Jakie są przyczyny i objawy zakupoholizmu? Leczenie uzależnienia

kobieta z zakupami, zakupoholiczka
Zakupoholizm
Źródło: gremlin/Getty Images
Zakupoholizm dotyczy głównie kobiet, jednak narażeni są również mężczyźni. To rodzaj uzależnienia, które polega na kompulsywnym robieniu zakupów w celu rozładowania napięcia emocjonalnego oraz poprawy samopoczucia. To syndrom charakterystyczny dla XXI wieku – ery konsumpcjonizmu i nieustannego oddziaływania bodźców reklamowych.

O zakupoholizmie jako "skłonności do kompulsywnych zakupów" pisano już w 1915 roku. Wkrótce zaczęto określać to uzależnienie mianem oneomanii (gr. oneomai – kupić) lub oniomanii (gr. onios – na sprzedaż, mania – szaleństwo). Jednak pierwsze badania naukowe na ten temat wykonano dopiero w latach 80. XX wieku w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych.

Objawy zakupoholizmu: impulsy, kompulsje, utrata kontroli

Do głównych objawów zakupoholizmu należy zaliczyć nieustającą chęć robienia zakupów – również tych rzeczy, które są całkowicie zbędne. Osoby, które kupują dany towar, często nawet nie otwierają go po dotarciu do domu. Istotą zakupów nie jest więc przyjemność płynąca z posiadania danego przedmiotu czy też jego zastosowania, ale kupowanie dla samego kupowania.

Najczęściej na początku pojawia się impuls, który skłania do dokonania kolejnego zakupu. Podczas kupowania zakupoholicy doświadczają przyjemności połączonej ekscytacją. Później pojawia się jednak poczucie winy i wyrzuty sumienia. Niedługo później rodzi się kolejny impuls "zmuszający" do ponownego zrobienia zakupów i cały cykl się powtarza.

Istnieje kilka głównych przyczyn robienia zbyt częstych zakupów. Mogą one być wynikiem:

  • spontanicznego impulsu,
    • kompulsji (w celu zredukowania niepokoju oraz napięcia),
      • silnej reakcji emocjonalnej,
        • postawy hedonistycznej.

          Bardzo łatwo rozpoznać zakupoholizm, gdy:

          • brakuje pieniędzy na wydatki niezbędne do życia,
            • ogromną ilość czasu poświęca się na robienie zakupów oraz myślenie o nich,
              • nie kontroluje się ilości kupowanych produktów,
                • pożycza się z różnych źródeł pieniądze, bez gwarancji ich oddania,
                  • w otoczeniu danej osoby pojawiają się konflikty z powodu nadmiernych, nieplanowanych wydatków,
                    • pojawiają się kłamstwa dotyczące stanu konta, pieniędzy itd.

                      Przyczyny zakupoholizmu: społeczne, biologiczne, środowiskowe

                      Do głównych przyczyn zakupoholizmu zalicza się czynniki biologiczne, społeczne oraz środowiskowe. W przypadku czynników biologicznych u zakupoholików może dochodzić do nieprawidłowości w działaniu neuroprzekaźników, co może być z kolei związane z niskim poziomem serotoniny i dopaminy w organizmie.

                      Istotnym czynnikiem, który może wpłynąć na pojawienie się zakupoholizmu, jest tendencja do uzależnień w całej rodzinie i u konkretnej osoby, np. na substancje psychoaktywne. Bardzo często w zakupoholizm wpadają osoby o niskiej samoocenie, które chcą w jakiś sposób się dowartościować. Zdarza się, że zakupoholizm jest również reakcją wtórną wobec innych problemów danej osoby: mogą objawiać się one np. złością lub poczuciem samotności.

                      Często problem ten dotyczy osób podatnych na wpływy, które chcą dorównać innym osobom w swoim otoczeniu, np. pod względem ilości i jakości sprzętów elektronicznych czy też markowych ubrań. Warto jednak pamiętać, że w czasach, w których płaci się głównie kartą płatniczą, podatni na to uzależnienie są tak naprawdę wszyscy. Czynnikami sprzyjającymi zakupoholizmowi są również: wszechobecne reklamy, łatwość w dokonywaniu zakupów online oraz w braniu pożyczek z różnych, łatwo dostępnych źródeł.

                      Warto zwrócić uwagę na to, że wielu zakupoholików w dzieciństwie doświadczyło ubóstwa. Po osiągnięciu dorosłości, kiedy już im się powiodło, próbują oni zrekompensować sobie trudne doświadczenia poprzez ciągłe kupowanie nowych rzeczy, a czasem nawet poprzez substancje psychoaktywne.

                      Leczenie zakupoholizmu: terapia poznawczo-behawioralna

                      Najlepszym sposobem na leczenie zakupoholizmu jest psychoterapia. W przypadku tego uzależnienia dobre efekty przynosi głównie terapia poznawczo-behawioralna. Dzięki niej pacjent może nauczyć się innych sposobów reakcji oraz odzyskać poczucie własnej wartości.

                      Obecnie nie istnieją żadne leki, które mogłyby stanowić uzupełnienie leczenia zakupoholizmu u terapeuty. Czasem warto jednak skorzystać z pomocy doradcy finansowego, który pomoże w sytuacjach zadłużenia oraz nauczy, jak rozsądnie gospodarować pieniędzmi.

                      Ze względu na to, że zakupoholizm jest stosunkowo nowym typem uzależnienia, cały czas trwają badania nad formami terapii. Dla przykładu, w Poznaniu istnieje grupa Anonimowych Dłużników, która działa na podstawie odpowiednio przekształconego Programu 12 Kroków Anonimowych Alkoholików.

                      Kiedy zakupy stają się nałogiem? Alżbeta Lenska i Rafał Cieszyński o wydatkach kobiet i mężczyzn

                      Zobacz też:

                      Autor: Adrian Adamczyk

                      Źródło zdjęcia głównego: gremlin/Getty Images

                      podziel się:

                      Pozostałe wiadomości

                      Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

                      Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

                      Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

                      Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

                      Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

                      Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

                      Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

                      Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

                      Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

                      Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

                      Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

                      Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

                      Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

                      Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

                      Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                      Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                      Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

                      Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

                      Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
                      Materiał promocyjny

                      Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

                      Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

                      Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

                      Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                      Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                      "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                      "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                      Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                      Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                      Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
                      Materiał promocyjny

                      Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

                      Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

                      Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

                      Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                      Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                      Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                      Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                      10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
                      Materiał promocyjny

                      10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

                      Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                      Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                      Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                      Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                      Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                      Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                      Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                      Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                      Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
                      Materiał promocyjny

                      Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

                      Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                      Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                      Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                      Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                      Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                      Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                      "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                      "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                      Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
                      Materiał promocyjny

                      Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

                      Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                      Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                      Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                      Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                      Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
                      Materiał promocyjny

                      Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

                      Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                      Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                      Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                      Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                      Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                      Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                      Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
                      Materiał promocyjny

                      Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

                      "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                      "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                      Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                      Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                      "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                      "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                      Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
                      Materiał promocyjny

                      Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

                      Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                      Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                      Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                      Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                      Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
                      Materiał promocyjny

                      Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

                      Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                      Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                      Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                      Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                      To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                      To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                      Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                      Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                      Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                      Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                      Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                      Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                      E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
                      Materiał promocyjny

                      E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

                      Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                      Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                      Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                      Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                      Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                      Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                      Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                      Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                      9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                      9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                      Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                      Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                      Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                      Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                      #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                      #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                      Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                      Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                      Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                      Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                      Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                      Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                      Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

                      Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"