- Grzyby trujące
- Grzyby trujące w Polsce
- Grzyby trujące i jadalne – jak je odróżnić?
- Jak rozpoznać grzyby trujące?
Grzyby trujące w Polsce co roku powodują wiele przypadków zatruć, w tym również śmiertelnych. Podczas zbiorów warto kierować się zasadą, że te najbardziej szkodliwe okazy mają blaszki. Mimo tego, warto pamiętać, że w przypadku odmian z rurkami, są także grzyby trujące np. szatan (borowik szatański).
Grzyby trujące
Grzyby trujące to w zdecydowanej większości okazy, które posiadają blaszki. Te, które są najbardziej niebezpieczne to np. muchomor sromotnikowy czy jadowity. Powodują one dysfunkcję całego układu pokarmowego, a w końcu obumieranie wątroby i nerek, zapaść czy nawet śmierć. Niektóre okazy są trujące, ale nie powodują takiego spustoszenia w organizmie. Mogą one podrażniać system nerwowy (łzawienie, zaburzenia oddychania) czy na układ pokarmowy (wymioty, biegunka).
Zdarzają się też grzyby trujące z gąbką, choć w tej grupie nie znajdziemy okazów po spożyciu których można umrzeć. Grzyby posiadające charakterystyczną, gąbkowatą powierzchnię z rurek z jednej strony są najsmaczniejsze (np. borowiki, koźlaki), ale z drugiej mogą zawierać w sobie toksyny. Niektóre gąbczaste grzyby trujące nie nadają się do jedzenia, nie ze względu na trujący skład, ale na brzydki zapach i smak.
Grzyby trujące w Polsce
Grzyby trujące w Polsce zawsze są przeszkodą w owocnych zbiorach. Mają podobny okres wzrostu co rodzaje jadalne, a niekiedy mają te same cechy, co jeszcze bardziej utrudnia ich rozpoznanie. Osobom, które rozpoczynają swoją przygodę z grzybami poleca się zbieranie okazów z rurkami zamiast tych z blaszkami. Wynika to z faktu, iż w Polsce można spotkać o wiele mniej grzybów trujących z gąbką. Zmniejsza to prawdopodobieństwo zerwania toksycznego okazu.
Jakie są grzyby trujące? Najpopularniejsze rurkowe grzyby trujące, szatan chociażby, są zwykle gatunkami wymierającymi lub zagrożonymi wymarciem. W przypadku okazów z blaszkami, które są toksyczne, problemem jest ich duża ilość na terenie całego kraju. Ponadto wiele odmian ma swoich sobowtórów w wersji niejadalnej. Są nimi np. grzyby trujące podobne do kurek, czyli lisówka pomarańczowa. Nie jest śmiertelnie trująca, ale zjedzona w większej ilości może powodować objawy zatrucia. Pyszna kania jest z kolei mylona z niebezpiecznym muchomorem sromotnikowym. Najłatwiej je rozpoznać po bulwie (kania jej nie ma) i pierścieniu (u kani ruchomy, u muchomora nieruchomy).
Grzyby trujące i jadalne – jak je odróżnić?
Po czym poznać grzyby trujące? Grzyby trujące i jadalne w Polsce mają mnóstwo odmian. Różnią się od siebie praktycznie wszystkim – wielkością, kształtem kapelusza i trzonu, kolorem oraz cechami charakterystycznymi np. łuskowatą powierzchnią czy pierścieniem. W tej różnorodności są jednak i takie, które można rozpoznać tylko na podstawie drobnego szczegółu, dlatego ważne jest, by poznać wszystkie gatunki okazów niejadalnych.
Jeśli chodzi o grzyby trujące, przykłady tych najbardziej niebezpiecznych to muchomor plamisty, muchomor sromotnikowy, muchomor jadowity, muchomor zielonawy, muchomor wiosenny czy piestrzenica kasztanowata. Wśród okazów rurkowych trzeba znać przynajmniej kilka odmian niejadalnych. Grzyby trujące bez blaszek to np. borowik szatański, borowik purpurowy czy borowik ponury (niebezpieczny dla zdrowia szczególnie w postaci surowej).
Jak rozpoznać grzyby trujące?
Zbieracze grzybów, czy to początkujący czy doświadczeni, powinni zwracać uwagę na każdy szczegół zebranego okazu – od kapelusza aż do trzonu. Jak poznać grzyby trujące? Do koszyka powinno się wrzucać grzyby dojrzałe, dobrze wykształcone, by po widocznych cechach można było rozpoznać jego rodzaj. Z tego względu nie zbiera się samych kapeluszy – lepiej wrzucić cały okaz, by przy późniejszym przeglądzie w domu można było dokładnie sprawdzić jego cechy charakterystyczne.
Lepiej skupić się też na zbieraniu grzybów bez blaszek. Jeśli chodzi o grzyby trujące rurkowe, jest ich zdecydowanie mniej. Wybierając się do lasu na grzybobranie nie można zapominać też o podręcznym atlasie, by w każdej chwili móc sprawdzić i porównać wygląd z opisanymi okazami. Polskie grzyby trujące, np. muchomory, posiadają często charakterystyczny pierścień na trzonie. Niejadalnego borowika szatańskiego można też poznać po miąższu, który po przecięciu zmienia odcień na błękitny.
Grzyby niejadalne z gąbką – dlaczego ich nie jeść?
Grzyby rurkowe niejadalne to takie, których spożycia się nie zaleca, zwłaszcza w postaci surowej, bo mogą wywoływać szereg niemile widzianych dolegliwości, wśród których najczęściej wymienia się nudności, wymioty i biegunkę. Wiele osób zapewne jednak słyszało o tym, że po długotrwałym gotowaniu takich okazów można je z powodzeniem zjeść bez obawy o zdrowie. Wysoka temperatura eliminuje bowiem zawartą w nich toksynę , która odpowiada za późniejsze złe samopoczucie.
Teoria ta jest powszechnie znana, ale ryzyko zatrucia istnieje zawsze. Zdrowy rozsądek nakazywałby powstrzymanie się od spożywanie gatunków uważanych powszechnie za niejadalne. Wszak okazów, które zachwycają smakiem, a nie stwarzają ryzyka dla naszego zdrowia jest mnóstwo!
Pojęcie „niejadalne” należy też rozpatrywać jako „niezjadliwe”, bo niektóre grzyby gąbczaste, zaliczane do tej grupy, są po prostu niesmaczne. Warto pamiętać także, że niektóre z nich są także pod ochroną.
Niejadalne grzyby z gąbką – rodzaje
Jakie są najpopularniejsze grzyby z gąbką ? Oto kilka z nich:
Goryczak żółciowy – czyli tzw. gorzkówka , występuje w lasach iglastych pod sosnami i świerkami na kwaśnych glebach, ale także na spróchniałym drewnie. Już mały kawałek tego grzyba może popsuć smak całej potrawy (nawet wielokrotne gotowanie nie pozwala pozbyć się gorzkiego aromatu). Poznamy go po kremowym lub oliwkowo-brązowym trzonie o wielkości do 15 cm z charakterystyczną siateczką na powierzchni. Kapelusz jest u tego grzyba jest lekko pofałdowany, dochodzący do 12 cm w średnicy, o brązowym odcieniu i aksamitnej powierzchni. Rurki u wykształconych w pełni okazów są bladoróżowe (wcześniej białe). Miąższ jest biały i po uszkodzeniu czy nacięciu nie zmienia barwy.
Borowik szatański – rośnie od lipca do października, w lasach liściastych na glebie wapiennej nieopodal takich drzew jak dąb, buk czy grab pospolity. Jest często nazywany grzybem „krwistym” lub „diabelskim” przez swoje czerwone zabarwienie trzonu oraz rurek (choć te bywają też koloru brązowo-oliwkowego u starszych grzybów). Kapelusz jest u niego biały, szeroki (do 30 cm średnicy), półkolisty i matowy u młodych okazów. Z upływem czasu staje się spłaszczony, poduszkowaty oraz gładki. Trzon ma kształt baryłkowaty i osiąga wysokość do 15 cm. Miąższ natomiast jest biały lub kremowy i po przekrojeniu zaczyna błękitnieć. Jak poznać, że mamy do czynienia z tym rodzajem grzyba? Oprócz wstępnych oględzin wyglądu można wykonać test, dotykając kapelusza językiem. Gorzki smak przypominający żółć świadczy o tym, że mamy właśnie przez sobą klasycznego „szatana”. Zjedzenie go na surowo grozi poważnymi powikłaniami przewodu pokarmowego. Toksyny zawarte w grzybie działają bowiem silnie drażniąco na śluzówkę żołądka. Konsekwencją są wymioty, biegunka, nudności a nawet kurcze łydek. W takim przypadku należy niezwłocznie jechać na pogotowie. Po zauważeniu wyżej wymienionych objawów pod żadnym pozorem nie wolno pić wody, bo spożywanie płynów ułatwi przenikanie toksyn do krwiobiegu.
Borowik ponury –czyli siniak rośnie w parkach pod drzewami lipy i w lasach liściastych, na podłożu wapiennym. Podobnie jak inne odmiany, jest całkowicie niejadalny na surowo ale po ugotowaniu i odlaniu wody podobno można go przyrządzić. Nie wolno go jednak łączyć z alkoholem! Jak go poznać? Otóż ma on charakterystyczny trzon o żółtym lub pomarańczowo-czerwonym zabarwieniu, na którym widoczna jest drobna siateczka o podłużnych oczkach. Może on osiągać wysokość do 15 cm. Kapelusz jest u niego gładki ma kolor kremowy lub brunatnozielony o średnicy do 20 cm. Jego żółty miąższ jest bardzo trudno oddzielić od skórki, a oliwkowe rurki po uszkodzeniu nabierają sinego kolorytu.
Borowik ceglastopory – czyli popularna czerwononóżka także występuje w lasach liściastych. Upodobał sobie kwaśne gleby. Podobnie jak borowik ponury w stanie surowym jest niejadalny, więc może być spożyty wyłączne po obgotowaniu i odlaniu wody. Ma trzon z widocznymi strzępkami, które nadają mu charakterystyczne „ceglaste” zabarwienie. Może on osiągać do 15 cm wysokości. Kapelusz borowik ceglastoporego jest matowy i brązowy (jasny lub ciemny) do 20 cm średnicy. Wyróżniającą go cechą są na pewno miąższ i rurki, które po uszkodzeniu natychmiast sinieją, przyjmując atramentowy kolor.
Borowik żółtopory (grubotrzonowy) – lub też potocznie tzw. wścieklak upodobał sobie lasy liściaste i kwaśną glebę. Kapelusz u tego okazu jest szaro-oliwkowy lub jasnobrązowy, spłaszczony, ma lekko podwinięte krawędzie. Jest dość mały, bo jego średnica wynosi około 15 cm. Miąższ jest kremowy lub żółty i zielenieje pod wpływem nacisku. Trzon ma kształt maczugi, do 15 cm wysokości i zabarwienie czerwone (wpadające w kolor żółty przy kapeluszu). Tutaj także w miejscu uszkodzenia powstają przebarwienia, w tym przypadku brunatnoniebieskie.
Zobacz także:
- Grzyby zdrowe, lecznicze, wielozadaniowe i zaskakujące. "Myślałem, że to bardzo ładne brownie"
- Jak odróżniać od siebie pomarańczowe grzyby? Poradnik
- Cała prawda na temat grzybów. Smakują, ale czy posiadają również wartości odżywcze? Komu szkodzą?