Możemy wyróżnić przynajmniej kilka rodzajów zaburzeń osobowości. W artykule wyjaśniamy, czym charakteryzują się najpopularniejsze z nich.
Zobacz film: Łukasz Wroński: Zaburzenia osobowości to jest trwały deficyt pewnych zachowań
Zaburzenia osobowości: rodzaje
Zaburzenia osobowości borderline
Jest to tak zwana osobowość z pogranicza, która charakteryzuje się ciągłym przechodzeniem od miłości do nienawiści. Osoby z zaburzeniem borderline są trudne w kontaktach międzyludzkich i przejawiają zachowania impulsywne i ryzykowne, takie jak nadużywanie alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, niebezpieczne kontakty seksualne czy uprawianie hazardu. Przechodzenie od jednego stanu uczuciowego do drugiego wywołuje lęk i niepokój w społeczeństwie, dlatego funkcjonowanie codzienne osób z tym zaburzeniem może być utrudnione. Zaburzenie osobowości z pogranicza charakteryzuje się także lękiem przed byciem „wchłoniętym” przez drugą osobę, przy jednoczesnym pragnieniu przebywania z innymi.
Narcystyczne zaburzenie osobowości
Narcyzm to zaburzenie nawiązujące do mitologii, a dokładniej mitu o Narcyzie, który zakochał się we własnym odbiciu. W XX wieku narcyzm jako pojęcie weszło do języka potocznego i używane jest w sensie pejoratywnym. Osoby przejawiające to zaburzenie są skoncentrowane na sobie i własnych zaletach, dlatego zwykle z trudem nawiązują kontakty społeczne. Lubią manipulować innymi, oszukiwać ich i starają się osiągnąć własny cel bez względu na środki i drogę do niego. Osoby narcystyczne zwykle charakteryzuje poczucie wyższości nad innymi, wykorzystywanie ludzi do osiągnięcia swoich zamiarów, a także problemy z empatią i budowaniem trwałych relacji.
Schizoidalne zaburzenie osobowości
Osoby z tym zaburzeniem nie lubią wchodzić w związki międzyludzkie i zwykle wolą koncentrować się na swoim świecie wewnętrznym. Zdarza się, że schizoidalne zaburzenie osobowości jest uznawane za schizofrenię i może stanowić przyczynę przyznania renty z powodu niezdolności do pracy oraz podstawę do leczenia psychiatrycznego. Schizotymicy są indywidualistami i preferują samodzielność w życiu codziennym.
Histrioniczne zaburzenie osobowości
Zaburzenie to przejawia się nadmiarem ekspresji, a także chęcią zwrócenia na siebie uwagi otoczenia. Histrioniczne zaburzenie osobowości charakterystyczne jest dla osób, które w przeszłości nie były doceniane i w życiu dorosłym potrzebują dużo atencji. Osoby te zwykle zachowują się w sposób uwodzicielski, namiętny i mają skłonność do flirtów oraz ryzykownych zachowań seksualnych.
Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne to inaczej nerwica natręctw. Osoby o tym typie osobowości przejawiają objawy takie jak myśli natrętne, nadmierny perfekcjonizm, chęć sprawdzania wszystkiego kilkakrotnie (na przykład zakręcenia gazu lub zamknięcia drzwi), natrętne impulsy, obsesyjne oczyszczanie się (na przykład wielokrotne mycie rąk) oraz symptomy związane z zaburzeniami lękowymi lub depresją. W przypadku tego zaburzenia pojawić się mogą tiki lub fobie związane ze strachem przed zarazkami.
Antyspołeczne zaburzenie osobowości (dyssocjalne zaburzenie osobowości)
Jest to jedno z poważniejszych zaburzeń osobowości, które może zostać zdiagnozowane jeszcze w okresie dorastania. Zaburzenia osobowości u młodzieży najczęściej związane są właśnie z osobowością antyspołeczną. Osoby z tym zaburzeniem nie przestrzegają norm społecznych, dopuszczają się aktów wandalizmu, zachowań irracjonalnych i nie przejawiają skruchy. Zwykle takie osoby wagarują, są agresywne i drażliwe, co może wpędzać je w jeszcze większe kłopoty w szkole czy w konflikt z prawem. Jednostki przejawiające osobowość dyssocjalną lekceważą prawa innych osób, manipulują innymi i nie są empatyczne.
Paranoiczne zaburzenia osobowości
Osoby paranoiczne są przewrażliwione i podejrzliwe, a także bardzo wrażliwe na niepowodzenia. Zwykle są nadmiernie zazdrosne o współmałżonka czy partnera i ciągle powracają do tematyki zdrad. Ponadto, osoby takie tworzą teorie spiskowe dotyczące własnego życia oraz całego świata.
Zaburzenia osobowości: przyczyny
W większości przyczyny zaburzeń osobowości związane są z wychowanie oraz dzieciństwem. Ogólnie można stwierdzić, że znaczenie ma styl rodzicielski, a także kłopoty w rodzinie. Spore znaczenie mają relacje pomiędzy dzieckiem a opiekunami, a także sytuacje związane z nadużywaniem alkoholu czy substancji psychoaktywnych w okresie dorastania. Dodatkowo, część zaburzeń osobowości powodowana jest przez czynniki biologiczne i brak odpowiedniej aktywności hormonów w mózgu.
Leczenie zaburzeń osobowości
Pierwszym etapem jest zawsze diagnoza zaburzeń osobowości . Głównym sposobem leczenia jest psychoterapia zaburzeń osobowości . Najczęściej polecaną formą jest terapia poznawczo-behawioralna, która koncentruje się na obecnych przeżyciach i schematach poznawczych pacjenta. Dodatkowo, przy niektórych zaburzeniach włączane są leki i konsultacje psychiatryczne.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN