Zanim dowiemy się, jak powinien wyglądać ten dokument, przypomnijmy definicję umowy o pracę, wynikającą z zapisów Kodeksu pracy – ustawy zawierającej przepisy dotyczące zatrudniania pracowników. Zatem - co to jest umowa o pracę ? Umowa o pracę to zgodne oświadczenie woli pracodawcy i pracownika – zwykle mające postać spisanego dokumentu, skutkujące nawiązaniem stosunku pracy oraz ustaleniem warunków pracy i płacy. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę - a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jeśli zachodzą więc te warunki współpracy (chodzi tu o określone miejsce i czas – np. stałe godziny wykonywania obowiązków oraz nadzór nad ich przebiegiem) – mamy do czynienia z zawarciem umowy o pracę.
Umowa o pracę - rodzaje
Istnieje kilka rodzajów umów o pracę, zawieranych ze względu na czas trwania umowy. Są to umowa o pracę na okres próbny (czas jej trwania nie może przekroczyć trzech miesięcy – i często jest to właśnie umowa o pracę na 3 miesiące ), umowa o pracę na czas określony (w tym pojęciu mieści się też umowa o pracę na zastępstwo oraz umowa o pracę tymczasową , której zasady reguluje jednak nie tylko Kodeks pracy, ale też przepisy ustawy o zatrudnieniu pracowników tymczasowych) oraz umowa o pracę na czas nieokreślony.
Co powinna zawierać umowa o pracę , inaczej – co określa umowa o pracę?
Dokument będący umową o pracę powinien zawierać:
- dane stron umowy,
- rodzaj umowy (np. umowa o pracę na czas określony),
- datę jej zawarcia,
- rodzaj pracy,
- miejsce wykonywania pracy,
- informację o wynagrodzeniu i jego składnikach,
- wymiar czasu pracy (np. cały etat, pół etatu),
- termin rozpoczęcia pracy.
Pierwsza umowa o pracę. Co dalej?
Jeśli występują wyżej wymienione przesłanki do zawarcia umowy o pracę, zwykle pracodawcy korzystają z możliwości zatrudnienia pracownika na okres próbny. Może być to zarówno umowa o pracę na 1 miesiąc , jak i umowa o pracę na 3 miesiące – ale nie więcej niż ta druga. Kolejna – druga już umowa, również może być umową na czas określony. Takich umów pracodawca w sumie może zawrzeć z nami trzy (nie licząc umowy na okres próbny), co oznacza, że 3 umowa o pracę również może być umową na czas określony. Pracodawcę obowiązuje tu jednak limit czasowy – w sumie umowy na czas określony nie mogą obejmować okresu dłuższego niż 33 miesiące, a więc niemal trzy lata. Umowa, która zostanie zawarta po upływie tego czasu, będzie już umową na czas nieokreślony. To, czy okres ten zamknie druga czy trzecia umowa o pracę , zależne jest od pracodawcy i czasu trwania poprzednich umów. Umowa o pracę na rok jest dość często stosowanym rodzajem umowy.
Kiedy umowa o pracę powinna zostać zawarta?
To bywa sporna kwestia między pracodawcami a pracownikami. Jak pokazuje praktyka, bardzo często mamy do czynienia z sytuacjami, gdy przedsiębiorcy unikają zawierania umów o pracę, w zamian za to oferując umowę zlecenie lub umowę o dzieło. Jak wynika z definicji – umowa o pracę jest związana z określonym przez pracodawcę czasem i miejscem wykonania pracy, a także nadzorem pracodawcy nad pracownikiem.
Umowa o pracę a prawa pracownika
Umowa o pracę nie musi zawierać oczywiście wszystkich praw czy obowiązków pracownika – tych bowiem jest bardzo wiele. Spisane są one w Kodeksie pracy, regulaminach obowiązujących w danej firmie, czy też tzw. układach zbiorowych, czyli specjalnych porozumieniach dotyczących warunków zatrudnienia, zwykle zawieranych między pracodawcami a związkami zawodowymi, reprezentującymi pracowników.
Umowa o pracę a dni wolne
Osoba zatrudniona na umowie o pracę ma prawo do urlopu wypoczynkowego. Jego długość naliczana jest zwykle (nie licząc umów o pracę tymczasową) na rok z góry i wynosi:
- 20 dni – jeśli dana osoba ma staż pracy krótszy niż 10 lat;
- 26 dni – gdy staż pracy wynosi więcej niż 10 lat.
Umowa o pracę nakładczą – co to jest?
Praca nakładcza to inaczej chałupnictwo, czyli praca wykonywana w domu pracownika. Umowa o pracę nakładczą nie jest tożsama z zatrudnieniem, ale pracownik zachowuje pewne uprawnienia, jakie przysługują pracownikom etatowym (np. prawo do ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego).
Spółdzielcza umowa o pracę – o co chodzi?
To umowa o pracę zawierana między spółdzielnią – czyli podmiotem, mającym osobowość prawną, świadczącym dane usługi lub produkującym określone towary – a jej członkami. Przepisy regulujące działanie spółdzielni pracy określa prawo spółdzielcze – nie podlegają więc one kodeksowi cywilnemu ani przepisom prawa spółek handlowych. Zwykle są to spółdzielnie zrzeszające przedstawicieli określonych zawodów i rzemiosł, np. twórców sztuki ludowej.
Bibliografia:
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN