Osobowość zależna to zaburzenie, które charakteryzuje się brakiem pewności siebie, niechęcią do podejmowania decyzji i poleganiem tylko na innych ludziach, a nie na sobie. Jakie są przyczyny tego zaburzenia i czy możliwe jest wyleczenie?
Osobowość zależna– definicja
Osobowość można zdefiniować jako zespół cech, które określają postępowanie człowieka, jego zachowania oraz postawy. Osobowość uważana jest za względnie trwały wzorzec, który zależy od wychowania, socjalizacji, temperamentu oraz inteligencji. W trakcie rozwoju człowieka pojawiać się mogą różnego rodzaju zaburzenia osobowości, na przykład zaburzenie osobowości zależnej . Istnieje wiele definicji osobowości zależnej, jednak ogólnie można stwierdzić, że jest to zaburzenie osobowości typu C, które charakteryzuje się potrzebą bycia pod opieką innych, unikaniem podejmowania ważnych decyzji życiowych oraz biernością.
Cechy osobowości zależnej
Osoby z osobowością zależną postrzegane są przez otoczenie jako bezradne, bezsilne, niekompetentne i niechętne do podejmowania decyzji oraz brania na siebie odpowiedzialności. Do głównych cech osobowości zależnej możemy zakwalifikować:
· przekonanie o braku kompetencji i zdolności,
· przerzucanie odpowiedzialności na innych,
· uległość,
· przywiązywanie się do innych ludzi,
· brak asertywności w zachowaniu,
· łatwowierność,
· nieśmiałość i niepewność w relacjach interpersonalnych,
· obawa przed odrzuceniem.
Wśród osób z osobowością zależną zdarzają się zarówno jednostki dobrze przystosowane do rzeczywistości, które mieszczą się w normie, jak i jednostki skrajnie zależne i bierne, które nie są w stanie funkcjonować samodzielnie.
Syndrom uzależnienia od drugiej osoby
Uzależnienie emocjonalne może być jednym z przejawów dysfunkcjonalnych związków. Psychologowie wyróżniają trzy cechy charakterystyczne uzależnienia od drugiej osoby:
· utrata samego siebie, własnego „ja”, czyli brak własnej tożsamości i autonomii,
· chęć spędzania coraz więcej czasu z partnerem,
· doświadczanie stanu euforii w sytuacji przebywania z drugą osobą.
Osoby z syndromem uzależnienia uważają, że nie są w stanie poradzić sobie bez partnera i twierdzą, że bez niego pozostaną samotne. Jednocześnie druga osoba postrzegana jest jako rodzic, czyli nieadekwatnie do rzeczywiście pełnionej roli. Syndrom ten związany jest właśnie z pojawieniem się w dzieciństwie osobowości zależnej.
Osobowość zależna – przyczyny
Diagnoza zaburzeń osobowości jest trudnym procesem. Wiąże się on ze złożonością przyczyn, które doprowadziły do wykształcenia danego rodzaju osobowości. Psychologowie i psychiatrzy uważają, że główną przyczyną osobowości zależnej jest nadopiekuńczość i nadmierna troska rodziców o dziecko. Opiekunowie starają się zaspokoić wszystkie potrzeby dziecka, nie pozwalają mu na jakąkolwiek samodzielność i własne działania. Pojawić się tu może tak zwany syndrom nieodciętej pępowiny, czyli zbyt silna więź łącząca matkę (lub ojca) i dziecko w wieku dorosłym. Ten syndrom doprowadzić może do problemów w związkach w życiu dorosłym oraz do kłopotów emocjonalnych. W toku rozwoju dziecka troska zaczyna przekształcać się w kontrolę, przez co nastolatek staje się zależny od rodziców. Z drugiej strony może to doprowadzić do skrajnego typu buntu nastoletniego i popadnięcia w kłopoty. Intruzywny styl rodzicielski sprawia, że nastolatek odczuwa poczucie winy i nie może lub nie chce wyzwolić się spod władzy rodzicielskiej. Zależność od rodziców lub opiekunów przekłada się na brak autonomii w życiu dorosłym, a także na zależność od innych ludzi. Uzależniona osobowość wiąże się z ekstremalną biernością w relacjach ludzkich, co sprawia, że pojawiają się problemy z nawiązywaniem kontaktów społecznych. Zgodnie z podejściem poznawczym, podłożem, który prowadzi do wykształcenia osobowości zależnej, są błędne przekonania i schematy poznawcze, nabyte w okresie dzieciństwa i powielane przez osoby dorosłe.
Osobowość zależna – leczenie
Podstawową formą leczenia osobowości zależnej jest psychoterapia. Często dodatkowo włącza się leczenie farmakologiczne oraz konsultacje z psychiatrą. Włączenie leków jest konieczne w przypadku, gdy poza osobowością zależną występują dodatkowe formy zaburzeń psychicznych. W większości przypadków największe znaczenie pełni jednak terapia psychologiczna.
Osobowość zależna – terapia
Istnieje wiele metod terapii, które mogą pomóc osobom zależnym. Jedną z najbardziej polecanych form psychoterapii jest terapia poznawczo-behawioralna. Pozwala ona na przepracowanie i zmianę schematów poznawczych i myślowych, dzięki czemu pacjent może spojrzeć na siebie i na otaczający świat w zupełnie inny sposób. Każda forma terapii powinna być dopasowana indywidualnie do osoby.
Zobacz film: Anna Grzywaczewska-Ciuciura: Warto afirmować coś, co nasza podświadomość w jakiś sposób akceptuje.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN