Odpowiednie relacje rodzinne spełniają ważną dla społeczeństwa rolę – uczą dzieci, jak powinno wyglądać życie wewnętrzne rodziny i kontakty między bliskimi. Dzięki temu funkcjonowanie przyszłych rodzin będzie sprawne i satysfakcjonujące dla jej członków.
Relacje rodzinne w ujęciu naukowym
W ujęciu naukowym relacje rodzinne opisują stopień pokrewieństwa lub powinowactwa pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny. Możemy podzielić je na proste, a więc takie, które mówią o bezpośrednim pokrewieństwie lub powinowactwie (rodzic – dziecko i mąż – żona) oraz złożone (synowa – teściowa, bratanek – stryjek), gdzie pokrewieństwo zachodzi zarówno poprzez więzy krwi, jak i powinowactwo. Każdy język ma własne określenia relacji rodzinnych – chodzi tutaj o takie terminy jak np. „matka”, „ojciec”, „szwagier”, „babcia”, „brat cioteczny”. Opisują one stopień i złożoność pokrewieństwa. Poziom pokrewieństwa i powinowactwa bardzo często jest współmierny z relacjami emocjonalnymi między ludźmi. Najsilniejsze więzi emocjonalne łączą nas z najbliższymi członkami rodziny – rodzicami, małżonkami, rodzeństwem i dziadkami. Relacje dalsze (np. bratanek – stryjek) są już nieco „luźniejsze” pod względem emocjonalnym. Ci członkowie rodziny czują do siebie zazwyczaj sympatię i pewną bliskość, jednak nie w takim stopniu jak z najbliższymi. Wszystko oczywiście zależy od indywidualnej sytuacji. Często zdarza się, że nawet członkowie najbliższej rodziny nie czują łączącej ich więzi, a nawet są wobec siebie wrogo nastawieni. Najczęściej takie sytuacje występują w rodzinach patologicznych.
Relacje rodzinne w wychowaniu dzieci
Ogólne relacje rodzinne w podejściu naukowym nie opisują tego, jak mają się przekładać na łączące członków uczucia i codzienne kontakty. Należy to do kwestii indywidualnych oraz wewnętrznego środowiska rodziny. To właśnie komunikacja i uczucia są kluczowe dla prawidłowego jej funkcjonowania. Świadomość bliższego lub dalszego pokrewieństwa z danymi osobami daje człowiekowi pewne poczucie tożsamości. Nie wystarczy ono jednak do prowadzenia udanego życia rodzinnego.
Przyjrzyjmy się najbliższej sobie grupie, którą tworzą matka, ojciec i dzieci. Fundamentem funkcjonowania rodziny jest związek uczuciowy rodziców, najczęściej przypieczętowany małżeństwem. W końcu dzięki miłości mężczyzny i kobiety poczęły się ich dzieci. Na mamie i tacie spoczywa obowiązek wychowania swoich pociech. Wychowywanie dzieci nie jest proste – to wieloletni, trudny proces wymagający nie tylko dużych nakładów finansowych, ale również zaangażowania, cierpliwości, konsekwencji i oczywiście czułości. Najbardziej sprawne i udane wychowanie dzieci jest wtedy, gdy oboje rodziców konsekwentnie realizuje wyznaczone wspólnie cele. Proces wychowywania ułatwia szereg czynników występujących w środowisku rodzinnym. Istotną funkcję pełni miłość i poczucie wspólnoty między samymi rodzicami, ponieważ dzieci obserwują ich codzienne relacje. Ważny jest również odpowiedni podział obowiązków – minęły już czasy, kiedy to matka zajmowała się dziećmi, a ojciec stał na uboczu. Zaangażowanie ze strony ojca jest tak samo ważne, jak ze strony matki.
Relacje rodzinne – jakie powinny być?
Jakie powinny być relacje między najbliższymi członkami rodziny? Przede wszystkim oparte na miłości, wzajemnym szacunku i zaufaniu. Niektórzy rodzice traktują dzieci jak swoją własność, z którą mogą zrobić, co chcą. To duży błąd, który ma poważne konsekwencje w dorosłym życiu dziecka. Należy pamiętać, że mały człowiek jest oddzielnym bytem, który ma godność i prawo do przeżywania emocji oraz problemów na odpowiednim dla siebie poziomie. Tak samo wymaga się od dzieci szacunku dla problemów i uczuć rodziców, które dorośli powinni jasno komunikować (mówiąc np. „jestem bardzo zmęczony, pobawimy się za godzinę, gdy będę miał więcej sił”). Pielęgnowanie relacji rodzinnych wymaga wygospodarowania odpowiedniego czasu zarówno dla dzieci, jak i małżonka. To nie tylko wspólne wykonywanie obowiązków domowych czy nauka, ale też np. wycieczki rowerowe, granie w gry planszowe. Rodzice muszą oczywiście mieć również trochę czasu dla siebie nawzajem – wskazana jest randka raz w tygodniu lub choćby wspólny spacer. Te czynności pomogą oderwać się od codziennych problemów i zadbać o tę najważniejszą relację, która stała się początkiem rodziny i spaja ją w jedno. Dbanie o relacje rodzinne to również czas dla osób starszych – nie wolno zapominać o dziadkach i babciach, którzy niejednokrotnie dotkliwie cierpią z powodu samotności. Zapobiegną temu regularne odwiedziny, telefony i opieka nad nimi. W ten sposób jednocześnie uczymy dzieci szacunku i miłości do osób starszych.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN