Palacze żyją średnio 10 lat krócej
Każdego roku tytoń zabija ponad 8 milionów ludzi, z czego 7 milionów umiera z powodu bezpośredniego palenia tytoniu, a około 1,2 miliona z powodu narażenia na bierne palenie. Przyczynia się również do rozwoju prawie 20 rodzajów nowotworów, m.in. płuca, przełyku, krtani, gardła, trzustki, nerki czy pęcherza moczowego. Wpływa na powstawanie wielu schorzeń, jak choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, przewlekła choroba obturacyjna płuc.
Dym tytoniowy zawiera 7 tysięcy substancji chemicznych, z których aż 70 jest silnie rakotwórczych. Najczęściej rozpoznawanym nowotworem złośliwym w Polsce jest rak płuca. Rocznie taką diagnozę dostaje około 22 tysięcy osób. Ponadto rak płuca jest najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów złośliwych u mężczyzn i kobiet – rocznie to ponad 20 tysięcy osób.
Palacze oraz tzw. bierni palacze są w równym stopniu narażeni na zachorowanie na raka płuca. Dlatego unikanie palenia tytoniu, omijanie miejsc, w których istnieje ryzyko wdychania dymu papierosowego to skuteczna profilaktyka raka płuca.
Szkodliwość palenia w kontekście dzieci i młodzieży
Młode osoby coraz częściej sięgają po papierosy, w tym po podgrzewane wyroby tytoniowe oraz elektroniczne papierosy. Producenci kuszą różnego rodzaju smakami i aromatami, ale też kolorowym wyglądem urządzeń. Przez to, że "zamienniki" zwykłych papierosów nie wydzielają nieprzyjemnego zapachu, rodzic może stracić czujność i nie zorientować się od razu, że dziecko wciąga się w nikotynowy nałóg. Z czasem problem będzie się pogłębiać, ponieważ nastolatek, który pali papierosy lub korzysta z alternatyw, przeważnie staje się palącym dorosłym.
Warto podkreślić, że zarówno papierosy, jak i podgrzewane wyroby tytoniowe oraz elektroniczne papierosy są bardzo szkodliwe dla zdrowia, prowadzą do uzależnień i zwiększają ryzyko chorób.
Przyjmowanie nikotyny negatywnie oddziałuje na organizm młodego człowieka. W pierwszej kolejności podwyższa ciśnienie krwi, usztywniając naczynia krwionośne i zwiększając wysiłek, któremu poddawane jest serce. Zaobserwowano także silny wpływ elektronicznych papierosów na podwyższony poziom niektórych markerów stanu zapalnego w mózgu, między innymi w rejonach powiązanych z lękami, depresją oraz uzależnieniami. Mózg nastolatków cały czas się rozwija, a nikotyna może wpływać na zdolności poznawcze, utrudniać radzenie sobie z emocjami, ale również zwiększać podatność na kolejne uzależnienia w przyszłości.
Co się dzieje w organizmie po rzuceniu palenia?
W chwili, gdy podejmujemy decyzję o zaprzestaniu palenia i odstawiamy papierosy, organizm natychmiast zaczyna się regenerować. Z każdą godziną, dniem, a później tygodniem, miesiącem i rokiem liczba korzyści rośnie, m.in.: poprawia się stan zdrowia, kondycja, zmniejsza się ryzyko przewlekłych i śmiertelnych chorób.
- po 20 minutach - spada tętno,
- w ciągu 12 godzin – zwiększa się ilość tlenu w krwi, a poziom tlenku węgla maleje,
- po 24 godzinach - zmniejsza się ryzyko ostrego zawału serca,
- po 48 godzinach wraca poczucie węchu i smaku,
- w ciągu 2-12 tygodni - poprawia się stan układu krążenia, czynność płuc
- w ciągu 1-9 miesięcy - ustępują kaszel i duszność,
- do 3 miesięcy - poprawia się kondycja fizyczna,
- po roku - o połowę zmniejsza się ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca,
- po 5 latach - zmniejsza się ryzyko wystąpienia udaru mózgu oraz zachorowania na raka jamy ustnej, przełyku i krtani oraz płuc,
- w ciągu 5–15 lat - ryzyko udaru zmniejsza się do poziomu porównywalnego do osób niepalących,
- w ciągu 10 lat - śmiertelność z powodu raka płuca jest o około połowę mniejsza niż wśród palaczy,
- po 15 latach - ryzyko zachorowania na raka płuca jest podobne jak u osoby, która nigdy nie paliła,
- w ciągu 15 lat - ryzyko wystąpienia chorób serca jest takie jak u niepalących.
Korzyści z niepalenia jest o wiele więcej. Światowa Organizacja Zdrowia przygotowała listę ponad 100 powodów, dla których warto zrezygnować z papierosów i innych wyrobów tytoniowych. Są to względy zdrowotne, estetyczne czy ekonomiczne, m.in.:
- E-papierosy narażają osoby niepalące i osoby postronne na działanie nikotyny i innych szkodliwych substancji chemicznych.
- Tytoń powoduje żółknięcie zębów i powstawanie nadmiaru płytki nazębnej.
- Palenie papierosów przyspiesza procesy starzenia. Skóra szybciej traci elastyczność, staje się wiotka, a zmarszczki są bardziej widoczne, szczególnie te wokół ust i oczu.
- Dzieci palaczy cierpią na zmniejszoną czynność płuc, co w dalszym ciągu wpływa na nie w postaci przewlekłych chorób układu oddechowego w wieku dorosłym.
- Palenie tytoniu zwiększa ponad dwukrotnie ryzyko przekształcenia gruźlicy ze stanu utajonego w stan aktywny, a także pogarsza naturalny postęp choroby. Około jedna czwarta światowej populacji ma utajoną gruźlicę.
- Zaledwie kilka papierosów dziennie, okazjonalne palenie lub narażenie na bierne palenie zwiększają ryzyko chorób serca.
- Palacze są bardziej narażeni na zaćmę, czyli zmętnienie soczewki oka blokujące światło. Niektóre badania sugerują, że palenie powoduje również jaskrę - stan zwiększający ciśnienie w oku i mogący uszkodzić wzrok.
Jak rzucić palenie krok po kroku?
Na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia jakrzucicpalenie.pl znajduje się mnóstwo przydatnych informacji i porad dla palaczy i ich bliskich oraz dla osób, które chcą skończyć z tytoniowym nałogiem. W zakładce "Jak łatwo rzucić palenie" można znaleźć instrukcję, jak krok po kroku przejść przez ten proces.
Przede wszystkim warto skoncentrować swoją uwagę na tym, co można zyskać, rezygnując z papierosów i jakie długofalowe korzyści przyniesie odstawienie tytoniu. Pomocne będzie przyjrzenie się swoim emocjom - czy rezygnacja z palenia na kilka godzin sprawa trudność, a może wywołuje rozdrażnienie, problemy z koncentracją? Palacze często obawiają się pierwszych dni po rzuceniu papierosów, dlatego należy lepiej poznać swoje mechanizmy uzależnienia. W tym celu przez kilka dni, a najlepiej pełny tydzień warto obserwować swoje palenie i prowadzić dzienniczek. Dzięki temu zaczniesz kontrolować liczbę wypalanych papierosów, dowiesz się, jak często po nie sięgasz i co skłania cię do zapalenia. Oprócz mechanizmów uzależnienia warto poznać także potencjalne objawy odstawienia nikotyny.
W drugim kroku na drodze do rzucenia palenia należy ustalić dzień, kiedy definitywnie pożegnasz się z papierosem. Po wypełnieniu dzienniczka będziesz wiedzieć, w jakich sytuacjach najczęściej sięgasz po papierosa i co tobą wtedy kieruje. Znając swoje nawyki, łatwiej będzie przejść przez ten proces i wybrać najlepszą datę na tzw. dzień "0", czyli pierwszy dzień bez papierosa Ważne, by kilka następnych dni nie obfitowało w sytuacje, które sprzyjają paleniu.
Zanim nadejdzie dzień "0", trzeba się do niego przygotować. Przede wszystkim należy ograniczyć liczbę wypalanych papierosów w ciągu dnia. Odraczaj zapalenie tak długo, jak tylko będziesz w stanie. Szybko zauważysz, że wiele papierosów wypalałeś do tej pory z powodu nawyku, a nie dlatego, że naprawdę odczuwałeś taką potrzebę. Warto też uprzedzić bliskich i rodzinę o zamiarze rzucenia palenia. Dzięki temu przygotują się, że możesz być w nienajlepszej kondycji psychofizycznej, a do tego okażą odpowiednie wsparcie. Osoby, które chcą wyjść z nałogu przy pomocy środków farmakologicznych, powinny skonsultować się z lekarzem w celu doboru odpowiednich produktów. Dodatkowo tuż przed dniem „0” uprzątnij swoje mieszkanie. Pozbądź się papierosów, wyrobów tytoniowych, pogrzewaczy tytoniu, elektronicznych papierosów i innych akcesoriów związanych z paleniem, jak zapalniczki czy popielniczki. Przygotuj się psychicznie na to, że od jutra nie będziesz już palaczem. Skoncentruj się na celu, nie wątp w siebie, w swoją siłę i wytrwałość.
Kiedy nadejdzie dzień "0" rozpocznie się nowy etap w twoim życiu. W pierwszym okresie będziesz odczuwać dyskomfort i możesz mieć gorsze samopoczucie. Jednak nie zrażaj się - część objawów ustąpi po około dwóch tygodniach. W tym czasie warto wspomóc organizm w procesie oczyszczania z toksyn, poprzez picie wody, jedzenie warzyw i owoców, oraz aktywność fizyczną. Dostrzegaj korzyści, jakie przynosi rzucenie palenia. Doceniaj każdy dzień bez papierosa i utrwalaj swój sukces. Warto też się nagradzać, bowiem nie przepalasz już pieniędzy.
Staraj się nie myśleć o paleniu, a gdy pojawią się natrętne myśli, zrób coś, co odciągnie twoją uwagę – wyjdź na spacer, posprzątaj, przeczytaj książkę, zadzwoń do bliskiej osoby, zrób coś, co lubisz, co sprawia ci przyjemność.
Uzależnienie od nikotyny jest chorobą, dlatego rzucanie palenia nie zawsze przebiega łatwo. Jeśli potrzebujesz wsparcia, skorzystaj z profesjonalnej pomocy. Oferuje ją Ogólnopolska Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym działająca przy Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie. Zadzwoń po numer: 801 108 108 oraz 22 211 80 15. Konsultanci są dostępni od poniedziałku do piątku w godzinach 11:00–19:00 oraz w soboty w godzinach 9:00–15.00.
Możesz też korzystać z materiałów na temat rzucania palenia - znajdziesz je na stronie jakrzucicpalenie.pl. Istnieje też bezpłatna aplikacja na telefon "Jak rzucić palenie".
Źródło zdjęcia głównego: Getty Images / Alvaro Medina Jurado