawienie otoczenia i nawet drobna, pozornie nieszkodliwa uwaga, może wywołać nasilenie objawów i pogłębienie depresji u chorego. Dlatego ważne jest, aby maksymalnie okazywać choremu zrozumienie i cierpliwie motywować go do rozpoczęcia lub kontynuowania terapii. Istotne jest również, aby cieszyć się razem z chorym drobnymi sukcesami terapeutycznymi, które będą dawać mu wiarę w możliwość poprawy stanu ogólnego i ustąpienia objawów choroby.
Leczenie depresji maskowanej
Leczenie depresji maskowanej w zasadzie nie różni się od leczenia innych postaci depresji. Najistotniejsze jest postawienie prawidłowej diagnozy, co często nastręcza wiele trudności. Jeżeli lekarz rodzinny dowiaduje się o dolegliwościach chorego, często wdraża leczenie farmakologiczne przyczynowe (np. przy bólach pleców podejrzewa rwę kulszową i przepisuje leki przeciwbólowe i przeciwzapalne) lub kieruje do specjalistów celem uzyskania przez pacjenta jak najlepszej opieki.
Po wykluczeniu przyczyn somatycznych powinno zostać wdrożone leczenie depresji polegające na kompleksowej terapii, tzn. połączenia zarówno metod farmakologicznych (właściwie dobrany lek/leki przeciwdepresyjne) oraz psychoterapii (i/lub inne formy terapii czy zajęć terapeutycznych) i psychoedukacji .
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN