Szkodliwość cukru to kwestia sporna i budząca duże zamieszanie. Jedni twierdzą, że należy go całkowicie wyeliminować z diety, a niektórzy uważają cukier za najlepszą substancję słodzącą dostępną na sklepowych półkach. Czy cukier jest szkodliwy?
Szkodliwość cukru – wpływ na organizm
Cukier spożywczy jest produkowany z buraków cukrowych lub trzciny cukrowej. Jest obecny w chlebie, napojach gazowanych, przekąskach i produktach mlecznych. Kryje się pod tajemniczymi nazwami: aspartam, glukoza, fruktoza, maltodekstryna czy sacharyna. Wiele osób zastanawia się, czy cukier w owocach jest szkodliwy i w jakich godzinach należy je spożywać.
Jedzenie nadmiaru produktów zawierających cukier niesie ze sobą wiele niepożądanych skutków. Szkodliwość cukru objawia się m.in. przyrostem masy ciała, gromadzeniem tkanki tłuszczowej oraz rozwojem niebezpiecznych chorób i nowotworów. Szkodliwe działanie cukru to również problemy z trzustką, chorobami serca, bólami żołądka, insulinoodpornością oraz nadciśnieniem.
Rodzaje cukru i jego zamienniki
Wyróżnia się m.in.:
- cukier buraczany,
- cukier trzcinowy,
- cukier inwertowany,
- cukier wanilinowy,
- cukier puder,
- cukier kokosowy,
- erytrytol,
- ksylitol,
- stewię,
- syrop daktylowy,
- syrop klonowy,
- syrop ryżowy,
- syrop z agawy,
- melasę,
- miód.
Cukier buraczany to najpopularniejszy cukier spożywczy składający się z sacharozy. Ciężko doszukać się wartości odżywczych tego produktu, ponieważ w 100 g cukru białego znajduje się prawie 100% węglowodanów. Podobny wynik obserwuje się w przypadku cukru trzcinowego, który zawiera jedynie niewielką ilość białka i minerałów, tj. fosforu, żelaza czy wapnia. Najkorzystniejszym rozwiązaniem będzie wybór nieoczyszczonego cukru nierafinowanego, który zachowuje swoje wartości odżywcze.
Nieco mniej słyszy się o cukrze inwertowanym, który powstaje w wyniku hydrolizy sacharozy. Efektem reakcji są dwa związki chemiczne, tj. glukoza i fruktoza. Czy cukier inwertowany jest szkodliwy? Niestety nadmiar spożywania tego produktu niesie ze sobą takie konsekwencje jak w przypadku cukru białego. Słodzik inwertowany ma zastosowanie w cukiernictwie, przemyśle spożywczym i piekarnictwie. Jest bardziej gładki niż cukier stołowy, dzięki czemu łatwiej rozpuszcza się w ciastach, kremach i polewach. Szkodliwość cukru inwertowanego objawia się nagłym wzrostem glukozy we krwi i zwiększonym ryzykiem zachorowań na cukrzycę typu II, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, a także otyłość oraz próchnicę. Popularnym dodatkiem do ciast jest cukier wanilinowy. Do stworzenia tego produktu wykorzystuje się cukier i wanilinę, czyli związek chemiczny otrzymywany z gwajakolu, którego zapach przypomina wanilię, ale nie ma z nią żadnego związku. Wanilina jest szkodliwa tylko w nadmiarze, ponieważ może podrażniać żołądek, jelita i skórę.
Kolejny cukier szkodliwy dla zdrowia to cukier puder , dodawany przede wszystkim do deserów i ciast. Charakteryzuje się takim samym składem węglowodanów co cukier spożywczy, a jego nadmiar prowadzi do szeregu niebezpiecznych zmian w organizmie.
Większa świadomość konsumentów na temat szkodliwości cukru spożywczego doprowadziła do powstania wielu zamienników, takich jak ksylitol, erytrol czy stewia. Nowinką jest również cukier kokosowy, pozyskiwany z kwiatostanów palmy kokosowej. Cukier kokosowy to produkt droższy, ale mniej kaloryczny. Ponadto charakteryzuje się niższym indeksem glikemicznym i większą zawartością białka oraz tłuszczu. W 100 g zawiera ok. 29 mg magnezu oraz 45 mg wapnia, a więc kilkakrotnie więcej od cukru spożywczego. Nie należy jednak traktować go jako źródła wartości odżywczej ze względu na ponad 90 proc. węglowodanów w 100 g produktu.
Ksylitol, erytrol i stewia to naturalne słodziki pozyskiwane kolejno z brzozy, owoców i rośliny zielarskiej. Te produkty charakteryzuje niski indeks glikemiczny i niska kaloryczność, dlatego ludzie tak chętnie zastępują nimi szkodliwy cukier spożywczy.
Czy cukier w owocach jest szkodliwy?
Cukier znajduje się również w owocach, jednak nie jest tak szkodliwy, jak w produktach przetworzonych. Nosi nazwę fruktozy, która ma znacznie niższy indeks glikemiczny niż sacharoza. Czy cukier z owoców jest szkodliwy? Ze względu na niski IG nie dochodzi do wzrostu glukozy we krwi, więc spożywanie owoców jest szczególnie wskazane dla cukrzyków. Mimo wszystko fruktoza to cukier prosty, który w nadmiarze może przyczynić się do wzrostu tkanki tłuszczowej. Największą szkodliwość cukru na organizm wykazują daktyle, rodzynki i suszone figi, dlatego ich nadmierne spożywanie jest niewskazane. Owoce jedzone z umiarem zastępują słodycze, a 100 g słodkich i soczystych jagód to zaledwie 45 kcal. Warto pamiętać o witaminach i wartości odżywczej znajdującej się w owocach. Z tego względu nie należy ich unikać, ale jeść z rozsądkiem i umiarem.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN