Co to jest snycerstwo? Podstawy sztuki rzeźbienia w drewnie

Co to jest snycerstwo? Od czego zacząć rzeźbienie w drewnie? Jakie narzędzia są potrzebne? Jakie wybrać wzory na początek?

Snycerka to rzeźby i przedmioty wyrzeźbione przez snycerza, np. ramki do zdjęć, ozdobne rzeźby, misy. Snycerstwo meblowe zajmuje się zdobieniem drewnianych mebli.

Snycerstwo - podstawy

Snycerstwo to rodzaj rzemiosła artystycznego - znana od wieków sztuka rzeźbienia w drewnie. Prawdopodobnie znane było już w paleolicie. Doskonałym przykładem sztuki snycerskiej jest ołtarz Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie.

Snycerze tworzą różnego rodzaju rzeźby, płaskorzeźby, krucyfiksy, drewniane sztućce, misy, ramki, maski, a nawet elementy boazerii.

Istnieje także snycerstwo meblowe. Meble ozdobione przez snycerza zyskują oryginalność.

Dawniej snycerstwo oznaczało też sztukę rzeźbienia w kamieniu. Dzisiaj - tylko w drewnie.

Snycerstwo - narzędzia

Jeśli zamierzamy dobrze rozpocząć swoją przygodę ze snycerstwem, najwygodniej będzie zacząć od małych zakupów. Snycerstwo w drewnie wymaga odpowiednich narzędzi:

· nóż snycerski - oczywiście można spróbować rzeźbić w drewnie zwykłym ostrzem, będzie jednak trudniej, jeśli nie dobierzemy ostrza o odpowiednio dopasowanej ostrości do drewna oraz trzonka, który by wygodnie leżał w dłoni, przyda się też np. wygięty nóż snycerski do wydrążania drewna;

· dłuto i knypel, czyli podbijak - dłuto do rzeźbienia, knypel do uderzania w niego;

· siekiera;

· piła;

· zaciski do drewna, by je unieruchomić w czasie rzeźbienia;

· osełka - niezależnie od wyboru snycerskiego noża, musimy się upewnić, że ostrze jest ostre. Nawet przy odpowiedniej technice praca tępym nożem częściej skutkuje skaleczeniem. Osełka powinna być dobrej jakości, najlepiej ceramiczna;

· rękawica ochronna - zawsze zakładamy ją na rękę, w której nie trzymamy noża lub dłuta do rzeźbienia;

· okulary ochronne - ochrona oczu jest szczególnie ważna przy rąbaniu drewna i szlifowaniu, kiedy w powietrze wylatują drobinki drewna;

· maska przeciwpyłowa - do ochrony puc przed pyłem, kiedy piłujemy czy szlifujemy drewno.

Są różne rodzaje dłut do rzeźbienia, m.in.:

· dłuto płaskie skośne,

· dłuto płaskie proste,

· dłuto z ostrzem o kształcie litery „V”,

· dłuto z ostrzem o kształcie litery „U”,

· dłuta różnej wielkości i szerokości.

Na początek może się przydać kilka dłut w różnych rozmiarach, które będą potrzebne na różnych etapach wykonywania rzeźby.

Snycerstwo - od czego zacząć?

W snycerstwie podstawową sprawą jest odpowiedni dobór drewna do rzeźbienia. Na początek najlepiej wybrać drewno miękkie, takie jak:

· lipa,

· brzoza,

· sosna,

· wierzba,

· kasztanowiec.

Sosna i brzoza są dość gęsto usłojone, jeśli więc nie trafimy na gładki kawałek drewna, lepiej wybrać lipę.

Dopiero kiedy nabierzemy wprawy, będziemy mogli rzeźbić w twardszym drewnie, np. jabłoni czy orzechu. Trzeba zwrócić uwagę, czy drewno do rzeźbienia nie zawiera sęków, słojów i czy nie jest gładkie. To naturalne utrudnienia w pracy snycerza.

Techniki snycerskie - porady i zasady bezpieczeństwa

W snycerstwie wykorzystywane są techniki:

· ryt swobodny - płytkie nacinanie na niewielkich odcinkach,

· ryt cyrklowy - głębokie, długie nacięcia po okręgu,

· wypalanie,

· kołkowanie,

· technika stempelkowa,

· technika wiórkowa,

· technika wrąbkowa.

Najważniejszą zasadą snycerstwa jest to, by nie prowadzić dłuta do siebie - zawsze od siebie. Zawsze też jedną ręką prowadzimy dłuto, drugą trzymamy podbijak lub asekurujemy dłuto i nigdy nie kładziemy ręki na drodze ostrza. Nie mamy pewności, czy dłuto nie przesunie się nagle dużo dalej niż planowaliśmy ze względu na to, że drewno nie ma jednolitej twardości.

Dłuta i inne narzędzia snycerskie są bardzo ostre, co oznacza, że nawet płytkie nacięcie może wymagać interwencji medycznej. Także przy niezbyt silnym nacisku dłuto może wbić się tak głęboko, że zatrzyma się dopiero na kości.

Snycerstwo - wzory na początek

Warto przed rozpoczęciem pracy wyrysować na kawałku drewna kształt rzeźby, ramki czy łyżki. Używamy do tego zwykłego ołówka.

Dobrym snycerskim wzorem na początek jest drewniana łyżka:

· najpierw siekierą rozłupujemy polano na pół, zbliżając się do docelowego rozmiaru naszej łyżki;

· odłupujemy niepotrzebne kawałki i ciemniejszy rdzeń oraz korę, wygładzamy powierzchnię;

· siekierą zaokrąglamy końcówki klocka;

· zaokrąglenia poprawiamy i wygładzamy nożem snycerskim, kierując ostrze zawsze od siebie;

· wyrysowujemy ołówkiem kształt łyżki na płaskiej części drewienka;

· piłą nacinamy łyżkę z obu stron w poprzek tuż przy miejscu, gdzie będzie się zaczynać główka, możemy też ponacinać drewno gęsto na całej długości łyżki, pilnując krawędzi wzoru;

· ostrożnie odcinamy zbędne kawałki drewna siekierą;

· wygładzamy krawędzie nożem;

· wydrążamy łyżkę wygiętym nożem snycerskim;

· wygładzamy i dopracowujemy kształt łyżki nożem snycerskim;

· suszymy swoje dzieło: wkładamy je do strunowego woreczka z suchymi wiórkami drewna na 5 dni, co jakiś czas obracamy;

· wygładzamy powierzchnię łyżki, szlifujemy.

Na koniec pracę w drewnie można pokryć olejem jadalnym, np. olejem lnianym czy z orzechów włoskich. Nie używa się oliwy z oliwek. Olejować drewno można za pomocą tarczy polerskiej.

Bibliografia:

http://www.szczepansnycerz.pl/

https://www.dremeleurope.com/pl/pl/inspiracje/inspiracje/rzezbienie/przewodnik-krok-po-kroku-rzezbienie-drewnianej-lyzki/

Zobacz film: Rzeźbi tradycyjne zabawki. Źródło: Dzień Dobry TVN

Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN

podziel się: