Płaca brutto – netto: jaka jest różnica i z czego wynika?
Z pewnością wiele osób, gdy po raz pierwszy otrzymało wynagrodzenie za pracę, zdziwiło się, że kwota wynagrodzenia nie jest tożsama z wcześniej ustaloną. Oczywiście w większości przypadków nie mamy do czynienia z żadnym błędem, lecz po prostu z różnicą pomiędzy płacą netto i brutto . Co to jest płaca brutto i netto?
Płaca brutto to całość wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika na podstawie danej umowy. Synonimem płacy brutto jest wynagrodzenie całkowite (ang. gross salary ). Płaca netto to – innymi słowy – płaca brutto „na rękę”. Oznacza wartość pieniężną, którą faktycznie dostajemy za naszą pracę (współcześnie najczęściej przelewem na podane konto bankowe). Płaca brutto zawsze będzie większa od płacy netto. Różnica w płacy brutto – netto wynika z tego, że zatrudniający pracownika przedsiębiorca zgodnie z wybranym rodzajem umowy odpowiedzialny jest nie tylko za wypłatę właściwego wynagrodzenia, ale także do zapłacenia składek na rzecz pracownika . Z tego względu warto wiedzieć więc, jak wygląda przeliczanie płacy brutto na netto .
Płaca brutto: wynagrodzenie właściwe i obowiązkowe świadczenia
Przeanalizujmy przykładową sytuację dotyczącą zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Przyjmijmy, że podpisaliśmy umowę, w której wartość miesięcznej płacy brutto wynosi 4800 zł, czyli podobną do obowiązującej średniej krajowej.
Zatem jak obliczyć płacę netto z brutto? Wystarczy, że skorzystamy w tym celu z gotowych kalkulatorów, pozwalających szybko ustalić, jaka jest płaca brutto netto, albo też policzymy sami.
W przypadku, gdy pracujemy na umowę o pracę i zarabiamy 4800 zł, to po miesiącu pracy otrzymamy netto „na rękę” ok. 3411 złotych. To właśnie taka kwota powinna pojawić się na naszym koncie bankowym.
Oczywiście możemy zapytać się, dlaczego płaca brutto a netto tak bardzo się różni – przecież 4800 zł minus 3411 zł daje nam aż 1389 zł. To zdecydowanie niemałe pieniądze. Gdzie się one „podziały”? Odpowiedź jest prosta: w składkach i obowiązkowych w Polsce świadczeniach, które pracodawca musi zapłacić (w przeciwnym wypadku grożą mu poważne konsekwencje prawne). W skład świadczeń i obowiązkowych składek wchodzą m.in.:
· ubezpieczenie emerytalne,
· ubezpieczenie rentowe,
· ubezpieczenie chorobowe,
· ubezpieczenie zdrowotne,
· składka na fundusz pracy,
· zaliczka na podatek dochodowy.
Płaca brutto a netto – czy można uniknąć tej różnicy?
Osoby zatrudnione na umowę o pracę nie są w stanie przyczynić się do zmiany powyżej wskazanych proporcji w płacy brutto. Naturalnie pomijamy w tym wypadku kwestie ewentualnych podwyżek i premii pracowniczych, jednak nawet w tych przypadkach warto pamiętać, że z reguły podawane są one jako kwota brutto, a nie netto.
Warto wiedzieć, że pracując za taką samą płacę brutto na innej umowie, otrzymamy inną wysokość wynagrodzenia netto. Korzystając z wcześniejszego przykładu, jeśli zarobimy 4800 zł brutto:
· na podstawie umowy o dzieło otrzymamy aż 4109 zł netto (czyli „płacy brutto na rękę”),
· na podstawie umowie zlecenie otrzymamy 3593 zł netto .
Różnica brutto netto w przypadku pozostałych umów może być bardziej satysfakcjonująca pod względem tego, ile pieniędzy ostatecznie otrzymamy od pracodawcy. Należy jednak wziąć pod uwagę to, że umowa o dzieło i umowa zlecenie nie dają pracownikowi żadnych możliwości odkładania na emeryturę, co stawia go stosunkowo trudnej sytuacji materialnej na przyszłość. Co więcej, o ile w ramach umowy zlecenie zgodnie z obecnie obowiązującym prawem mamy zapewnione już ubezpieczenie zdrowotne i możemy udać się do lekarza w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, o tyle nie uczynimy tego dzięki pracy wyłącznie na umowie o dzieło (chyba że jesteśmy ubezpieczeni przez innego pracodawcę lub np. szkołę, uniwersytet).
Płaca netto, brutto – co jeszcze warto wziąć pod uwagę?
Opinie na temat tego, którą umowę wybrać najlepiej (jeśli mamy taką możliwość), są bardzo zróżnicowane. Niektóre osoby preferują samodzielnie decydować o swoim ubezpieczeniu i emeryturze, dlatego wolą patrzeć głównie na płacę netto. Inni zaś, dbając o bezpieczeństwo, bez trudu potrafią zrozumieć, że płaca brutto a netto, różnica między nimi i ich wysokością, może być całkiem spora. Pamiętajmy również o tym, że płace netto brutto mogą się różnić w konkretnych przypadkach. Przykładowo, osoby posiadające status studenta otrzymają wyższe wynagrodzenie na umowie zlecenie niż osoby bez takiego ubezpieczenia . W przypadku zatrudnienia na umowę o pracę różnica brutto netto będzie dotyczyła także systemu premii i sposobu ich rozliczania przez pracodawcę.
Obojętnie, który rodzaj umowy preferujemy, płaca brutto, netto to całkowicie nasze wynagrodzenie, lecz z innym przeznaczeniem. Zawsze przed rozmową o pracę warto w kalkulatorze przeliczyć płacę brutto na netto , aby w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej doskonale wiedzieć, ile możemy ewentualnie wynegocjować z przyszłym pracodawcą.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN