Zdarza się, że biologiczny ojciec dziecka nie zgadza się na uznanie ojcostwa przed urzędem stanu cywilnego, przez co pojawia się konieczność ustalenia ojcostwa drogą sądową. Co jest przyczyną takiej sytuacji? Czasem ojciec faktycznie ma wątpliwości co do ojcostwa, jednak bywa i tak, że zaprzeczanie ojcostwa wynika z niechęci do ponoszenia obowiązków rodzicielskich i związanych z tym kosztów. Ojcostwo ustala się także wtedy, gdy kobieta nie zgadza się uznać ojca dziecka i odmawia złożenia oświadczenia. Ustalenie ojcostwa jest dla sądu punktem wyjścia przy ustalaniu prawa do alimentów na dziecko.
Więcej:
- Rodzicu! Nie wyśmiewaj uczuć dziecka
- Dzieci jedzą za dużo cukru!
- Przemoc wobec dziecka - jak reagować?
Jak ustalić ojcostwo?
Według Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 1964 roku istnieją trzy sposoby na ustalenie ojcostwa: domniemanie pochodzenia ojca od męża matki, uznanie dziecka przez ojca oraz sądowe ustalenie ojcostwa. Pierwsza opcja dotyczy dziecka ze związku małżeńskiego, natomiast dwie pozostałe stosowane są w przypadku dziecka pozamałżeńskiego. Najłatwiej ustalić ojcostwo w sytuacji, gdy dziecko urodziło się w związku małżeńskim lub przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia. Dlaczego? Można wtedy powołać się na domniemane ojcostwo męża matki.
Niestety fakt, że dziecko pojawiło się podczas trwania związku małżeńskiego, wcale nie oznacza, że jego ojcem jest mąż matki. Jeżeli, mimo trwania związku małżeńskiego ojcem dziecka jest inny mężczyzna, mąż matki powinien wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa. Po prawomocnym rozstrzygnięciu tej kwestii możliwe jest rozpoczęcie sprawy o ojcostwo albo o uznanie dziecka przez jego autentycznego ojca.
Znacznie trudniej jest ustalić ojcostwo po rozwodzie . Dlaczego? Po upływie 300 dni od wyroku unieważniającego istnienie związku małżeńskiego prawo nie może już narzucić ojcostwa byłemu mężowi. Nie oznacza to wcale, że strony nie mogą same dociekać ojcostwa za pośrednictwem sądu.
Jak wygląda proces o ustalenie ojcostwa?
Wniosek o ojcostwo może złożyć dziecko, matka dziecka albo domniemany ojciec. Powództwo o ustalenie ojcostwa może także wytoczyć prokurator. Postępowanie o ojcostwo prowadzi sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich. Sprawa o ojcostwo nie wiąże się z ponoszeniem kosztów sądowych przez powoda.
Ojcostwo wiąże się z szeregiem obowiązków i kosztów, dlatego sąd podczas ustalania rzeczywistego ojcostwa nie może polegać jedynie na faktach lub uznaniu powództwa. W celu ustalenia ojcostwa sąd może poprzestać na wysłuchaniu świadków albo nakazać domniemanemu ojcu, aby przeprowadził badania na ojcostwo .
Ustalanie ojcostwa – na czym polegają badania?
W sytuacji, gdy ojciec odmawia uznania dziecka, sąd dochodzi prawdy na podstawie zeznań świadków, którzy mogą potwierdzić, że matka i domniemany ojciec przez pewien czas żyli ze sobą w związku. Sytuację komplikuje podejrzenie, że matka dziecka mogła w tym samym czasie utrzymywać kontakty płciowe z innymi mężczyznami. W takiej sytuacji sąd przeprowadza dowód z badania DNA, żeby ustalić bądź zaprzeczyć ojcostwo domniemanego ojca.
Jak sprawdzić ojcostwo? Żeby móc przedstawić sądowi rzetelny, naukowy dowód, niezbędne są badania DNA na ojcostwo . Test na ojcostwo przeprowadza się na podstawie analizy materiału genetycznego dwóch osób (w tej analizie poddane zostanie dziecko i jego domniemany ojciec) pod kątem cech wspólnych. Dzięki tej metodzie można ustalić, czy badane osoby są w jakimś stopniu ze sobą spokrewnione. To jedyna wiarygodna metoda pozwalająca na ustalenie ojcostwa. Test DNA pozwala wykluczyć biologiczne ojcostwo w 100% albo potwierdzić je w 99,9% (wynik ten uważa się za „praktycznie dowiedziony”).
Na czym polega badanie DNA na ojcostwo? Materiał do analizy najczęściej pobierany jest z wewnętrznej strony policzka. W razie konieczności, można także wyizolować materiał genetyczny z niestandardowych źródeł, np., szczoteczki do zębów, grzebienia albo szczotki do włosów. Pobrane próbki zostają poddane analizie, podczas której sprawdza się ewentualne podobieństwa pomiędzy każdą z nich.
Sąd ustalił ojcostwo – co dalej?
Przyznanie ojcostwa powoduje, że w świetle prawa mężczyzna staje się w pełni odpowiedzialny za dziecko. Zostaje uznany jako rodzic, co potwierdza wpis do aktu stanu cywilnego dziecka. Na ojcu spoczywają liczne obowiązki rodzicielskie, które odtąd będzie dzieli z matką dziecka. Ojcostwo wiąże się także z ponoszeniem kosztów utrzymania i nauki dziecka.
Decyzja o ustaleniu ojcostwa nigdy nie jest łatwa, a liczne procedury, które trzeba przejść podczas procesu sądowego, nie należą do przyjemnych. Pamiętajmy jednak, że wniesienie sprawy o ojcostwo ma na celu dobro dziecka i zabezpieczenie jego przyszłości.
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Digital Vision