Chcąc dokładnie prześwietlić życie plemnika, należy odpowiedzieć sobie na najważniejsze pytania: czym on w ogóle jest, ile żyją plemniki, jakie pełnią funkcję i jak powstają?
Plemnik - struktura niezbędna do rozmnażania płciowego
Plemnik,, inaczej gameta męska powstająca w jądrach czyli gonadach. Proces spermatogenezy (powstawania plemników) zachodzący w narządach rozrodczych to początkowy etap rozmnażania płciowego. Plemnik to komórka o niewielkich rozmiarach, gdyż jego długość u człowieka osiąga 60 μm długości. Pomimo niezbyt imponujących wymiarów, komórka ta stanowi podstawowy materiał genetyczny pozwalający na zapłodnienie i rozwój płodu.
Budowa plemnika i jego funkcje
Do podstawowych elementów budowy plemnika zaliczyć można:
· główkę,
· szyjkę (inaczej wstawkę),
· witkę.
W główce znajduje się m.in. jądro komórkowe, w którym znajduje się nić DNA, określana mianem nukleoproteiny. W głównej mierze plemnik to mieszanka aminokwasów o wielofunkcyjnym zastosowaniu. Szczególną rolę odgrywają tutaj białka - protaminy, oraz białka kreatynopodobne - inaczej histonowe.
Szyjka to element łączący główkę z witką. Bierze udział w wytwarzaniu włókna aksonalnego, które stanowi podstawowy aparat ruchu plemnika. Aksonema stanowi swoisty rdzeń witki.
Witka to narząd plemnika, określany jest mianem aparatu ruchu.
Funkcje plemnika
Naturalne jest, że podstawową funkcją plemnika będzie umożliwienie zapłodnienia. Podstawowe funkcje plemnika:
· osłona i stabilizacja genomu (materiału genetycznego służącego do zapłodnienia),
· hamowanie ekspresji genów (chroni to płód przed niechcianymi mutacjami, które w efekcie mogłyby stać się przyczyną chorób o podłożu genetycznym).
Spermatogeneza - powstawanie plemnika
Proces powstawania plemnika określa się mianem spermatogenezy. Następnie materiał genetyczny trafia do najądrzy, gdzie dojrzewa. Cały proces trwa ok. 16 dni, jednakże cykl powstania puli nowych plemników może potrwać nawet do 2 miesięcy.
W przypadku osób planujących zajście w ciążę okres ten jest szczególnie ważny w odniesieniu do zdrowia płodu. Używki, choroby, leki czy inne środki stymulujące wpływają na jakość plemnika i mogą przyczynić się do rozwoju wielu chorób o podłożu genetycznym. Każdy mężczyzna powinien pamiętać, że jakościowo „zdrowe” plemniki pojawią się dopiero po 2 miesiącach od zakończenia przebytej choroby, przyjmowania leków czy używek.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące gamety męskiej
Ile czasu żyją plemniki?
W zależności od warunków, w jakich się znajdują, plemniki mogą przeżyć od kilku minut do kilku dni. Ocenia się, iż plemnik może żyć nawet do 5 dni. Najbardziej sprzyjające warunki dla żywotności gamety to środowisko wilgotne i ciepłe. Najszybciej plemnik obumiera w kontakcie z powietrzem.
Ile żyją plemniki w pochwie?
W odróżnieniu od warunków niesprzyjających, drogi rodne kobiety to środowisko bardzo komfortowe dla plemników. Szczególnie w sytuacji, kiedy kobieta ma dni płodne. Wtedy plemnik jest w stanie przeżyć od 3 do 5 dni. Uwarunkowane jest to naturalnym mechanizmem, który zwiększyć ma prawdopodobieństwo zapłodnienia komórki jajowej.
Ile plemników produkuje mężczyzna w ciągu doby?
Przyjmuje się, iż zdrowy męski organizm potrafi wyprodukować nawet 3000 plemników na sekundę. Co daje nam następujące wyniki:
· 180 000 plemników w ciągu minuty,
· w ciągu godziny: 10 800 000,
· aż 259 200 000 w ciągu doby.
Imponujący efekt, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, iż w przypadku zapłodnienia komórka jajowa potrzebuje wyłącznie jednego plemnika.
Ile dojrzewają plemniki?
Biorąc pod uwagę czas trwania jednego cyklu spermatogenezy (ok. 16 dni) i ilość cyklów potrzebnych do powstania dobrej jakościowo spermy (pięć cyklów) , można wysnuć wniosek, że dojrzewanie spermy trwa ok. 60-80 dni.
Ile plemników jest w spermie?
Ejakulacja, czyli kontrolowany bądź niekiedy niekontrolowany wytrysk (polucja), sprawia, że narządy męskie pozbywają się ok. 100-500 milionów plemników. W czasie stosunku to właśnie taka ilość spermy dostaje się do dróg rodnych kobiety, zaś w tej jakże rozległej potyczce wygrać może tylko jeden plemnik. Ten, który okaże się najbardziej odporny, staje się zwycięzcą zapładniającym komórkę jajową.
Na ilość plemników wpływa wiele czynników. Zmniejszają ją m.in.:
· stosowanie używek,
· toksyny,
· stres,
· nadmierny wysiłek fizyczny,
· źle zbilansowana dieta.
Ile plemników potrzeba do zapłodnienia?
Do pochwy w czasie wytrysku wlewane jest nasienie, gdzie liczba plemników wynosi od 100-500 milionów. Od tego momentu gamety męskie konkurują o jak najszybsze dostanie się do komórki jajowej. Jeśli plemnik okaże się wytrzymały, dochodzi do wdrożenia w komórkę jajową główki plemnika, następnie odrzucana jest witka - w ten sposób dochodzi do zapłodnienia.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN