Najczęstsze przyczyny powstawania przebarwień skóry to hiperpigmentacja pozapalna oraz hiperpigmentacja hormonalna. W leczeniu stosuje się zabiegi za pomocą kwasów czy laseroterapię. Równie ważna jest profilaktyka, która polega na unikaniu czynników wywołujących hiperpigmentację skóry oraz ochrona skóry przed światłem słonecznym.
>>> Zobacz także:
- Filtry przeciwsłoneczne naturalne i chemiczne. Jakie stosować?
- Trądzik na plecach - przyczyny i leczenie. Jak pozbyć się trądziku na plecach?
- Blizny po trądziku - jak je usunąć? Sposoby na pozbycie się blizn po trądziku
Hiperpigmentacja – co to jest?
Jednym z częstszych powodów zgłaszania się do lekarza dermatologa jest obecność nieestetycznych przebarwień na skórze. Hiperpigmentacja to proces, w którym dochodzi do zwiększonej produkcji melaniny (barwnika nadającego odcień skórze, włosom i oczom), zaburzenia jej syntezy i rozmieszczenia. Melanina chroni przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego, a do wzrostu jej stężenia dochodzi nie tylko w wyniku opalania się.
Punktowy nadmiar melaniny doprowadza do powstania przebarwień. Zaburzenia barwnikowe hiperpigmentacyjne dzieli się na:
- przebarwienia miejscowe – plamy spowodowane czynnikami zapalnymi, chemicznymi, fizycznymi, mechanicznymi, niektórymi lekami, hormonami lub powstające w wyniku niedoborów witamin, znamiona, piegi, plamy w kolorze kawy z mlekiem, plamy soczewicowate, ostuda;
- przebarwienia rozlane – dotyczące całego obszaru skóry, rozwijające się w wyniku chorób, np. choroby Addisona i przewlekłej niewydolności nerek.
Naturalnym przebarwieniem hiperpigmentacyjnym są piegi, dziedziczone genetycznie, przez niektórych uważane za dodające uroku. Ujawniają się już w wieku dziecięcym, a ich widoczność zmienia się w zależności od pory roku.
Hiperpigmentacja pozapalna
Pod wpływem zachodzącego procesu zapalnego w obrębie skóry dochodzi do pobudzenia wytwarzania melaniny, co skutkuje zwiększoną pigmentacją obszaru objętego zapaleniem.
Przyczyny doprowadzające do hiperpigmentacji pozapalnej:
- trądzik,
- liszaj płaski,
- łuszczyca,
- malaria,
- pęcherzyca,
- kontaktowe zapalenie skóry,
- leki: przeciwgrzybicze, antydepresanty, antybiotyki, cytostatyki, przeciwmalaryczne, amiodaron,
- niektóre środki pielęgnacyjne,
- ekspozycja na światło słoneczne przy stosowaniu niektórych leków lub kosmetyków na skórę – reakcja fototoksyczna,
- urazy mechaniczne.
W większości wypadków przebarwienia pozapalne ustępują samoistnie z upływem czasu, jednak nie zawsze tak się zdarza.
Hiperpigmentacja hormonalna
Hiperpigmentacja skóry może być również objawem zaburzeń hormonalnych. Choroba Addisona, czyli pierwotna niewydolność kory nadnerczy, to zaburzenie, w którym skóra przybiera odcień szarobrązowy w wyniku zmniejszonej produkcji hormonów w tym narządzie. Szczególnie widoczne jest to na obszarze skóry wokół łokci, kolan, w obrębie linii papilarnych, w okolicy odbytu oraz sromu. Hiperpigmentacja nasila się również na obszarach wystawionych na działanie promieni słonecznych.
Inną przyczyną hiperpigmentacji hormonalnej jest ostuda. W większości przypadków występuje u kobiet w wieku rozrodczym (szczególnie u ciężarnych, u pań stosujących antykoncepcję hormonalną oraz u pacjentek chorych na nowotwory jajnika), ponieważ do jej rozwoju predysponują hormony żeńskie. Dodatkowymi czynnikami są światło słoneczne oraz skłonności genetyczne. Niektóre kosmetyki, np. kwas salicylowy, mogą indukować powstawanie hiperpigmentacji. Ostuda występuje najczęściej na policzkach, czole i skroniach.
Hiperpigmentacja – leczenie
W leczeniu hiperpigmentacji stosuje się różnego rodzaju zabiegi dermatologiczne oraz kosmetologiczne. Miejscowo stosuje się preparaty zawierające kwasy (kwas salicylowy, azelainowy, mlekowy, szczawiowy, glukonolakton), a także zabiegi mikrodermabrazji, polegające na ścieraniu zewnętrznych warstw skóry za pomocą kryształków tlenku glinu. Wysoką skuteczność w usuwaniu hiperpigmentacji wykazuje laseroterapia. Czasami stosuje się leczenie chirurgiczne oraz krioterapię (najczęściej przy plamach soczewicowatych, nowotworach).
Oprócz leczenia istniejących zmian konieczna jest profilaktyka powstawania nowych zmian hiperpigmentacyjnych. Należy usunąć wszelkie przyczyny powodujące hiperpigmentację – leki, kosmetyki, ograniczyć ekspozycję na światło słoneczne. W przypadku hiperpigmentacji hormonalnej konieczne jest wyrównanie zaburzeń hormonalnych i leczenie u endokrynologa.
Bibliografia:
1. A. Urbańska, Zaburzenia barwnikowe hiperpigmentacyjne jako problem kosmetyczny , Nowa Medycyna 1/2003
2. Zaburzenia barwnikowe: https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74392,zaburzenia-barwnikowe
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN