Psychoterapia systemowa uczy pacjentów dostrzegania siebie w sytuacji. Zwraca uwagę na system, budujące go więzi, relacje, układy. Pozwala dostrzec źródło problemu dzięki oderwaniu od prostej wynikowej przyczyna – skutek. Dzięki terapii systemowej dostrzegane są uwarunkowania, które w prostej logice przyczynowej są nie do wyłapania.
Terapia systemowa – podstawowe zasady
Psychoterapia systemowa zakłada postrzeganie danej sytuacji, problemu, osoby jako części większego systemu , w który jest ona wpisana. Dziecko z zaburzeniami ADHD, skłonnością do schizofrenii postrzega się jako element systemu, którym jest rodzina. Nie analizuje się postawy samego dziecka, a łączące go z innymi „elementami” systemu relacje, wpływy, zależności. Nie tylko te bezpośrednie, ale i pośrednie. Terapia systemowa rodzin w dużej mierze opiera się na zależnościach cyrkularnych, a nie tylko linearnych . Zakłada się więc w niej, że jedno zjawisko nie zawsze wpływa na drugie w sposób bezpośredni, ale często z wykorzystaniem ogniwa pośredniego. To znaczy, jedno zjawisko wpływa na drugie i dopiero to drugie daje widoczny efekt, wpływając na trzecie. Często to właśnie rozpoznanie tych trójkowych układów ma kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii.
Terapia systemowa – na czym polega?
Terapia systemowa działa w oparciu o kilka podstawowych zasad. Pierwszą z nich jest dostrzeganie zależności cyrkularnych, a nie tylko linearnych. Oprócz tego terapia systemowa rodzin pozwala na :
· eksternalizację , czyli wyabstrahowanie problemu jako osobnego zjawiska, które zostaje poddane opisowi; zdystansowanie się osoby w stosunku do związanego z nią zjawiska pozwala na bardziej neutralną dyskusję; krytyki bulimii, alkoholizmu, schizofrenii nie odbiera ona jako atak na swoją osobę, ale opis osobnego zjawiska; w ten sposób łatwiej wypracować z pacjentem konkretną strategię działania;
· paradoks terapeutyczny – polega on na zaleceniu ze strony terapeuty np. kłócącej się rodzinie leczenia w oparciu o kłótnię; problem więc leczy się z wykorzystaniem problemu; kluczowe jest natomiast w takim przypadku kłócenie się wyłącznie o wyznaczonych przez terapeutę porach i dniach tygodnia; paradoks polega na tym, że stosując element, którego chcemy się pozbyć z naszego życia, zdajemy sobie sprawę, że jest on zależny od nas i naszych decyzji, a więc możemy go opanować.
Terapia systemowa rodzin – co leczy?
Terapia systemowa jest wykorzystywana przede wszystkim do rozwiązywania problemów pojawiających się między członkami rodziny. Leczy się nią m.in. niekontrolowaną przemoc, patologiczne zachowania ze strony rodziców w stosunku do dzieci i na odwrót, kłótnie i problemy małżeńskie. Terapia systemowa jest wykorzystywana również do leczenia zaburzeń nerwicowych, różnego rodzaju zaburzeń u dzieci (w tym ADHD). Psychoterapia systemowa dzięki temu, że polega na umiejętnym „rozpracowaniu” systemu i jego oddziaływania na jednostkę, może pomagać również w:
· leczeniu zaburzeń odżywiania (anoreksja, bulimia) pojawiających się na tle psychicznych,
· leczeniu zaburzeń psychotycznych (schizofrenia),
· leczeniu depresji i innych zaburzeń nastrojów,
· leczeniu uzależnień (od alkoholu, narkotyków, innych używek).
Terapia systemowa jest w stanie pomóc pacjentom uświadomić sobie, że część podejmowanych przez nich działań wynika przede wszystkim z bezpośredniego lub pośredniego wpływu systemu, w którym funkcjonują (rodzina, szkoła, grupa przyjaciół, grupa hejterów, znajomi).
Terapia systemowa rodzin – gdzie w tym wszystkim jest terapeuta?
Psychoterapia systemowa zakłada neutralną pozycję terapeuty . Nie wolno mu stawać po którejkolwiek ze stron sporu, nie powinien również wchodzić w rolę któregokolwiek z uczestników systemu. Ma on za to kierować uwagę pacjentów na wzajemne zależności, pomagać im w odsłanianiu kolejnych relacji i więzi warunkujących określone zachowania. Towarzyszy im więc w drodze do osłonięcia swojej pozycji w systemie, relacji z tą pozycją związanych. Wskazuje również możliwe rozwiązania pozwalające wyeliminować problem, choć rzadko czyni to w sposób bezpośredni.
Ile trwa terapia systemowa?
Terapia systemowa rodzin, wbrew tradycyjnym wyobrażeniom, nie trwa wcale zbyt długo. Nie jest to typ żmudnej i długotrwałej psychoterapii. Często wystarcza kilka spotkań z terapeutą, które odbywają się co 2-4 tygodnie. Chodzi o to, aby pacjenci mieli czas na przepracowanie określonych rozwiązań i samodzielną refleksję.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN