Planty w Krakowie zajmują miejsce dawnego wału i fosy wokół miasta (obecnie Starego Miasta). Są chronione jako zabytek, na równi z historycznym centrum Krakowa. Są pomnikiem historii i parkiem kulturowym. Planty Krakowskie i Stare Miasto zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO w 1978 r.
Planty Krakowskie – informacje podstawowe
Planty Krakowskie to spacerowy park miejski założony w 1815 r. Obejmuje powierzchnię 20 ha i ma szerokość od 40 m do 120 m. To jeden z większych parków Krakowa, ale tym, co świadczy o jego wyjątkowości, jest położenie.
Planty w Krakowie powstały w miejscu dawnych fortyfikacji otaczających najstarszą część miasta. Obecnie w miejscu dawnych murów dodane są ich zarysy wraz tabliczkami z krótkimi opisami. Oprócz tabliczek mówiących o tym, gdzie znajdowały się mury czy baszty, znajdziemy wiele tablic pamiątkowych upamiętniających wydarzenia, które miały miejsce na Plantach i w bezpośrednich okolicach (ale nie tylko), oraz ludzi, którzy mieszkali w domach przy samym parku czy zasłużonych dla Polski i Krakowa.
Styl krakowskiego parku zmieniał się wraz z przychodzącymi i odchodzącymi modami – od klasycystycznego, przez angielski, neoromantyczny, secesyjny i modernistyczny.
Krakowskie Planty dzielą się na osiem części nazywanych ogrodami:
· Dworzec,
· Barbakan,
· Florianka,
· Pałac Sztuki,
· Uniwersytet,
· Wawel,
· Gródek,
· Stradom.
Planty Krakowskie – place zabaw dla dzieci
Planty w Krakowie to obecnie nie tylko park do spacerów (chociaż oczywiście nadal doskonale się do tego nadają). Od niedawna (2017 r.) na Plantach istnieją dwa place zabaw. Nazywają się „Plantuś” i „Dzikie Planty”. Plantuś znajduje się obok Muzeum Archeologicznego. Na jego terenie znajdziemy górkę do wspinania, zjeżdżalnie, piaskownicę, huśtawki – mają one kształty jaskini, szałasu, chaty i kamienicy. Na krakowskim placu zabaw umieszczono edukacyjne tabliczki i mapę placu dla niewidomych dzieci. Ławki dla opiekunów są zwrócone w stronę Wawelu. Doskonałe miejsce na spacer po Krakowie z dziećmi.
„Dzikie Planty” są mniej więcej po drugiej stronie Plant, niedaleko hotelu Royal. Tu z kolei pieczę nad oryginalnym wyglądem objęło Muzeum Etnograficzne. Motywem przewodnim tego miejsca są różnego rodzaju... robale i nieujarzmiona przyroda. Ławki mają kształty stonóg, kosze na śmieci – grzybów, a karuzele – ślimaków.
Planty Krakowskie – zabytki w poszczególnych ogrodach
Spacer Plantami w Krakowie może stać się też wycieczką w przeszłość. Zwiedzanie zabytków i podziwianie architektury Krakowa od tej strony jest świetnym pomysłem na rodzinną wyprawę – dobrze bawić się będą zarówno rodzice, jak i dzieci.
W ogrodzie Wawel można podziwiać jeden z najstarszych gotyckich kościołów w Krakowie – kościół z klasztorem ojców Franciszkanów. Stąd można też obejrzeć najstarszą szkołę średnią – I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego, założone jako gimnazjum św. Anny w XVI w.
Ogród Uniwersytet – jak sama nazwa wskazuje – znajduje się w pobliżu budynków uniwersyteckich. W Collegium Maius jest także Muzeum Uniwersyteckie. To jeden z bardziej ruchliwych ogrodów Plant.
W części Plant przy Bunkrze Sztuki , czyli w ogrodzie Pałac Sztuki, znajduje się siedziba Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. W pobliżu jest też barokowy kościół uniwersytecki p.w. św. Anny.
W ogrodzie Florianka warto zwrócić uwagę na... Floriankę, czyli gmach Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych z 1879 r.
Ogród Barbakan może się poszczycić oczywiście Barbakanem, Bramą Floriańską i fortyfikacjami – to jedne z najstarszych zabytków Krakowa.
W części Plant nazywanej ogrodem Gródek mieszczą się dwa zabytkowe klasztory ojców i sióstr dominikanek.
Ogród Stradom to z kolei aż cztery klasztory i kościoły, w tym perły architektury romańskiej.
Zabytkowe na Plantach są również rośliny – np. buk purpurowy w ogrodzie Wawel, trzy pomniki przyrody w ogrodzie Uniwersytet (wiąz górski, platan klonolistny, topola biała).
Planty – Kraków i jego pomniki
Pomniki upamiętniające ważne postaci zaczęły powstawać w parku Planty od 1874 r. Są to m.in.:
· obelisk Floriana Straszewskiego,
· Grażyny i Litawora (ku czci Adama Mickiewicza),
· Lilli Wenedy (ku czci Juliusza Słowackiego),
· Jadwigi i Jagiełły,
· Artura Grottgera,
· Michała Bałuckiego,
· Mikołaja Kopernika,
· Bohdana Zalewskiego.
Atrakcją części Plant przy Uniwersytecie jest pomnik-fontanna „Fortepian Chopina”. Wieczorami jest podświetlany.
Atrakcje Plant w Krakowie
Krakowskie Planty to przede wszystkim spacery, zabawy dzieci, zwiedzanie, ale też inne atrakcje. Często w poszczególnych ogrodach organizowane są koncerty jazzowe, wystawy plenerowe. Do tej pory krakowianie i turyści oglądali np. zdjęcia ziemi z lotu ptaka, wystawę poświęconą Janowi Pawłowi II, Stanisławowi Mrożkowi, Jerzemu Grotowskiemu czy wystawę dzieł młodopolskich twórców.
Bibliografia:
Joanna Torowska „Planty Krakowskie i ich przestrzeń kulturowa”, 2012.
„Dwa nowe place zabaw na Plantach oficjalnie otwarte!” [w:] „Wyborcza. Kraków”, 3 stycznia 2017.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN