Żywność medyczna – co to jest?
Zgodnie z regulacjami prawnymi, żywienie medyczne jest klasyfikowane jako żywność specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP – Food for Special Medical Purposes), dla osób które z różnych przyczyn zdrowotnych, nie są w stanie dostarczyć odpowiednich, pozwalających na pokrycie dobowego zapotrzebowania organizmu, ilości składników odżywczych wyłącznie za pomocą tradycyjnej diety. Kategoria FSMP nie powinna być mylona z suplementami diety, które są generalnie przeznaczone dla osób zdrowych, ponieważ ta kategoria żywności medycznej jest kierowana do osób, które mają specjalne potrzeby żywieniowe, dlatego kwalifikacja produktu do kategorii FSMP opiera się na rzetelnych dowodach naukowych. Takie dowody muszą potwierdzać, że wykorzystanie danego produktu przynosi znaczące korzyści osobom z ograniczoną możliwością spożywania, trawienia, wchłaniania metabolizowania lub wydalania zwykłej żywności lub jej składników, albo dla osób z innymi medycznie uzasadnionymi potrzebami żywieniowymi, w sposób, który nie jest osiągalny przez zastosowanie tradycyjnej diety (w tym poprzez tradycyjne modyfikacje jej składu lub tekstury). Żywienie medyczne jest często stosowane w przypadkach niedożywienia lub ryzyka niedożywienia.
Jaki jest cel żywienia medycznego?
Głównym celem wsparcia żywieniowego jest zapobieganie niedożywieniu lub poprawa stanu odżywienia pacjenta, co powoduje przywrócenie funkcji komórek organizmu oraz odbudowa utraconych tkanek na skutek niedożywienia. Efekty poprawy funkcjonowania organizmu można zaobserwować już w pierwszych tygodniach od rozpoczęcia stosowania żywienia medycznego, dzięki uzupełnieniu deficytów. Analogicznie do sposobu, w jaki sucha skóra absorbuje krem nawilżający, komórki organizmu osłabionego przez niedożywienie intensywnie wykorzystują dostarczaną energię i np. aminokwasy (elementy budujące białko) z żywności. Niemniej jednak, zwiększanie podaży energii i białka u osoby niedożywionej musi odbywać się stopniowo i pod nadzorem lekarza lub dietetyka. W przypadku niedożywienia, optymalne jest podejście do interwencji żywieniowej stopniowo wprowadzające żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, gdy tradycyjna dieta lub jej modyfikacja są niewystarczające. Proces odzyskiwania prawidłowej masy ciała przez pacjenta może trwać nawet kilka miesięcy.
Kto powinien rozważyć stosowanie żywności medycznej?
Żywność medyczna stosowana w przypadku określonych stanów zdrowotnych, zaburzeń metabolicznych, trudności z przyjmowaniem pokarmu lub z powodu innych specyficznych potrzeb żywieniowych w sytuacji, gdy nie ma możliwości zaspokojenia swojego zapotrzebowania na składniki odżywcze za pomocą tradycyjnej diety. Do tej grupy osób należą m.in. pacjenci z przewlekłymi chorobami, takimi jak cukrzyca, niewydolność nerek, choroby układu pokarmowego, osoby po operacjach chirurgicznych, pacjenci onkologiczni, osoby z zaburzeniami połykania lub trawienia, a także wszyscy inni pacjenci wymagający interwencji żywieniowej w przypadku niedożywienia i jego ryzyka. Ponadto, żywność medyczna może być wskazana dla osób w podeszłym wieku z ograniczoną zdolnością do spożywania zwykłych posiłków lub dla tych, którzy z różnych przyczyn potrzebują posiłków o specjalnie dostosowanym składzie i formie np. mających problemy z połykaniem. Ważne jest, aby żywienie medyczne było stosowane pod nadzorem lekarza. Każdy pacjent ma indywidualne potrzeby żywieniowe, dlatego warto jest również skonsultować się z dietetykiem, który pomoże dostosować dietę do stanu zdrowia i preferencji żywieniowych pacjenta oraz celów terapeutycznych ustalonych z lekarzem. Wprowadzenie żywienia medycznego, poprzez poprawę stanu odżywienia, może przyczynić się do zmniejszenie dolegliwości związanych z leczeniem, zwiększenia odpowiedzi na zastosowaną terapię, skrócenia czasu leczenia i rekonwalescencji, poprawy samopoczucia i jakości życia.
Czym są doustne preparaty medyczne?
Doustne preparaty odżywcze znane również jako ONS (Oral Nutritional Supplements), nazywane także żywieniem medycznym, znajdują zastosowanie w sytuacjach, które mogą doprowadzić do pogorszenia stanu odżywienia, takich jak: brak apetytu i niechęć do jedzenia, pogorszone trawienie i wchłanianie objawiające się dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego jak nudności, wymioty, biegunka i/lub zaparcia, problemy z jedzeniem (gryzieniem, żuciem, połykaniem), zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze będące następstwem choroby. Zawierają one kompletny zestaw składników odżywczych, takich jak białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne oraz pierwiastki śladowe, lub są skoncentrowane na dostarczaniu innych wybranych składników, dostosowanych do specyficznych potrzeb zdrowotnych i żywieniowych pacjentów. Doustne preparaty medyczne są przeznaczone dla osób, które z różnych przyczyn nie mogą pokryć swojego zapotrzebowania na składniki odżywcze przez tradycyjną dietę, w tym dla osób z niedożywieniem, problemami z połykaniem, po zabiegach chirurgicznych, w trakcie leczenia onkologicznego czy dla seniorów z ograniczonym apetytem.
Przy stosowaniu doustnych preparatów odżywczych (ONS) istotne jest przestrzeganie wytycznych i zaleceń lekarskich dotyczących czasu stosowania i ilości do spożycia. Preparaty te, takie jak na przykład Nutridrink, mogą być spożywane między posiłkami, należy je pić powoli, w małych porcjach, a także można je łączyć z przygotowywanymi potrawami, aby podnieść ich wartość odżywczą. Niektóre z nich mogą służyć jako wyłączne źródło pożywienia, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta i zaleceń medycznych, co oznacza przyjmowanie kilku porcji dziennie, aby zaspokoić całkowite zapotrzebowanie na składniki odżywcze i energię. W miarę poprawy stanu zdrowia i rozszerzania diety, ilość przyjmowanej żywności medycznej może zostać zmniejszona, zgodnie z planem ustalonym przez lekarza. Najczęściej jednak doustne preparaty stanowią uzupełnienie diety na czas leczenia i rekonwalescencji składniki odżywcze.
Źródło zdjęcia głównego: Papatsorn Khunsaard/GettyImages